نشست قضایی: بررسی امکان عدول از قرار عدم صلاحیت برای مراجع کیفری

برگزار کننده
استان سمنان/ شهر شاهرود

تاریخ برگزاری
1401/10/13

پرسش:

آیا امکان عدول از قرار عدم صلاحیت (محلی و ذاتی) برای مراجع کیفری وجود دارد؟ در صورت مثبت و یا منفی بودن پاسخ نظر خود را مستدلاً به صورت مشروح بیان فرمائید؟ در فرض مثبت بودن پاسخ تا چه مقطع زمانی امکان عدول از قرار عدم صلاحیت وجود دارد؟

متن نظریه هیئت عالی:

با توجه به اینکه قرار عدم صلاحیت از جمله قرارهای نهایی ماهوی نیست تا مشمول قاعده اعتبار امر قضاوت شده و قاعده فراغ دادرسی شود لذا تا زمانی که پرونده به مرجع ثالث ارسال نشده در حقیقت تا زمانی که پرونده از سیطره مرجع صادرکننده قرار خارج نشده است امکان عدول از آن وجود دارد.

نظر اکثریت:

            با توجه به اینکه تشخیص صلاحیت، نخستین گام در دادرسی محسوب می‌گردد و از طرفی به صراحت ماده 26 قانون آیین دادرسی مدنی، تشخیص صلاحیت یا عدم صلاحیت هر دادگاه با همان دادگاه است و مناط صلاحیت تاریخ طرح دعوی است و از طرفی در ماده 27 قانون موصوف صراحتاً اشاره شده است درصورتی‌که دادگاه رسیدگی کننده خود را صالح رسیدگی نداند با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده را به دادگاه صلاحیت‌دار ارسال می‌نماید لذا هر محکمه‌ای پس از نفی صلاحیت از خود می‌بایست پرونده را بدون فوت وقت به مرجع صالح ارسال نماید و پس از آن به نظر قاعده فراغ دادرسی در خصوص مقام صادرکننده قرار جاری و ساری می‌گردد و نامبرده اجازه ورود به پرونده و عدول قرار از عدم صلاحیت صادره را دارا نمی‌باشد و در این خصوص فی‌مابین قرارهای عدم صلاحیت صادره از محاکم عالی به تالی و یا محاکم هم‌عرض نسبت به یکدیگر نمی‌توان تفاوت قائل شد.
        

نظر اقلیت:

            قائل به تفکیک بوده با این توضیح که؛ قرار عدم صلاحیت مراجع عالی که به صلاحیت مراجع تالی صادر می‌گردد با قرارهای که عدم صلاحیت که مرجع هم عرض به صلاحیت یکدیگر صادر می‌نمایند متفاوت می‌باشد و چنانچه مرجع صادرکننده قرار با مرجع موضوع تشخیص صلاحیت هم‎عرض باشد امکان عدول از قرار عدم صلاحیت وجود ندارد؛ لیکن چنانچه دادگاه عالی قرار عدم صلاحیت صادر نماید تا زمان ثبت پرونده در مرجع تالی می‌تواند از قرار عدم صلاحیت عدول نماید و دلیل آن نیز اینچنین بیان می‌دارند که چنانچه دو شعبه هم‌عرض باشد در صورت حصول اختلاف مرجع ثالثی برای حل اختلاف وجود دارد لیکن چنانچه مرجع عالی به مرجع تالی قرار عدم صلاحیت صادر نماید چون چنین مرجع ثالثی وجود ندارد و به واقع تصمیم مرجع عالی برای مرجع تالی لازم‌الاتباع می‌باشد؛ لذا امکان عدول در قرار عدم صلاحیت برای مرجع عالی فراهم می‌باشد و در این راستا به نظریات مشورتی شماره‌های 1110/1400/7مورخ 21/09/1400 و 719/99/7مورخ 07/07/1399 و 1104/96/7 مورخ 1396/5/15و 2703/89/7 مورخ 1389/05/03و 1900/97/7مورخ 1397/05/26اداره کل حقوقی قوه قضائیه استناد می‌نماید.
        

مستندات قانونی:

ماده 8 قانون آیین دادرسی مدنی ماده 26 قانون آیین دادرسی مدنی

واژگان کلیدی:

صلاحیت محلی صلاحیت ذاتی قاعده فراغ دادرس

17 آذر 1404 7