قانون جرم سیاسی

هر یک از جرائم مصرح در ماده (۲) این قانون چنانچه با انگیزه اصلاح امور کشور علیه مدیریت و نهادهای سیاسی یا سیاست‌های داخلی یا خارجی کشور ارتکاب یابد، بدون آنکه مرتکب قصد ضربه زدن به اصل نظام را داشته باشد جرم سیاسی محسوب می‌شود.

تفسیر ماده 1 قانون جرم سیاسی:

مطابق با تعریف مقرر در ماده 1 قانون جرم سیاسی، مجرم سیاسی جرائم موضوع ماده 2 قانون جرم سیاسی را به قصد اصلاح امور بدون قصد براندازی نظام انجام دهد. به جرم سیاسی جرم شرافتمندانه نیز می‌گویند چراکه مجرم سیاسی به دنبال منافع شخصی نیست بلکه به دنبال اصلاح و بهبود وضع مملکت است.

جرائم زیر در صورت انطباق با شرایط مقرر در ماده (۱) این قانون جرم سیاسی محسوب می‌شوند.

الف- توهین یا افتراء به روسای سه قوه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان رئیس جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان و اعضای شورای نگهبان به واسطه مسئولیت آنان

ب- توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی که در قلمرو جمهوری اسلامی ایران وارد شده است با رعایت مفاد ماده 517 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات

پ- جرائم مندرج در بندهای (د) و (ه) ماده (16) قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده مصوب 1360/06/07

ت- جرائم مقرر در قوانین انتخابات خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا به استثنای مجریان و ناظران انتخابات

ث- نشر اکاذیب

تفسیر ماده 2 قانون جرم سیاسی:

1- ماده 2 قانون جرم سیاسی در خصوص مصادیق جرم سیاسی است. دقت گردد که بند «الف» ماده 2، توهین به رهبری و امام خمینی (ره) از مصادیق جرم سیاسی محسوب نمی‌شود.

2- منظور از بند «ت» ماده 2 قانون جرم سیاسی، جرائم انتخاباتی می‌باشد.

مباشرت، مشارکت، معاونت و شروع به جرائم زیر جرم سیاسی محسوب نمی‌شود:

الف- جرائم مستوجب حدود،‌ قصاص و دیات

ب- سوء قصد به مقامات داخلی و خارجی

پ- آدم‌ربایی و گروگان‌گیری

ت- بمب‌گذاری و تهدید به آن، هواپیما‌ربایی و راهزنی دریایی

ث- سرقت و غارت اموال، ایجاد حریق و تخریب عمدی

ج- حمل و نگهداری غیرقانونی، قاچاق و خرید و فروش سلاح، موادمخدر و روانگردان

چ- رشا و ارتشاء، اختلاس، تصرف غیرقانونی در وجوه دولتی، پولشویی، اختفای اموال ناشی از جرم مزبور

ح- جاسوسی و افشای اسرار

خ- تحریک مردم به تجزیه‌طلبی، جنگ و کشتار و درگیری

د- اختلال در داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به کار گرفته شده برای ارائه خدمات ضروری عمومی یا حاکمیتی

ذ- کلیه جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی اعم از جرائم ارتکابی به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده یا غیر آن

تفسیر ماده 3 قانون جرم سیاسی:

تنها جرائم مذکور در ماده 2 قانون جرم سیاسی با در نظر گرفتن تعریف جرم سیاسی (اشخاصی که به قصد اصلاح امور بدون قصد براندازی نظام)، جرم سیاسی محسوب می‌شوند و ارتکاب جرائم دیگر من‌جمله موارد مصرحه در ماده 3 قانون جرم سیاسی، جرم سیاسی نبوده و مرتکب، از امتیازات و قواعد افتراقی جرم سیاسی برخوردار نمی‌گردد.

نحوه رسیدگی به جرائم سیاسی و مقررات مربوط به هیات منصفه مطابق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392/12/04 است.

