شماره18776/99/دش                                                                 1399/12/27

سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران

(مصوب جلسه 837 مورخ 1399/12/5 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران

دفتر عقیدتی ـ سیاسی فرماندهی معظم کل قوا

ارتش جمهوری اسلامی ایران ـ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ـ نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی

وزارت اطلاعات ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ـ دانشگاه آزاد اسلامی

«سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که بنا به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 837 مورخ 1399/12/05 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می گردد:

مقدمه

نیروهای مسلح انقلابی و قدرت آفرین در چارچوب فکری انقلاب اسلامی و در مسیر تحقق اهداف و آرمان های آن، خط مقدم تحرک و نشانه اقتدار ملت است. علم و فناوری به عنوان یکی از پیشران های اصلی و موتورهای محرک پیشرفت کشور در گام دوم انقلاب اسلامی است که این امر در حوزه دفاع و امنیت کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و نیازمند طرح ریزی دقیق و جامع است.

با استناد به سیاست های کلی علم و فناوری و سیاست های کلی نظام در موضوع خودکفایی دفاعی و امنیتی ابلاغی مقام معظم رهبری^{(حفظه الله)} و باتوجه به راهبرد کلان 7 از نقشه جامع علمی کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی سند «جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که از این پس به اختصار «سند» نامیده می شود به شرح مواد آتی، طراحی و تدوین گردیده است.

در این راستا، «سند» به گونه ای تدوین شده است که مجموعه ای پویا و یکپارچه جهت دستیابی به اقتدار علمی و فناوری حوزه دفاع و امنیت مهیا شود و با همراهی ذی نفعان دخیل در پیشرفت علمی و تربیت انسان هایی آزاد اندیش و برخوردار از قدرت منطق همراه با منطق قدرت، ارتباط گسترده با جامعه علمی و تقویت سرریز متقابل علم و فناوری بین بخش های نظامی و ملی را ساماندهی کند.

ماده1ـ اصول و ارزش ها

با توجه به مبانی ارزشی نظام علم و فناوری مصرح در اسناد راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله نقشه جامع علمی کشور، اصول و ارزش های بنیادین بخش علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور بدین شرح مقرر می گردد:

1. حاکمیت جهان بینی دینی و مبانی، اصول و منابع معرفتی و شناختی برگرفته از آن در تمام ساحت ها و شئون اقتداریابی علمی و هماهنگی نظام مند همة علوم با یکدیگر و با دین مبین اسلام؛

2. قرآن محوری در همة فرایندهای تولید، توزیع و کاربست علم و فناوری؛

3. تداوم خط و روش ولایت الهیه به عنوان جان مایة حرکت علمی نیروهای مسلح و اعمال آن در مسیر جهان ترازی؛

4. جامعیت و کاملیت اسلام به عنوان یک اندیشة نظام مند برای پایه گذاری تفکر علمی از سطح نظریه پردازی، تولید علم و فناوری، معماری و طراحی مؤلفه ها، الگوها و نظامات علمی؛ 

5. حیات انقلابی و تلاش جهادی در راه پیشرفت علمی انقلاب اسلامی؛

6. همزیستی مسالمت آمیز با غیردشمنان در عین دشمن ستیزی در مسیر تحقق اهداف علمی دفاعی انقلاب اسلامی؛

7. حداکثر اتکاء، اعتماد و استفاده از ظرفیت های ملی دانشگاهی، پژوهشی، دانش بنیان و صنعتی از جمله بخش خصوصی با توجه به صیانت علمی، وفاداری، رازداری و کتمان اسرار علمی؛

8. بهره وری مدیریت علمی با کارآمدی، اثربخشی، هماهنگی و هم افزایی بخش های مختلف سازمانی و بین سازمانی، ارزش آفرین و هدایت گر؛

9. تحول گرایی، شکستن انگاره ها، سنت ها و الگوهای رفتاری نادرست و ناکارآمد و عدم ایستایی و روزمر گی؛

10. شجاعت علمی، نوآوری، ابتکار و درنوردیدن راه های جدید و میان بر و رویش های نوبه نو با بهره مندی از آخرین دستاوردهای علمی و تجارب موفق گذشته؛

11. جامعیت و توازن علم، فناوری و محصول به شکل هم افزا، منسجم و یکپارچه؛

12. بهادادن و ارزش گذاری در گزینش، انتصابات و حمایت از انسان های اندیشمند، نخبة جوان و مبتکر.

