نظریه مشورتی شماره 7/1403/376 مورخ 1403/08/27
شماره نظریه
7/1403/376
7/1403/376
شماره پرونده
1403-1/1-376ح
1403-1/1-376ح
تاریخ نظریه
1403/08/27
1403/08/27
استعلام:
1- با توجه به صلاحیت‌های احصاء شده برای دادگاه صلح، موضوع ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، اگر در حین رسیدگی به دعوای اصلی یکی از دعاوی طاری مانند دعوای تقابل مطرح شود که موضوع خواسته دعوای طاری خارج از صلاحیت دادگاه صلح باشد، تکلیف دادگاه صلح در قبال دعوای اصلی و دعوای طاری مطرح شده چیست؟
2- با توجه به بندهای 3 و 5 ماده 12 قانون یادشده و از آنجا که دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند یک ماده مذکور در صلاحیت دادگاه صلح قرار گرفته است، آیا رسیدگی به دعوای اعسار از پرداخت مهریه موضوع اجراییه صادره از واحدهای اجرای ثبت نیز تا نصاب مقرر در بند یک، در صلاحیت دادگاه صلح است؟
3- با توجه به بندهای 9 و 11 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، در فرض تعدد مادی یا معنوی جرایم که رسیدگی به یک یا برخی جرایم خارج از صلاحیت دادگاه صلح باشد، آیا دادسرا و یا مرجع قضایی مربوطه صلاحیت اضافی در رسیدگی به جرایم در صلاحیت دادگاه صلح را دارا می‌باشد و یا آنکه هر یک از مراجع قضایی باید صرفاً به جرایم در محدوده صلاحیت ذاتی خود رسیدگی کنند؟ در فرض اخیر، نحوه اجرای دادنامه‌های صادره از دادگاه صلح و دیگر مراجع قضایی با لحاظ ماده 134 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با اصلاحات بعدی و ماده 510 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 چگونه خواهد بود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- صلاحیت دادگاه صلح حسب مورد نسبت به دادگاه عمومی حقوقی، دادگاه کیفری و یا خانواده، از نوع نسبی است؛ بنابراین در فرض طرح دعوای طاری حین رسیدگی به دعوای اصلی که در صلاحیت دادگاه صلح است، چنانچه رسیدگی به دعوای طاری از صلاحیت این دادگاه خارج باشد، به جهت ضرروت رسیدگی توأمان به دعوای اصلی و طاری وفق مواد 17 و 103 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 و با لحاظ ماده 17 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، رسیدگی به هر دو دعوای اصلی و طاری از صلاحیت دادگاه صلح خارج است و پرونده با صدور قرار عدم صلاحیت نزد دادگاه صالح ارسال می‌شود.
2- به موجب بند 5 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، اعسار از پرداخت محکوم‌به در صورتی در صلاحیت دادگاه صلح است که این دادگاه نسبت به اصل دعوا رسیدگی کرده باشد؛ بر این اساس و از آنجا که موارد صلاحیت دادگاه صلح احصاء شده است و با توجه به اینکه دعوای اعسار در زمره دعاوی غیرمالی است، رسیدگی به ادعای اعسار از پرداخت دین موضوع اجراییه ثبتی (در فرض سؤال مهریه)، صرف نظر از میزان آن، حسب مورد در صلاحیت دادگاه خانواده (در فرض تشکیل) و یا دادگاه عمومی حقوقی است.
3- چنانچه شخصی متهم به ارتکاب جرائم متعدد باشد که با توجه به درجه جرم ارتکابی به برخی از آن‌ها به صورت مستقیم در دادگاه صلح رسیدگی شود؛ اما رسیدگی به جرائم دیگر مستلزم انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا و سپس طرح در دادگاه کیفری صالح باشد؛ از آنجا که تفاوت صلاحیت بین این مراجع، تفاوت در صلاحیت ذاتی محسوب نمی‌شود و همچنین با توجه به ضرورت رسیدگی توأم به اتهامات متعدد متهم در دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به جرم مهمتر را دارد (موضوع ماده 313 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392)، همچنین با لحاظ استثنایی بودن واگذاری امر تحقیقات مقدماتی به دادگاه صلح و با هدف پیش‌گیری از عواقب و آثار بعدی؛ از جمله تشکیل پروند‌ه‌های متعدد برای متهم واحد و ضرورت اعمال مقررات تعدد جرم، تحقیقات مقدماتی تمام این جرائم ابتدا در دادسرا انجام می‌شود و پس از صدور کیفرخواست، به منظور رسیدگی توأم به تمام جرائم ارتکابی، پرونده نزد مرجعی که برای رسیدگی به جرم مهمتر صلاحیت دارد، ارسال می‌شود.
24 اردیبهشت 1404
8
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران