نشست قضایی: نقض رای دادگاه بدوی در دادگاه تجدیدنظر به دلیل عدم رعایت مفاد ماده ۹۸ قانون آئین دادرسی مدنی

برگزار کننده
استان قم/ شهر قم

تاریخ برگزاری
1385/07/13

پرسش:

ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی شرایطی را برای تغییر نحوه دعـوا و یـا خواسـته بیـان داشته است. هرگاه دادگاه بدوی بدون در نظر گرفتن شرایط مذکور تغییر خواسته را بپذیرد و براساس آن رأی صادر نماید: اولاً، آیا دادگاه تجدیدنظر میتواند با توجه به اشکال در پذیرش تغییر خواسته رأی بدوی را نقض نماید؟ ثانیاً، در صورت نقض رأی، رسیدگی را باید به دادگاه بدوی ارجـاع دهـد یـا اینکـه دادگـاه تجدیدنظر خود باید رأی ماهوی موافق خواسته را صادر کند؟

متن نظریه هیئت عالی:

اقـدام انجـام یافتـه متضـمن دو بخـش اسـت: 1 .اسـترداد خواسته اول 2 .طرح خواسته جدید. براین اسـاس چـون رأی مـاهیتی از سـوی دادگاه بدوی صادر شده است که این رأی مطابق خواسته نبوده و تغییـر خواسـته بـرخلاف مقررات صورت گرفته است دادگاه تجدیدنظر رأی بدوی را نقض و در خصوص خواسـته اول، وفق ماده 107 قانون مدنی آیین دادرسی مدنی مبادرت به صدور قرار میکند.

نظر اکثریت:

                            براساس ماده 7 قانون آیین دادرسی مدنی تا زمانی که در مرحله نخستین درباره دعوایی حکمی صادر نشده است نمیتوان به ماهیت آن در مرحله بالاتر رسیدگی کرد. دادگاه بدوی نباید بهتغییر خواسته ای که برخلاف مقررات ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی درخواست شده ترتیب اثر بدهـد بلکـه بایـد طبق خواسته اول نسبت به دعوا تعیین تکلیف نماید و هرگاه خواهان از رسیدگی به آن منصرف شد با قرار مقتضی پرونده را مختومه کند. بنابراین، در فرض سؤال که دادگـاه بـدوی بـرخلاف مقـررات قانون طبق خواسته دوم رأی صادر کرده دادگاه تجدیدنظر مکلف است رأی دادگاه بدوی را در مورد خواسته دوم نقض و قرار رد آن را صادر و چون خواهان از خواسته دوم در واقع انصراف داده است دادگاه بدوی تکلیفی برای رسیدگی ندارد و لذا دعوا به آن ارجاع نمیشود.
                        

نظر اقلیت:

                            بر اساس بند (ه) ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی اگر رأی دادگاه بـدوی مخـالف مقـررات قانونی باشد هریک از طرفین میتوانند نسبت به آن اعتراض و درخواسـت تجدیـدنظر کننـد و ماده 358 قانون مذکور مقرر داشته در صورتی که دادگاه تجدیدنظر ادعای تجدیدنظرخوانـده را موجه تشخیص دهد رأی دادگاه بدوی را نقض و رأی مقتضی صادر مینماید. وقتی که دادگـاه بدوی دعوا را ماهیتاً رسیدگی و درباره آن حکـم مـاهوی صـادر نمایـد و ایـن حکـم مخـالف مقررات قانونی باشد دادگاه تجدیدنظر باید با نقض آن، حکم مـاهوی مطـابق خواسـته قـانونی صادر نماید و نمیتواند پس از نقض رسیدگی را به دادگاه بدوی ارجاع دهد.
                        

مستندات قانونی:

* قانون آیین دادرسی مدنی

واژگان کلیدی:

نقض رای انصراف از خواسته استرداد خواسته خواسته جدید

24 اردیبهشت 1404 6