شرط حق تعیین مسکن توسط زوجه به چه معناست؟

حق مسکن چیست؟

یکی از مواردی که قانون مدنی و قانون حمایت خانواده به آن پرداخته اند، بحث حق مسکن زوجه می باشد. قانون مدنی عنوان داشته است که زن می بایست در منزلی سکونت داشته باشد که شوهرش معین کرده است و حتی یکی از مواردی که نشان دهنده تمکین زن می باشد، سکونت در منزل زوج است.

ماده ١١٠٧ قانون مدنی، مساله مسکن را نیز جزء نفقه زن بر شمرده است و کارشناس در دادگاه نفقه مطابق با شان و شئونات زن و نه توانایی مالی مرد، میزان آن را تعیین می نماید.

ماده ١١١٤ قانون مدنی عنوان نموده است:

"زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد."

با استناد به ماده فوق می توان اینگونه بیان نمود که حق تعیین مسکن بر عهده مرد است اما زن می تواند بصورت شرط ضمن عقد نکاح حق تعیین مسکن را داشته باشد.

اما اگر زوجه حق تعیین و انتخاب مسکن را نداشته باشد، مساله تعیین مسکن بر عهده زوج است و وی مکلف است که منزلی را متناسب با شان زوجه تهیه نماید و در صورتی که قادر به انجام این کار نباشد و یا بنا به هر علتی مسکن تهیه ننماید، این امر از موجبات عسر و حرج زوجه می باشد که میتواند برای طلاق اقدام نماید.

در ارتباط با مطلب فوق الذکر ماده ١١٢٩ قانون مدنی بیان نموده است:

"در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او بدادن نفقه زن می‌ تواند برای طلاق به حاکم ‌رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق مینماید ‌همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه."

مساله حائز اهمیت این است که اگر زوجه تمایل دارد که حق مسکن را در عقدنامه از زوج اخذ نماید، نحوه نگارش این مطلب بسیار مهم می باشد چرا که در رویه قضایی خیلی از قضات معتقدند که می بایست در اخذ حق مسکن، شهر و محدوده سکونت زوجه نیز مشخص باشد.

قابل ذکر است که تعیین مسکن برای زوجه ارتباط مستقیمی با درخواست تمکین زوج از دادگاه دارد چرا که زوج جهت موفقیت در دادگاه تمکین و اجرای آن، مکلف است که منزلی متناسب با شئونات زوجه را برای او تهیه نماید. حال اگر حق مسکن متعلق به زوجه باشد، صرف نظر از اینکه مستقلا می تواند از دادگاه الزام به تهیه مسکن مستقل شوهر را تقاضا نماید، در دعوای تمکین نیز موثر می باشد و زوج موظف است با توجه به شرط مذکور و تعیین از طرف زوجه، منزل مستقل را تهیه نماید.

مطلب مرتبط: بررسی شرایط دوازده گانه عقدنامه ازدواج

مستندات قانونی مرتبط با تعیین حق مسکن

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، شماره نظریه: 7/97/2576 شماره پرونده: 97-9/2-2576 تاریخ نظریه: 1398/02/14 نظر به اینکه مقدمه تمکین وجود مسکن مناسب و در خور شأن زوجه می­باشد و فراهم نمودن موجبات تمکین به عهده شوهر است، بنابراین تهیه مسکن از طرف زوج، مقدمه تمکین می­باشد و احراز فراهم بودن مقدمات تمکین حسب مورد بر عهده دادگاه است و اگر اظهارات زوجین دال بر آن باشد، نیاز به بررسی دیگری نیست.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، شماره نظریه: 7/98/642 شماره پرونده: 98-3/1-642 تاریخ نظریه: 1399/01/30 آیا ادعای مستثنیات دین منزل مسکونی از سوی زن پذیرفته می شود بدین کیفیت که زن مدعی است این منزل تنها منزل وی بوده و با همسرش که بیمار است در آن زندگی می کند؟ هرچند تهیه مسکن بر عهده زوج است، اما چنانچه برای دادرس اجرای احکام مدنی احراز شود که زوج به سبب بیماری یا به هر علت دیگر توان تهیه مسکن برای زوجه را ندارد، به نظر می‌رسد منزل مسکونی متعلق به زوجه که به همراه همسرش در آن ساکن است، جزو مستثنیات دین وی محسوب می‌شود؛ اما اگر شوهر توان تهیه مسکن در حد شأن زوجه را داشته باشد هرچند زوجین در منزل زوجه سکونت داشته باشند، منزل مسکونی مذکور در زمره مستثنیات دین نیست.