نشست قضایی: بررسی تعارض قوانین در خصوص جمع مرخصی زندانی و اعطای تسهیلات به وی بدون تأمین

برگزار کننده
استان فارس/ شهر کازرون

تاریخ برگزاری
1401/09/21

پرسش:

آیا اعطای تسهیلات (مرخصی) بر اساس ماده 200 آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و اقدامات تربیتی کشور مصوب 1400 که بیان می‌دارد: چنانچه زندانی از مرخصی در طول حبس استفاده ننموده، برای وی جمع می‌شود؛ موافق با مقرره قانونی ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره‌های آن‌که مرخصی زندانی را ماهیانه 3 روز تعیین کرده می‌باشد؟

متن نظریه هیئت عالی:

نظریه اداره حقوقی به شماره 7/1402/361 مورخ 1402/6/6 به شرح زیر مورد تأیید می‌شود: با توجه به قیدهای «به تشخیص دادستان» و «حداکثر پنج روز» مذکور در تبصره 4 ماده 520 قانون ایین دادرسی کیفری مصوب 1392 از این ماده و تبصره استفاده نمی‌شود که هر زندانی پنج روز در هر چهار ماه مرخصی استحقاقی دارد و این مدت به طور خودکار ذخیره می‌شود اما هرگاه شخص در طول مدت سپری کردن محکومیت نتواند از تمام یا بخشی از مرخصی که به تشخیص مقام اعطاء کننده واجد شرایط استفاده از آن است بهره‌مند شود، اعطای مجموع آن در پایان این مدت با لحاظ مواد 200 و 202 آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی و در قالب مرخصی منتهی به آزادی بلامانع است.

نظر اکثریت:

            ماده 200 آیین‌نامه سازمان زندان‌ها خلاف قانون می‌باشد؛ زیرا 1) قانون‌گذار در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری در مقام بیان بوده است و ازآنجاکه قانون‌گذار حکیم می‌باشد، کلمه یا موضوعی را در تقدیر نمی‌گیرد و اصل عدم تقدیر نیز این را بیان می‌کند. بنابراین خود قانون‌گذار در زمان تصویب قانون می‌توانست این نهاد مرخصی منتهی به آزادی را بیان می‌نمود و زمانی که بیان نکرده پس آیین‌نامه که فرع بر قانون است نمی‌تواند نهاد جدید وضع کند. 2) متهم و محکوم تحت هر شرایطی باید دارای تأمین باشند، حتی در فرضی که در حال مریضی رو به فوت باشد؛ لذا اعطای تسهیلات مرخصی منتهی به آزادی وی نیز چون ماهیت آن مرخصی است به طریق اولی نیز باید تأمین از زندانی اخذ گردد و مقرره انتهای ماده 200 آیین‌نامه که بیان داشته بدون اخذ تأمین صد در صد خلاف قانون می‌باشد. 3) در ماده 200 آیین‌نامه بیان داشته است "زندانی می‌تواند" از مرخصی منتهی به آزادی استفاده کند، درواقع به حق مکتسبه برای زندانی قائل شده است که با توجه به اینکه فلسفه اجرای مجازات اصلاح وی می‌باشد و اعطای تسهیلات به وی به صلاح‌دید دادستان و قاضی اجرای احکام کیفری بستگی دارد؛ لذا هیچ حقی برای زندانی در اعطای تسهیلات وجود ندارد و این قسمت از آیین‌نامه نیز خلاف اصول اساسی اصلاح مجرم می‌باشد.
        

نظر اقلیت:

            چون در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره‌های آن، موضوع ماده را به آیین‌نامه آتی ارجاع داده و در آیین‌نامه نیز برای زندانی در راستای سیاست‌های حبس زدایی حقوق مکتسبه‌ای قائل شده است؛ لذا دادستان و قاضی اجرای احکام کیفری باید جمع مرخصی را لحاظ کنند و حتی بدون تأمین زندانی را آزاد نمایند.
        

مستندات قانونی:

ماده513قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 92 520قانون آیین دادرسی کیفری ماده 200 آیین نامه سازمان زندان ها و اقدامات تربیتی

واژگان کلیدی:

اعطای مرخصی جمع مرخصی آیین نامه خلاف قانون زندان مرخصی پایان حبس

25 آذر 1404 1