ماده 4 قانون جرم سیاسی:

قانونگذار در قانون جرم سیاسی امتیازاتی را شامل حال مجرمین سیاسی (اشخاصی که به قصد اصلاح امور بدون قصد براندازی نظام، جرائم موضوع ماده 2 قانون جرم سیاسی را انجام می‌دهند.) قرار داده است که از جمله قواعد افتراقی در مورد مجرمین سیاسی، صلاحیت دادگاه کیفری یک مرکز استان محل وقوع جرم با حضور هیئت منصفه، علنی بودن رسیدگی، مجزا بودن محل نگهداری آنها (موضوع بند الف ماده 6 قانون جرم سیاسی)، ممنوعیت از پوشاندن لباس زندانی (موضوع بند ب ماده 6 قانون جرم سیاسی)، عدم اعمال مقررات ناظر بر تکرار جرم (موضوع بند پ ماده 6 قانون جرم سیاسی)، غیرقابل استرداد بودن مجرمین سیاسی به سایر کشورها (موضوع بند ت ماده 6 قانون جرم سیاسی)، ممنوعیت حبس انفرادی جز در شرایط استثنایی حداکثر به مدت 15 روز (موضوع بند ث ماده 6 قانون جرم سیاسی)، حق ملاقات و مکاتبه با بستگان طبقه اول در طول مدت حبس (موضوع بند ج ماده 6 قانون جرم سیاسی) و حق دسترسی به کتب، نشریات، رادیو و تلویزیون در طول مدت حبس (موضوع بند چ ماده 6 قانون جرم سیاسی) می‌باشد.

تشخیص سیاسی بودن اتهام با دادسرا یا دادگاهی است که پرونده در آن مطرح است. متهم می‌تواند در هر مرحله از رسیدگی در دادسرا و تا پایان جلسه اول دادرسی در دادگاه نسبت به غیرسیاسی بودن اتهام خود ایراد کند. مرجع رسیدگی کننده طی قراری در این مورد اظهارنظر می‌نماید. شیوه صدور و اعتراض به این قرار تابع مقررات قانون آیین دادرسی کیفری است.

موارد زیر نسبت به متهمان و محکومان جرائم سیاسی اعمال می‌شود:

الف- مجزا بودن محل نگهداری در مدت بازداشت و حبس از مجرمان عادی

ب- ممنوعیت از پوشاندن لباس زندان در طول دوران بازداشت و حبس

پ- ممنوعیت اجرای مقررات ناظر به تکرار جرم

ت- غیرقابل استرداد بودن مجرمان سیاسی

ث- ممنوعیت بازداشت و حبس به صورت انفرادی به جز در مواردی که مقام قضائی بیم تبانی بدهد یا آن را برای تکمیل تحقیقات ضروری بداند لکن در هر حال مدت آن نباید بیش از پانزده روز باشد.

ج- حق ملاقات و مکاتبه با بستگان طبقه اول در طول مدت حبس

چ- حق دسترسی به کتب، نشریات، رادیو و تلویزیون در طول مدت حبس

قانون فوق مشتمل بر شش ماده در جلسه علنی روز دوشنبه مورخ بیستم اردیبهشت‌ماه یک‌هزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی ‌تصویب شد و در تاریخ 1395/02/29 به تایید شورای نگهبان رسید.

تفسیر ماده 6 قانون جرم سیاسی:

علاوه بر امتیازات مقرر در ماده 6 قانون جرم سیاسی، قانونگذار در قانون جرم سیاسی امتیازات دیگری را شامل حال مجرمین سیاسی (اشخاصی که به قصد اصلاح امور بدون قصد براندازی نظام، جرائم موضوع ماده 2 قانون جرم سیاسی را انجام می‌دهند.) قرار داده است که از جمله آن می‌توان به صلاحیت دادگاه کیفری یک مرکز استان با حضور هیئت منصفه در رسیدگی به جرم مجرمین سیاسی اشاره نمود.