ماده2ـ چشم انداز

در افق 1414 جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرت های برتر علمی و فناوری در حوزة دفاعی و امنیتی جهان با ویژگیهای زیر است:

1. الهام بخش، تأثیرگذار و زمینه ساز وحدت و همکاری های علمی و ترویج فرهنگ مهدوی^(عج) در مقیاس جهانی؛

2. توانا در شکستن مرزهای دانش و تولید کنندة علوم و فناوری های بومی نرم، نیمه سخت و سخت دفاعی و امنیتی مورد نیاز؛ 

3. پشتیبان علمی پیشرفت همه جانبة کشور در گام دوم انقلاب اسلامی و برخوردار از نقش کلیدی در تحقق مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران در جهان؛

4. سازمان و نیروی انسانی فعال، ولایت مدار، مسئولیت پذیر، ایثارگر، شهادت طلب، مؤمن، رضایت مند، برخوردار از خودباوری، وجدان کاری و انضباط، دشمن شناس، با روحیة تعاون و مشارکت علمی، متعهد به نظام و عظمت ایران اسلامی؛

5. برخوردار از بالاترین سطح اثربخشی در ارتقای نوآوری ملی؛

6. مؤثر در تقویت دیپلماسی دفاعی و امنیتی و عمومی کشور.

ماده3ـ اهداف کلان

1. استحکام بخشی ساخت درونی قدرت بر پایة مؤلفة علم و فناوری دفاعی و امنیتی؛ 

2. جهان ترازی و کسب اقتدار علمی دفاعی و امنیتی و پیشتازی و پیش برندگی علمی کشور؛

3. دستیابی به علوم و فناوری های برترساز دفاعی با حداکثر همکاری های اثربخش با بخش ملی و بین المللی

4. توانایی در تولید سامانه ها، تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی با شکستن مرزهای دانش؛

5. همکاری در کسب مرجعیت علمی و فناوری کشور و افزایش سهم نخبگان و استعدادهای برتر در همکاری های علمی؛

6. افزایش سهم دانشگاه ها، مراکز پژوهشی، شرکت های دانش بنیان و صنعتی بخش ملی با تاکید بر بخش خصوصی در پژوهش های توسعة فناوری در حوزة دفاع و امنیت و کمک به تحقق اهداف نقشة جامع علمی کشور؛

7. برخورداری از اشراف هوشمند بر محیط متغیر، پرفراز و نشیب و پرشتاب جهان معاصر، پیچیدگی ها، عدم قطعیت ها و ابهامات و تهدیدات نوپدید؛

8. گشایش عرصه های جدید از علوم تحولی و تغییر انگاره ها و نهادینه شدن خلاقیت و نوآوری قابلیت ساز و مزیت آفرین در حوزة دفاعی و امنیتی؛

9. افزایش سهم صادرات محصولات دفاعی از صادرات کل کشور و افزایش همکاری های علمی و فناوری با کشورهای همسوی گفتمان انقلاب اسلامی در عرصة بین الملل؛

10)  دستیابی به سرمایه های انسانی علمی تراز انقلاب اسلامی و ارتقاء توانمندی ها و آمادگی های کارکنان نیروهای مسلح در پیشبرد امور علمی.

ماده4ـ سیاست ها

1. هم افزایی، پویایی و پایایی اجزای قدرت علمی دفاعی و امنیتی با عناصر و مؤلفه های قدرت ساز ملی؛

2. به کارگیری ظرفیت های علمی و فناورانة بخش ملی و خصوصی در راستای قابلیت سازی و ایجاد توانمندی در پاسخگویی به نیازهای دفاعی از جمله بهره گیری از اساتید، محققین، دانشجویان، ظرفیت علمی عظیم بسیج و سرباز محققین وظیفه؛

3. سرریز فناوری های توسعه یافتة بخش دفاع به بنگاه های اقتصادی و خدماتی کشور و بهره گیری حداکثری از ظرفیت های ملی در نظام نوآوری دفاعی پایدار؛

4. افزایش توجه و تمرکز بر نوآوری های اساسی، با رویکرد خلاقانة جدید و کشف راه های میانبر؛ 

5. اهتمام به توسعة هم زمان و متوازن علوم پایه و علوم کاربردی در حوزه های نرم، نیمه سخت و سخت، و جهت دار نمودن رشته های مورد نیاز نیروهای مسلح در دانشگاه ها با تاکید بر رویکردهای بین رشته ای؛

6. بهره برداری از الگوهای علمی و نظریه های اندیشمندان و صاحب نظران، با تقید بر اصول، ارزش ها و آموزه های اسلامی و تشویق و ترغیب الگوسازی درون زای اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در بخش دفاعی؛

7. تقویت گفتمان جنبش نرم افزاری در حوزه دفاع و امنیت به منظور ایجاد ظرفیت تحول ساز در حرکت های مبنایی و بنیادین در سطح علوم، منطبق با اصول و منطق اسلامی؛  

8. در دست داشتن نبض تفکر و نیازهای آیندة جامعه با اشراف راهبردی بر محیط دفاعی و امنیتی؛

9. تقویت و توسعة نظام مند و هوشمند حکمرانی اسلامی، رهبری و مدیریت راهبردی، مدیریت دانش و پویایی سازمان؛

10.  توقف و یا تغییر جهت فعالیت های تحقیقاتی با مزیت اثربخشی پائین؛.

11.  توسعة کیفی و کمّی سرمایه های انسانی در حوزة علم و فناوری دفاعی و امنیتی و جهت دهی آموزش و پژوهش نیروهای مسلح به منظور توسعة دانش، مهارت ها، قابلیت ها و فناوری های برترساز؛

12.  ارتقای سرمایه اجتماعی ولایی با ایجاد فرهنگ و فضای گفتمانی در راستای جریان سازی، تعمیق و پایبندی به منویات فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مدظله العالی) در پیکرة آموزش، تحقیقات و توسعة صنایع نرم و سخت نیروهای مسلح.

ماده5 ـ راهبردها

1. آمایش علمی سرزمینی و توسعة متعادل و متوازن قابلیت ها و ظرفیت های دانش بنیان کشور و بخش دفاع و ایجاد سازوکارهای لازم برای شناسایی و حداکثر بهره گیری از ظرفیت های خالی معطّل و جدید در سطح ملی؛

2. ایجاد زیرساخت های لازم برای استفادة همه جانبه از قابلیت ها و ظرفیت های دفاعی و ملی و مشارکت فعال مراکز تحقیق و توسعة نیروهای مسلح در پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه‍ای و توسعه حوزه های بین رشته ای؛

3. ایجاد، یکپارچه سازی و به هنگام سازی نظامات کلان، ساختارها و نهادهای علم و فناوری نیروهای مسلح مبتنی بر صیرورت و در چارچوب معماری نیروهای مسلح آینده؛

4. ایجاد ساختاری واحد، مقتدر و یکپارچه با اعتبار و ضمانت اجرایی و نفوذ لازم برای مدیریت و راهبری جریان تحقیق و توسعه و تمرکز بر اجرای طرح های کلان پژوهش و فناوری متناسب با نیازهای حال و آیندة کشور و طراحی و اجرای نظام احصاء و شکست مسائل در حوزه دفاعی و امنیتی؛ 

5. ایجاد سازوکار انتقال الگوهای موفق و فناوری های نرم مدیریت تحقیقات و فناوری از بخش دفاعی به بخش ملی و خصوصی به منظور گسترش شبکة توانمند علمی کشور؛

6. ایجاد جریان گسترده و پویای ایده زایی بدیع در راستای استقرار نظام نوآوری دفاعی و ترویج و ارتقای فرهنگ نوآوری جهشی و خلاقیت در کشور؛

7. توسعه و تقویت همکاری ها و شبکه های علمی پژوهشی فناورانه دفاعی و امنیتی با بخش ملی شامل دانشگاه ها، مراکز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه های توسعه دهنده فناوری و نوآوری خصوصی با تاکید بر ایجاد انعطاف و سهولت در همکاریهای متقابل؛

8. ایجاد صنایع نوین و دانش بنیان دفاعی و امنیتی به منظور توسعة تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی و پشتیبانی از شرکت های نوآور و تجاری ساز محصولات دو یا چندمنظوره در بخش ملی؛

9. ایجاد نظام دیپلماسی علمی انقلابی در پاسداری از اقتدار جمهوری اسلامی ایران و گسترش همکاری های بین المللی در حوزه دفاعی و امنیتی در چارچوب سند جامع روابط علمی بین المللی جمهوری اسلامی ایران؛

10.  ایجاد و پیاده سازی سازوکار بهره برداری حداکثری از ظرفیت های حوزه های علمیه در علوم انسانی و در موضوعات مرتبط با حوزة دفاعی و امنیتی؛

11.  طرح ریزی مبانی تحول ساز علوم و انگاره های نوین دفاع و متحول سازی و ارتقای کمّی و کیفی علوم انسانی بر اساس مکتب دفاعی و امنیتی اسلام؛

12.  ایجاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی (حکمت بنیان) در سازمان های نیروهای مسلح و طراحی سازوکارهای لازم برای بکارگیری و پرورش استعدادهای برتر و نخبگان در حوزة دفاعی و امنیتی و توانمندسازی ایشان؛

13.  یکپارچگی در آموزش های نیروهای مسلح به منظور شکل گیری پیکرة دانشی، مهارتی و بینشی هم افزا و جامع، با تأکید بر ایجاد تحول در سطح اندیشه، عوامل معنوی، آموزه های کلیدی و مهارت محوری و تربیت و تعالی مدیران، مدرسان و پژوهشگران حوزة علمی در تراز انقلاب اسلامی؛

14.  طراحی و پیاده سازی رویکردهای مدیریت یکپارچه و تفکر راهبردی و نهادینه سازی مدیریت هوشمند دانش در حوزه دفاعی و امنیتی

15.  طراحی و پیاده سازی سازوکار استفاده از ظرفیت سرباز محققین کشور با امکان توانمندسازی و مهارت آموزی ایشان در تحقیقات و توسعه علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با رویکرد آینده سازی نیروهای جوان و نخبه

ماده6 ـ حوزه های اولویت دار دفاعی و امنیتی

حوزه های اصلی و فرعی علوم و فناوری های اولویت دار علم و فناوری دفاعی و امنیتی به شرح زیر است. تشریح جزئیات مورد نظر، پس از تصویب این سند در قالب تعاملات با دستگاه ها و مراکز دانشگاهی بخش ملی انجام خواهد شد.