نظریه های تفسیری شورای نگهبان در خصوص اصول 85 و 138 و 113

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
         به پیوست تصویر نظریه های تفسیری شورای نگهبان در خصوص اصول قانون اساسی به منظور درج در روزنامه رسمی ارسال می گردد.
         1ـ نظریه تفسیری اصول هشتاد و پنجم و یکصد و سی و هشتم (85 و 138) قانون اساسی به شمارة 91/30/732/م مورخ 1391/3/20 
         2ـ نظریه تفسیری اصل یکصد و سیزدهم (113) قانون اساسی به شماره 91/30/47142 مورخ 1391/4/12

قائم مقام دبیر شورای نگهبان ـ محمدرضا علیزاده

شماره166                         1391/3/2
رهبر معظم انقلاب اسلامی
حضرت آیةالله خامنه ای مدظله العالی
         موضوع ارجاعی اختیارات رئیس مجلس شورای اسلامی در اجرای ذیل اصول 85 و 138 قانون اساسی (نامه شماره 11797 مورخ 1391/2/5 رئیس جمهور محترم منضم به نامه شماره 1/20482 مورخ 1391/2/12) در جلسه مورخ 1391/2/13 هیأت عالی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه حاصله به شرح ذیل اعلام می گردد:
         «الغاء اثر مصوبات دولت توسط رئیس محترم مجلس شورای اسلامی مبتنی بر قوانین مصوب مجلس است. رئیس جمهور محترم نیز در نامه ارجاعی، پیش بینی چنین اختیاری در قانون عادی را موجـب توسعه اختیارات رئیس مجلس در اصول یادشده و تضییق اختیارات دولت دانسته اند. از آنجا که عمده اختلافات و ناهماهنگی ها در این زمینه به اختلاف برداشت از اصول یادشده مربوط می شود و با توجه به تأکید بند نخست راهبرد های ابلاغ شده اجرای بند 7 اصل 110 بر استفاده از راه هایی مانند تفسیر قانون اساسی برای حل اختلاف و تنظیم روابط قوا، تفسیر شورای نگهبان از اصول 85 و 138 قانون اساسی در این مورد که آیا اصول مذکور اختیار الغاء اثر مصوبات دولت را به رئیس مجلس اعطا می کند یا خیر، راه گشا خواهد بود.
         چنانچه اعلام نظر هیأت عالی در خصوص برداشت از اصول فوق نیز موردنظر رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد، متعاقباً اعلام نظر خواهد شد.»
به همراه این نامه گزارش تفصیلی دبیرخانه هیأت عالی تقدیم می گردد.

رئیس هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه
                                        سیدمحمود هاشمی شاهرودی

شماره6082 ـ 1/م                          1391/3/3
حضرت آیةالله جنتی دامت برکاته
دبیر محترم شورای نگهبان
         نامه ی شـماره ی 166 مورخ 1391/3/2 رئیس محترم هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه در ارتباط با موضوع ارجاعی اختیارات رئیس مجلس شورای اسلامی در اجرای ذیل اصول 85 و 138 قانون اساسی و نتیجه حاصله به استحضار مقام معظم رهبری مدظله العالی رسید، مرقوم فرمودند:
         « آیةالله جناب آقای جنتی دبیر محترم شورای نگهبان دامت برکاته
         طبق نظر صائب هیئت عالی حل اختلاف، شایسته است آن شورای محترم نظر تفسیری خود را در مورد اصول ذیربط قانون اساسی در این مسأله، اعلام نماید. والسلام علیکم و رحمة الله 1391/3/2»
         ضمن ارسال تصویر دستخط مبارک معظم له و سوابق مربوط، مراتب برای اقدام مقتضی و اعلام نتیجه، ایفاد می گردد.

دفتر مقام معظم رهبری ـ محمدی گلپایگانی

شماره91/30/732/م                      1391/3/20
جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای محمدی گلپایگانی (دامت برکاته)
رئیس محترم دفتر مقام معظم رهبری (مدظله العالی)
         عطف به نامه شمارة 6082ـ 1/م مورخ 1391/3/3، مبنی بر اظهارنظر تفسیری در خصوص اصول هشتاد و پنجم و یکصد و سی و هشتم قانون اساسی، موضوع در جلسه مورخ 1391/3/10شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نظر شورا به شرح زیر اعلام می گردد:
         ـ هیأت وزیران پس از اعلام نظر رئیس مجلس شورای اسلامی مکلف به تجدیدنظر و اصلاح مصوبه خویش است؛ در غیر این صورت پس از گذشت مهلت مقرر قانونی، مصوبه مورد ایراد ملغی الاثر خواهد شد.

دبیر شورای نگهبان ـ احمد جنتی

شماره91/31/46909                            1391/3/17
محضر حضرت آیت ... جنتی (دامت برکاته)
دبیر معزز و محترم شورای نگهبان
         نظر به اینکه اخیراً پیرامون اصل یکصد و سیزدهم قانون اساسی مباحثی نزد صاحب نظران و مسئولان کشوری مطرح شده و در جهت اجرائی شدن آن اقدامات چندی انجام گرفته که موجب بروز سئوالات و ابهاماتی در این خصوص شده، خواهشمند است دستور فرمائید موضوع در دستور کار شورای محترم نگهبان قرار گیرد تا با تفسیر اصل مزبور به سئوالات ذیل پاسخ داده شود.
         1ـ با عنایت به اصل تفکیک قوا و وجود نهادهای مسئول در قانون اساسی که هر یک سهمی از نظارت و اجرای آن را برعهده دارند، مقصود از مسئولیت رئیس جمهور در اجرای قانون اساسی چیست؟
         2ـ آیا در مسئولیت اجرای قانون اساسی، رئیس جمهور می تواند از ابزارهایی مانند تشکـیل نهاد و سازمان خاص برای نظارت و پیگیری عدم اجرای اصول قانون اساسی استفاده کند؟
         3ـ آیا مفهوم مسئولیت اجرای قانون اساسی شامل مسئولیت و پیگیری نقض آن نیز می شود؟

عضو حقوقدان شورای نگهبان ـ کدخدائی

شماره91/30/47142                       1391/4/12
جناب آقای دکتر کدخدائی
عضو محترم حقوقدان شورای نگهبان
         عطف به نامه شماره 91/31/46909 مورخ 1391/3/17، مبنی بر اظهارنظر تفسیری در خصوص اصل یکصد و سیزدهم (113) قانون اساسی، موضوع در جلسه مورخ 1391/3/31 شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نظر شورا به شرح زیر اعلام می گردد:
         1ـ مستفاد از اصول متعدد قانون اساسی آن است که مقصود از مسئولیت اجراء در اصل 113 قانون اساسی، امری غیر از نظارت بر اجرای قانون اساسی است.
         2ـ مسئولیت رئیس جمهور در اصل 113 شامل مواردی نمی شود که قانون اساسی تشخیص، برداشت، نوع و کیفیت اعمال اختیارات و وظایفی را به عهده مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و هر مقام و دستگاه دیگری که قانون اساسی به آنها اختیار یا وظیفه ای محول نموده است.
         3ـ در مواردی که به موجب قانون اساسی رئیس جمهور حق نظارت و مسئولیت اجراء ندارد، حق ایجاد هیچ گونه تشکیلاتی را هم ندارد.