قانون شکار و صید

(اصلاحی 30-10-1353)- برای حفظ و حمایت و تکثیر جانوران وحشی سازمان شکاربانی و نظارت بر صید تشکیل می‌شود. سازمان مزبور دارای ‌شخصیت حقوقی بوده و زیر نظر شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید است.

(منسوخه 30-10-1353)- رئیس شورای عالی به فرمان همایونی منصوب می‌شود. و اعضای آن عبارتند از وزیر کشاورزی، وزیر کشور، وزیر دارائی، وزیر جنگ و ‌شش نفر دیگر از اشخاص ذی‌صلاحیت به پیشنهاد ریاست شورا با فرمان همایونی برای مدت چهار سال منصوب می‌شوند. عضویت شورا افتخاری‌ است. ‌

شورای عالی دارای وظایف و اختیارات زیر است:

الف- تصویب بودجه و مقررات استخدامی سازمان.

ب (اصلاحی 30-10-1353)- تعیین محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های زمانی و مکانی شکار و صید و حدود پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده و قرق‌های اختصاصی.

پ- تعیین انواع اسلحه و وسائل ممنوع شکار و صید.

ت (اصلاحی 30-10-1353)- تعیین انواع جانوران وحشی و حیوانات حمایت شده حفاظت شده و در معرض خطر انقراض و جانوران زیان‌‌کار.

ث (منسوخه 30-10-1353)- تعیین انواع پروانه‌ها و مدت اعتبار هر یک.

ج (منسوخه 30-10-1353)- تعیین بهای پروانه‌های شکار و صید که بر حسب نوع و منطقه از سیصد ریال کمتر و از سی هزار ریال بیشتر نخواهد بود بر حسب نوع و منطقه ‌شکار و صید.

چ (اصلاحی 30-10-1353)- تعیین بهای جانوران وحشی از لحاظ مطالبه ضرر و زیان.

مصوبات شورای عالی در حدود وظائف و اختیارات مذکور در این ماده بیست روز پس از درج در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار مرکز و ‌روزنامه رسمی کشور لازم‌‌الاجراست. سازمان موظف است بلافاصله مصوبات شورای عالی را به وسیله رادیو و آگهی و سایر وسایل به اطلاع اهالی‌ برساند. ‌

(منسوخه 30-10-1353)- رئیس سازمان با تصویب شورای عالی و به موجب حکم ریاست شورا انتخاب و منصوب می‌شود.

وظایف سازمان به قرار زیر است:

الف- اجرای مصوبات شورای عالی در حدود مقررات ماده 3 این قانون.

ب- تنظیم و اجرای مقررات شکار و صید بر اساس هدف‌های مندرج در این قانون.

پ- حفظ و نگاهداری شکارگاه‌ها و فضای حیاتی حیوانات قابل شکار و حمایت آنها در برابر گرسنگی و تشنگی و صید و شکار بی‌رویه و عوامل ‌و حوادث نامساعد جوی و طبیعی مانند حریق جنگل و مراتع و سیل و طغیان رودخانه‌‌ها و بیماری‌های واگیر و مسمومیت نباتی و امثال آن.

ت (اصلاحی 30-10-1353)- فراهم آوردن موجبات و محیط مساعد جهت تکثیر و پرورش جانوران وحشی.

ث- کوشش در اصلاح نژاد حیوانات قابل شکار.

ج- بررسی و تحقیقات علمی درباره حیوانات قابل شکار.

چ (اصلاحی 30-10-1353)- ایجاد پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده و موزه‌های حیوان‌شناسی.

ح- تشویق اشخاص حقیقی و حقوقی به تأسیس باغات وحش و آبگیرها و حوضچه‌ها جهت پرورش ماهی و پرندگان شکاری از طریق ‌راهنمایی‌های فنی.

خ- تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزشی به منظور برانگیختن حس حیوان‌دوستی و حفاظت منابع طبیعی در کشور و تجهیز و تنویر افکار عمومی ‌در این زمینه.

د- همکاری با سازمان‌های مربوط به جنگل و مرتع و خاک و آب به منظور حفظ منابع طبیعی کشور.

ذ- همکاری با سازمان‌های مشابه خارجی و بین‌المللی به منظور حفظ و حمایت حیوانات قابل شکار و مهاجر در حدود تعهدات متقابل.

(اصلاحی 25-09-1375)- خرید و فروش، تکثیر و پرورش و صدور و ورود حیوانات وحشی و اجزای آنها که غیربومی ایران بوده و از خارج به کشور وارد شده و یا از‌ قبل در کشور تکثیر و پرورش یافته‌اند با کسب پروانه و یا اجازه از سازمان مجاز می‌باشد. ورود و صدور آن دسته از جانوران وحشی و اجزای آنها که در‌ فهرست کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر انقراض ثبت شده‌اند با رعایت مقررات کنوانسیون مذکور صورت می‌گیرد سازمان‌ می‌‌تواند گونه‌‌هایی که بر خلاف مقررات کنوانسیون به کشور وارد شده‌اند ضبط و در صورت لزوم با هزینه واردکننده به کشور مبدأ عودت دهد.

(اصلاحی 25-09-1375)- سازمان می‌تواند در موارد زیر بر حسب مورد پروانه و یا اجازه رایگان صادر نماید:

الف (اصلاحی 25-09-1375)- جمع‌آوری نمونه‌‌های جانوران وحشی به منظور انجام تحقیقات و مطالعات علمی و آموزشی و یا انجام فعالیت‌های مورد نیاز موزه تاریخ طبیعی و‌ نمایشگاه‌های تندیس‌آرایی.

ب (اصلاحی 25-09-1375)- دفع آن دسته از جانوران وحشی که به مزارع و باغ‌ها آسیب می‌رسانند.

ج (اصلاحی 25-09-1375)- صید برخی از گونه‌های آبزیان توسط ساکنان مناطق محروم در مواردی که سازمان صدور پروانه رایگان را در آن مناطق ضروری بداند.

د (الحاقی 25-09-1375)- تقدیر از کسانی که به تشخیص رئیس سازمان، خدمات مؤثری در مورد حفاظت از حیات وحش و حمایت از اهداف سازمان به عمل آورده‌اند.

تبصره (الحاقی 25-09-1375)- وظایف و اختیاراتی که در این قانون برای سازمان حفاظت محیط زیست منظور شده منافی با اختیارات و وظایف شرکت سهامی شیلات ایران ‌نمی‌باشد.

(اصلاحی 25-09-1375)- چنانچه مأموران سازمان و میرشکاران و یا صاحبان مزارع و باغ‌ها در حدود مجوزهای صادر شده نتوانند از دفع خسارت یا صدماتی که از ناحیه ‌جانوران وحشی به افراد، مزارع و باغ‌ها وارد می‌شود جلوگیری به عمل آورند جبران خسارات وارد شده از محل درآمدهای حاصل از اجرای این قانون‌ تأمین خواهد شد همچنین سازمان می‌تواند جهت پیشگیری از این خسارت نسبت به محصور نمودن زیستگاه‌های حفاظت شده جانوران وحشی از ‌محل درآمدهای مذکور اقدام نماید.

(اصلاحی 30-03-1403)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از 20/400/000 تا 102/000/000 ریال یا حبس از یک ماه تا شش ماه ‌محکوم می‌شود:

الف (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید جانوران وحشی عادی بدون پروانه.

ب (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید بیش از میزان مندرج در پروانه و یا خلاف مقررات و خارج از محل‌های مندرج در پروانه.

ج (الحاقی 25-09-1375)- حمل، عرضه، فروش و صدور جانوران وحشی زنده یا کشته و اجزای آنها بدون کسب پروانه و یا مجوز از سازمان.

د (الحاقی 25-09-1375)- از بین بردن رستنی‌ها از جمله قطع درختان، خارزنی، بوته‌کنی و تعلیف غیرمجاز در مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات وحش و تجاوز و ‌تخریب در این مناطق.

ب- شکار و صید با وسایل و از طرق ممنوعه.

(اصلاحی 30-03-1403)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از 153/000/000 تا 306/000/000 ریال یا حبس از 91‌ روز تا 6 ماه محکوم می‌شود: 

الف (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید در فصول و ساعات ممنوع مقرر.

ب (الحاقی 25-09-1375)- مبادرت به شکار و صید در مناطق ممنوع و یا خلاف محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی که سازمان در حدود اختیارات قانونی خود تعیین و آگهی‌ کرده است و شکار غیرمجاز در قرق‌های اختصاصی.

