فرجام خواهی چیست و چه احکامی قابلیت فرجام خواهی را دارند؟

فرجام خواهی چیست؟

از منظر قانونی، رسیدگی فرجام خواهی عبارت است از تشخیص و بررسی انطباق یا عدم انطباق رایی که از آن درخواست فرجام خواهی شده است با شرع و موازین قانونی. مطابق با قانون، طرفین دعوا، قائم مقام، نمایندگان قانونی و وکلای آنان و دادستان کل کشور می توانند رسیدگی فرجام خواهی را درخواست نمایند.

فرجام خواهی با تقدیم دادخواست به دادگاه صادر کننده رای آغاز می گردد. تاریخ تقدیم دادخواست، ابتدای فرجام خواهی محسوب می گردد.

در دادخواست فرجام خواهی می بایست موارد ذیل رعایت گردد:

• نام و مشخصات کامل فرجام خواه (معترض) و وکیل او در صورت داشتن وکیل.
• نام و مشخصات کامل فرجام خوانده
• حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام شده است.
• دادگاه صادرکننده رای
• دلایل فرجام خواهی
• تاریخ ابلاغ رای

مدارک لازم جهت پیوست به دادخواست فرجام خواهی عبارتند از:

1. رونوشت یا تصویر مصدق حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام خواهی شده است.
2. لایحه فرجام خواهی
3. وکالتنامه وکیل در صورت داشتن وکیل

دادخواست و پیوست های آن باید در دو نسخه تنظیم شود مگر در صورت تعدد طرفین دعوا که باید به تعداد آنان بعلاوه یک نسخه تنظیم شود به استثنای مدرک مثبت سمت که فقط به نسخه اول ضمیمه می گردد.

اگر دادخواست منطبق با مقررات تنظیم نشده باشد و یا اینکه هزینه دادرسی پرداخت نگردیده باشد، مدیر دفتر دادگاه موظف است که ظرف دو روز از تاریخ تقدیم دادخواست، نقایص را طی یک ابلاغیه به دادخواست دهنده اخطار می کند که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، نقایص را برطرف نماید.

مطلب مرتبط: اعاده دادرسی کیفری (اعمال ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری)

مهلت فرجام خواهی

مهلت تقدیم دادخواست فرجام خواهی، برای اشخاص مقیم ایران ٢٠ روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ٢ ماه از تاریخ انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی می باشد.

اگر دادخواست در مهلت مقرر تقدیم نشود و یا اینکه رفع نقص نگردد، دادگاه دادخواست تقدیمی را بموجب قرار، رد می نماید این قرار ظرف ٢٠ روز قابل اعتراض در دیوانعالی کشور می باشد و تصمیم دیوان در این مورد قطعی است.

در صورت تکمیل دادخواست فرجام خواهی، مدیر دفتر دادگاه موظف است که آن را برای اصحاب دعوا ارسال نماید تا ظرف بیست روز اگر پاسخی دارند بصورت کتبی اعلام نمایند، بعد از گذشت مهلت مقرر پرونده به دیوانعالی کشور ارسال می گردد.

بعد از تقدیم دادخواست فرجام خواهی، اگر محکوم به مالی باشد، در صورت لزوم، بنا بر تشخیص دادگاه از محکوم له قبل از اجرای حکم تامین مناسب اخذ می شود اما اگر محکوم به غیرمالی باشد و به نظر دادگاه صادر کننده حکم، محکوم علیه (خوانده) تامین مناسب بدهد، اجرای حکم تا صدور رای فرجامی به تاخیر خواهد افتاد.

پس از ارجاع پرونده به دیوانعالی کشور، شعبه رسیدگی کننده مطابق با نظر اکثریت اعضاء، تصمیم مقتضی را من باب قبول یا رد رای فرجام خواسته اتخاذ می نماید.

موارد نقض حکم یا قرار عبارتند از:

• عدم صلاحیت دادگاه صادر کننده رای بدوی در رسیدگی به موضوع
• عدم رعایت اصول دادرسی و حقوق اصحاب دعوا در صورتی که به درجه ای دارای اهمیت باشد که رای را از اعتبار بیندازد.
• رای صادره خلاف موازین شرعی و اصول قانونی صادر شده باشد.
• ناقص بودن تحقیقات انجام شده در پرونده و یا عدم توجه به دلایل طرفین دعوا
• صدور آراء مغایر با یکدیگر بدون وجود سبب قانونی در یک موضوع و بین همان اصحاب دعوا

در صورت وجود هر یک از موارد فوق الذکر، رای مورد تقاضای فرجام رد میشود حتی اگر فرجام خواه به آن جهتی که مورد نقض قرار گرفته، استنادی نکرده باشد.

نحوه رسیدگی در دیوانعالی کشور به اینصورت می باشد که رییس دیوان یا یکی از معاونین او پرونده را با رعایت نوبت و ترتیب وصول به یکی از شعب ارجاع می دهد. شعبه ای که پرونده به آن ارجاع داده شده، به ترتیب نوبت رسیدگی می کند مگر در مواردی که به تشخیص رییس دیوانعالی کشور یا بموجب قانون رسیدگی خارج از نوبت فوریت داشته باشد.

رسیدگی در دیوانعالی کشور بدون حضور اصحاب دعوا صورت می گیرد به استثنای مواردی که شعبه رسیدگی کننده حضور اشخاص را لازم بداند.

شعبه رسیدگی کننده مطابق با نظر اکثریت اعضاء رای فرجام خواسته را تایید و یا نقض می نماید. در صورت تایید رای، پرونده را به دادگاه صادر کننده رای اعاده می نماید. اما اگر رای صادره نقض گردد، رسیدگی مجدد به شرح ذیل انجام می گیرد:

• اگر رای صادره بصورت قرار باشد و یا اینکه حکمی باشد که بعلت نقص تحقیقات نقض شده، پرونده جهت رسیدگی مجدد به دادگاه صادر کننده آن ارجاع داده می شود.
• در صورتیکه رای صادره بدلیل عدم صلاحیت دادگاه نقض شده باشد، پرونده به دادگاهی که دیوانعالی کشور صالح به رسیدگی می داند ارجاع داده می شود.
• در سایر موارد پرونده به شعبه دیگر از همان حوزه دادگاهی که رای مورد نقض را صادر کرده به تشخیص دیوان ارسال می گردد و اگر آن حوزه بیش از یک شعبه نداشته باشد، به نزدیکترین حوزه ارجاع داده می شود.

نحوه رسیدگی دادگاه مرجوع الیه

• در صورت نقض حکم بدلیل نقص در تحقیقات، دادگاه مرجوع الیه، تحقیقات لازم را انجام داده و بعد مبادرت به صدور رای می نماید.
• در صورت نقض قرار، دادگاه مرجوع الیه می بایست مطابق با نظر دیوان، به دعوا رسیدگی نماید مگر اینکه بعد از نقض، سبب جدیدی جهت امتناع از رسیدگی به ماهیت دعوا ایجاد شود.

 

قابلیت فرجام خواهی آراء صادره از دادگاه بدوی

مطابق با قانون، آراء دادگاه بدوی که بدلیل عدم تجدیدنظرخواهی قطعی شده باشند، قابل فرجام خواهی نیستند مگر در این موارد:

• احکامی که خواسته آنان بیش از ٢٠ میلیون ریال باشند.
• احکام راجع به اصل نکاح، فسخ آن، طلاق، حجر، نسب، وقف، تولیت و حبس.

قرارهای قابل رسیدگی فرجامی عبارتند از:

• قرار سقوط دعوا یا قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
• قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد.
• قابلیت فرجام خواهی آراء صادره از دادگاه تجدیدنظر

مطابق با قانون، آراء دادگاه تجدیدنظر استان، قابل فرجام خواهی نیستند مگر در این موارد:

1. احکام راجع به اصل نکاح، فسخ آن، طلاق، حجر، نسب، وقف
2. قرار سقوط دعوا یا قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا و قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد، مشروط بر اینکه اصل حکم آنها قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری به صفحه تماس با ما مراجعه فرمائید.