نشست قضایی: ضابط دادگستری

برگزار کننده
استان سازمان قضائی نیروهای مسلح/ شهر سمنان

تاریخ برگزاری
1402/02/18

پرسش:

اگر شخصی که سمت ضابط دادگستری نداشته باشد آیا می تواند از فردی که در حال تعرض است دفاع کند و در صورت دفاع نمودن، آیا مشمول قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر قرار می گیرد یا خیر؟

متن نظریه هیئت عالی:

اگر منظور دفاع از خود در برابر تعرض است که مطابق ماده 156 قانون مجازات اسلامی دفاع مشروع حق قانونی و شرعی افراد است و ارتباطی به بحث ضابطیت ندارد. و اگر منظور دفاع از دیگران که در تبصره 1 ماده 156 موارد جایز دفاع از دیگران آمده است و در شرایط 5 گانه مندرج در این تبصره،دفاع از دیگران جایز است حتی اگر ضابط دادگستری نباشد. از لحاظ شرعی دفاع مشروع با جمع شرایط واجب کفایی است و بحث امر به معروف و نهی از منکر با مقوله دفاع مشروع متفاوت است و نباید این دو موضوع را باهم خلط نمود. در امر به معروف ونهی از منکر وظیفه همگانی، امر و نهی قلبی، زبانی و نوشتاری است.

نظر اتفاقی (اتفاق آرا):

            با عنایت به ماده 4 قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر که مقرر می دارد: مراتب امر به معروف و نهی از منکر، قلبی، زبانی، نوشتاری و عملی است که مراتب زبانی و نوشتاری آن وظیفه آحاد مردم و دولت است و مرتبه عملی آن در موارد و حدودی که قوانین مقرر کرده تنها وظیفه دولت است به نظر می رسد با توجه به ماده مرقوم افراد عادی که ضابط دادگستری نیستند فقط وظیفه زبانی و نوشتاری دارند و موارد عملی بر عهده دولت است بنابراین افراد عادی نمی توانند متعرض جان و جسم افراد شوند. همچنین ماده 6 قانون مذکور بیان می دارد: هیچ شخص یا گروهی حق ندارد به عنوان امر به معروف و نهی از منکر به اعمال مجرمانه از قبیل توهین، افترا، ضرب، جرح و قتل مبادرت نماید. مرتکب طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات می شود. 
یا در دیدگاهی دیگر می توان گفت با عنایت به ماده 2 قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، امر به معروف و نهی از منکر، دعوت و واداشتن دیگران به معروف و نهی و بازداشتن از منکر است فلذا اگر شخصی که سمت ضابط دادگستری ندارد، به فردی که در حال تعرض به دیگری است امر به معروف کند و او را از منکر بازدارد ولی شخص متعرض در مقابل آسیب و جرحی به آمر به معروف و ناهی از منکر بزند مشمول قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر قرار می گیرد.
        

مستندات قانونی:

ماده 19 قانون مجازات اسلامی

واژگان کلیدی:

قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر ماده 2 قانون حمایت از آمران به معروف ماده 4 قانون حمایت

04 آذر 1404 13