ج (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید با وسایل و از طرق غیرمجاز و یا شکار با استفاده از اسلحه دیگران.

د (الحاقی 25-09-1375)- تخریب چشمه‌ها و آبشخور حیوانات در مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات وحش.

ه‍ (الحاقی 25-09-1375)- اقدام به صدور و ورود حیوانات وحشی موضوع ماده (7) این قانون به صورت غیرمجاز.

(اصلاحی 30-03-1403)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از سه ماه تا سه سال و یا به جزای نقدی از 204/000/000 ریال تا 340/000/000 ریال محکوم می‌شود:

الف (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید جانوران وحشی حمایت شده بدون داشتن پروانه ویژه.

ب (الحاقی 25-09-1375)- شکار و صید در مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات وحش بدون تحصیل پروانه ویژه و صید غیرمجاز در رودخانه‌های حفاظت شده.

ج (الحاقی 25-09-1375)- از بین بردن رستنی‌ها و تعلیف و تخریب در پارک‌های ملی و آثار طبیعی ملی و هرگونه تجاوز و فعالیت غیرمجاز در اینگونه مناطق.

د (الحاقی 25-09-1375)- آلوده نمودن آب رودخانه‌ها، دریاچه‌‌ها و تالاب‌های حفاظت شده، چشمه‌ها و آبشخورها به موادی که باعث آلودگی آب و از بین رفتن آبزیان شود.

پ (اصلاحی 30-10-1353)- شکار و صید بدون پروانه در مناطق حفاظت شده و قرق‌های اختصاصی و پناهگاه‌های حیات وحش.

(اصلاحی 30-03-1403)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از نود و یک روز تا سه سال یا جزای نقدی از 408/000/000 ریال تا 578/000/000 ریال و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم می‌شود:

الف (اصلاحی 25-09-1375)- شکار جانوران وحشی کمیاب و در معرض خطر انقراض از قبیل جیبیر، گورخر، گوزن زرد ایرانی، یوزپلنگ، تمساح (‌کروکودیل)، هوبره و میش ‌مرغ. 

ب (اصلاحی 25-09-1375)- شکار در پارک‌های ملی.

ج (اصلاحی 25-09-1375)- شکار، صید و یا کشتار جانوران وحشی با استفاده از سموم و مواد منفجره و امثال آن و شکار به صورت تعقیب با استفاده از وسیله نقلیه موتوری و‌ همچنین کشتار آنان به طریق جرگه و محاصره دسته‌جمعی.

د (اصلاحی 25-09-1375)- مبادرت به اقداماتی که موجبات آلودگی آب دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان با مواد غیرنفتی را فراهم آورده و باعث مرگ و میر آبزیان یا به ‌خطر افتادن محیط زیست آنان شود.

ه‍ (اصلاحی 25-09-1375)- ایجاد یا فراهم کردن مقدمات آتش‌سوزی در پارک‌های ملی و آثار طبیعی ملی و مناطق حفاظت شده یا پناهگاه‌های حیات وحش بر اثر بی‌مبالاتی یا‌ عدم رعایت مقررات محیط زیست و یا تخلف از نظامات دولتی.

تبصره 1 (الحاقی 25-09-1375)- در صورت ایجاد آتش‌سوزی عمدی در پارک‌های ملی و آثار طبیعی ملی، مرتکب به مجازات‌های مقرر در ماده (675) قانون مجازات ‌اسلامی محکوم خواهد شد.

تبصره 2 (اصلاحی 30-03-1403)- هرکس مبادرت به زنده‌گیری، شکار، خرید، فروش، حمل، نگهداری و صدور پرندگان شکاری از قبیل شاهین، بحری، بالابان و دلیجه کند‌ علاوه بر محکومیت به حداکثر مجازات حبس مقرر در این ماده به جزای نقدی از 408/000/000 ریال تا 816/000/000 ریال محکوم خواهد شد.

(اصلاحی 25-09-1375)- وسایل شکار و صید از قبیل تفنگ، فشنگ، نورافکن، دوربین چشمی، تور و قلاب ماهیگیری و سایر ادوات ارتکاب جرم که مرتکبان اعمال‌ یاد شده بالا به همراه دارند و همچنین موتورسیکلت‌هایی که مرتکبان اعمال بالا به طور مستقیم برای شکار مورد استفاده قرار می‌دهند توسط سازمان‌ توقیف و این وسایل تا خاتمه رسیدگی و صدور حکم قطعی زیر نظر سازمان به صورت امانی نگهداری شده و دادگاه پس از صدور حکم نسبت به اموال ‌یاد شده تعیین تکلیف می‌کند.

(اصلاحی 30-10-1353)- شروع به شکار جانوران وحشی بر خلاف مقررات این قانون قابل تعقیب و مجازات می‌باشد و مرتکب به حداقل مجازات ‌مقرر محکوم خواهد شد.

(اصلاحی 25-09-1375)- در صورت تکرار جرائم پیش‌بینی شده در مواد (11)، 12 و 13 این قانون مرتکب به اشد مجازات محکوم خواهد شد. ‌

وجوه حاصله از جرائم مذکور در این قانون جزء درآمد دولت محسوب و به خزانه‌داری کل پرداخت می‌شود. حیواناتی که بر خلاف ‌مقررات این قانون شکار یا صید شده باشند متعلق به سازمان شکاربانی خواهند بود.

در مورد جرائم مذکور در این قانون سازمان از حیث مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم بر حسب مورد شاکی یا مدعی خصوصی شناخته‌ می‌شود.

(منسوخه 30-10-1353)- مأمورین شکاربانی که از طرف سازمان شکاربانی مأمور کشف و تعقیب جرائم فوق‌الذکر می‌شوند در صورتی که وظایف ضابطین ‌دادگستری را در کلاس مخصوص زیر نظر دادستان شهرستان تعلیم گرفته باشند از لحاظ اجرای این قانون در ردیف ضابطین دادگستری محسوب ‌می‌شوند.

در صورتی که گزارش مأمور سازمان بر خلاف واقع باشد مأمور مزبور به دو برابر کیفر جرمی که موضوع گزارش بوده محکوم خواهد شد. در مواردی که مأمور شکاربانی با اطلاع از وقوع جرائم مذکور در این قانون از جریان امر به مقام مسئول گزارش ندهد بر حسب مورد به حداکثر مجازات ‌مقرر محکوم خواهد شد. ‌

هرگاه مأمورین سازمان خود مرتکب جرائم مندرج در این قانون شوند و یا در ارتکاب جرم مشارکت یا معاونت داشته باشند بر حسب ‌مورد به حداکثر مجازات مقرر در این قانون محکوم خواهند شد. ‌

در مورد جرائم مذکور در این قانون هرگاه عمل ارتکابی طبق سایر قوانین مستلزم مجازات شدیدتری باشد مرتکب به مجازات اشد ‌محکوم خواهد شد.

سازمان برای حفظ نسل و بررسی‌های علمی و پیش‌گیری از سرایت امراض عمومی و نظایر آن در موارد اقتضا اقدام لازم به عمل خواهد ‌آورد.

(اصلاحی 30-10-1353)- در مواردی که بنا بر مقتضیات حفظ نسل و حمایت جانوران وحشی قطع اشجار و رستنی‌ها ضرورت داشته باشد سازمان ‌شکاربانی با موافقت سازمان جنگلبانی اقدام خواهد نمود.

(اصلاحی 30-10-1353)- جنگل‌هایی را که تا تاریخ تصویب این قانون بهره‌برداری از آنها وسیله سازمان جنگلبانی به عمل می‌آید و یا با انعقاد قراردادهای لازم و‌ طبق طرح‌های جنگلداری بهره‌برداری از آنها به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار شده است تا انقضاء مدت اجرای طرح نمی‌توان به مناطق حفاظت‌ شده یا پارک ملی اختصاص داد.

(اصلاحی 30-10-1353)- سازمان جنگلبانی ایران موظف است قبل از واگذاری طرح‌های بهره‌برداری نظر سازمان را در مورد اجرای طرح‌های مزبور از لحاظ تعیین‌ منطقه حفاظت شده یا پارک ملی خواستار شود ولی پس از اعلام نظر نمی‌توان در محدوده جنگلی که طرح آن مورد توافق قرار گرفته مناطق حفاظت‌ شده یا پارک ملی اعلام کرد.

(اصلاحی 30-10-1353)- در مواردی که سازمان شکاربانی بخواهد جنگل‌های قابل بهره‌برداری را به عنوان مناطق حفاظت شده و یا پارک ملی اعلام کند باید قبلاً ‌موافقت سازمان جنگلبانی را جلب نماید.

