نکات انتقال منافع مال غیر به دیگری

انتقال منافع مال غیر به چه معناست؟

حق مالکیت یک ملک، اعم از عین و منفعت آن مال می باشد و بطور کلی متعلق به مالک ملک می باشد. گاهی اوقات ممکن است افرادی سودجو بدون اطلاع مالک ملک، اقدام به انتقال منافع مال به فرد یا افراد دیگری نمایند. در این مقاله سعی می گردد به تفصیل در ارتباط با جرم انتقال منافع مال غیر و مجازات آن توضیح داده شود.

بیشتر بخوانید: معامله با حق استرداد چیست؟

حق مالکیت چیست؟

مطابق با بند اول ماده ٢٩ قانون مدنی، مالکیت (‌اعم از عین یا منفعت) مال می باشد. یکی از جرایمی که علیه اموال و مالکیت افراد رخ می دهد، جرم انتقال منافع مال غیر می باشد که در زمره جرائم خاص کلاهبرداری می باشد. در ارتباط با این جرم میتوان اینگونه بیان نمود که قانون مجازات انتقال مال غیر، به بیان مجازات افرادی پرداخته است که بدون مجوز قانونی و بدون داشتن هیچ حقی، اقدام به انتقال مال غیر نموده اند.

ماده ١ قانون فوق الذکر مقرر نموده است:

"کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحاء عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار ‌محسوب و مطابق ماده 238 قانون عمومی محکوم می‌شود. ‌و همچنین است انتقال ‌گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد.

‌اگر مالک از وقوع معامله مطلع شده و تا یک ماه پس از حصول اطلاع اظهاریه برای ابلاغ به انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود به اداره ثبت اسناد یا دفتر بدایت یا صلحیه یا یکی از دوائر دیگر دولتی تسلیم ننماید معاون جرم محسوب خواهد شد. هر یک از دوائر و دفاتر فوق مکلفند در مقابل اظهاریه مالک رسید داده آن را بدون فوت وقت به طرف برسانند."

مطلب مرتبط: نمونه رای به رهن گذاشتن ملک غیر با سوء نیت

ماده ١ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مقرر نموده است:

"هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه های یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش آمد های غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود.

در صورتیکه شخص مرتکب بر خلاف واقع عنوان یا سمت ماموریت از طرف سازمانها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداری ها یا نهادهای انقلابی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و نهادها و موسسات مامور بخدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسائل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد یا مرتکب از کارکنان دولت یا موسسات و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی بخدمت عمومی باشد علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از ۲ تا ده سال و انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود.

تبصره ۱: در کلیه موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه دادگاه میتواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد ولی نمیتواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.

تبصره ۲: مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد بود و در صورتیکه نفس عمل انجام شده نیز جرم باشد، شروع کننده به مجازات آن جرم نیز محکوم می شود.

مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور چنانچه در مرتبه مدیر کل یا بالاتر یا هم طراز آنها باشند به انفصال دائم از خدمات دولتی و در صورتی که در مراتب پایین تر باشند به شش ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می شوند."

ناگفته نماند فردی که بعنوان خریدار در معامله حضور دارد، اگر از وضعیت معامله آگاهی کامل داشته باشد و بداند که مال موضوع معامله متعلق به فرد دیگری غیر از فروشنده است، به عنوان یک انتقال گیرنده با سوء نیت در حکم کلاهبردار بوده و قابل تعقیب و مجازات می باشد.

نکته قابل ذکر این است که شاکی خصوصی و یا دادستان محل وقوع جرم، وظیفه اثبات سوء نیت انتقال گیرنده را بر عهده دارند و موظفند دلایل و مدارک کافی را به دادسرا و دادگاه محل وقوع جرم ارائه نمایند. اگر ثابت گردد که انتقال گیرنده، بی اطلاع بوده، قابل مجازات و تعقیب کیفری نخواهد بود اما در هر صورت منافع مال به مالک اصلی آن بازگردانده می شود. بنابراین انتقالی گیرنده بدون سوء نیت صرفا مسئولیت حقوقی دارد اما انتقال گیرنده با سوءنیت، کلاهبردار محسوب می گردد.

بیشتر بخوانید: چگونه می توان ثمن معامله را استرداد کرد؟

مجازات مالک اصلی ملک

نکته مهم این است که مطابق با ماده یک قانون مجازات انتقال مال غیر، مالک ملک ملزم و موظف می باشد که ظرف یکماه از تاریخ مطلع گشتن از وقوع معامله، اظهارنامه ای به انتقال گیرنده ارسال نموده و مالکیت خود را اعلام نماید اگر این مهلت منقضی گردد و مالک کوتاهی نماید، بعنوان معاون جرم تحت تعقیب و پیگیری خواهد بود. چرا که گاهی اوقات ممکن است که مالک ملک با انتقال دهنده تبانی نموده و قصد کلاهبرداری از انتقال گیرنده را داشته باشند.

مطابق با مواد قانونی فوق الذکر، مجازات فرد یا افرادی که به انتقال مال غیر محکوم میشوند، ١ تا ٧ سال حبس، جزای نقدی معادل مالی که که برده شده و هم چنین استرداد مال محکوم می شوند.

اگر مرتکب این جرم، به دروغ عنوان دولتی اخذ نموده باشد و از طریق وسایل ارتباط جمعی مرتکب جرم شده باشد و یا از کارکنان موسسات دولتی یا غیر دولتی باشد، مجازات او تشدید می شود. (٢ تا ١٠ سال حبس، انفصال ابد از خدمات دولتی، رد مال و جزای نقدی معادل مال اخذ شده) اگر مرتکب جرم شامل حال تخفیف مجازات نیز باشد، مجازات او بسته به نظر قاضی پرونده تا یک سال حبس تخفیف داده خواهد شد.