(اصلاحی 25-09-1375)- آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون توسط سازمان تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. آیین‌نامه‌های مزبور از جمله شامل موضوعات زیر خواهد بود:

الف (اصلاحی 30-10-1353)- تعاریف شکار و صید حیوانات حمایت شده و جانوران زیان کار و پارک ملی و منطقه حفاظت شده و قرق سلطنتی و قرق اختصاصی.

ب (اصلاحی 30-10-1353)- تعیین مقررات مربوط به پارک ملی و منطقه حفاظت شده و قرق اختصاصی.

پ (اصلاحی 30-10-1353)- تعیین مقررات منع یا محدودیت خرید و فروش و عرضه و نگاهداری جانوران وحشی و همچنین تکثیر و پرورش و واردات و ‌صادرات آنها با همکاری سازمان‌های مربوط در حدود قوانین کشور.

ت- تعیین نحوه همکاری وزارتخانه‌ها و سایر سازمان‌های وابسته به دولت با سازمان.

ث- تعیین انواع پروانه‌های مذکور در ماده 7 این قانون و شرایط صدور آن.

(اصلاحی 30-10-1353)- امور مربوط به صید در رودخانه‌هایی که به دریای خزر می‌ریزد تا مسافتی از مصب هر یک از رودخانه‌ها که به پیشنهاد شرکت سهامی شیلات ‌ایران و تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست تعیین می‌گردد و همچنین امور مربوط به صید در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان و مرداب بندر‌ پهلوی از شمول مقررات مربوط به صید آبزیان مندرج در این قانون مستثنی است. ‌شرکت سهامی شیلات ایران و شرکت سهامی شیلات جنوب وظایف مربوط را طبق قوانین و مقررات خود عهده‌دار خواهند بود.

(اصلاحی 25-09-1375)- وجوه حاصل از اجرای قانون شکار و صید غیر از درآمد ناشی از بهای پروانه‌های شکار و صید و ضرر و زیان که به موجب بند (‌الف) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت هزینه خواهد شد به حساب خاصی نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود. سازمان برنامه و بودجه موظف ‌است همه ساله معادل هفتاد درصد (70%) آن را به طور جداگانه در بودجه سازمان منظور کند تا صرف حفاظت از حیات وحش، کنترل مناطق تحت‌ نظارت سازمان و تأمین هزینه‌های مربوط به اجرای ماده (9) قانون شکار و صید -مصوب 1346- و اصلاحیه بعدی آن شود.

(الحاقی 25-09-1375)- قانون صید و شکار مصوب اسفند 1335 ملغی است.

(اصلاحی 30-10-1353)- از تاریخ تصویب این قانون مستخدمین سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ استخدامی تابع قانون استخدام کشوری خواهند بود.

تبصره 1 (اصلاحی 30-10-1353)- نحوه اجرای ضوابط قانون استخدام کشوری و تبدیل وضع استخدامی مستخدمین فعلی سازمان حفاظت محیط زیست با قانون استخدام کشوری و ترتیب احتساب سوابق خدمت آنان از لحاظ بازنشستگی و وظیفه و همچنین نحوه محاسبه و واریز کسور بازنشستگی گذشته آنان طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

تبصره 2 (الحاقی 30-10-1353)- سازمان بیمه‌های اجتماعی موظف است کلیه وجوهی را که بابت 3/5 درصد حق بیمه کارکنان فعلی سازمان حفاظت محیط زیست بابت ‌اشتغال در سازمان مزبور یا سازمان شکاربانی و نظارت بر صید سابق دریافت داشته است به صندوق بازنشستگی کشوری واریز کند. مستمری کارکنان یا ‌وراث آنها که به وسیله سازمان بیمه‌های اجتماعی پرداخت می‌گردد کماکان توسط سازمان مذکور پرداخت خواهد شد.

قانون بالا مشتمل بر سی و یک ماده پس از تصویب ‌مجلس سنا در تاریخ روز دوشنبه هشتم خرداد ماه 1346 در جلسه سه شنبه شانزدهم خردادماه یکهزار و سیصد و چهل و شش شمسی به تصویب ‌مجلس شورای ملی رسید.

رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی