هرگاه تخلف و سرپیچی از تکالیف نظامی سبب تسلط دشمن بر اراضی ‌یا مواضع یا افراد خودی شود، مرتکب به مجازات محارب محکوم می‌گردد.

هر فرمانده یا مسئول نظامی بدون استفاده از تمام وسائل دفاعیه که ‌در اختیار او بوده از انجام اقداماتی که وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری نماید و‌ آنچه را که حفاظت یا دفاع از آن به او سپرده شده از قبیل تأسیسات، استحکامات،‌ سربازخانه، کارخانجات، انبار و مخازن اسلحه و مهمات یا آذوقه یا سوخت یا ملزومات نظامی، هواپیما، کشتی، شهر، آبادی و اراضی به نحوی از انحاء به دشمن تسلیم نماید به‌ مجازات محارب محکوم می‌شود.

هر فرمانده یا مسئول نظامی که با دشمن قرارداد تسلیم منعقد نماید‌ در صورتی که تصمیم متخذه موجب خلع سلاح نیروهای تحت فرماندهی یا اسارت آنها یا‌ تسلیم آنچه دفاع و حفاظتش به عهده او است، بشود به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که در مقابل دشمن، از به کار بردن سلاح یا مهمات یا سایر‌ امکانات نظامی برای مبارزه خودداری نماید یا آشکارا مرتکب اعمالی گردد که موجب تزلزل روحیه افراد دیگر شود یا عمداً از کوشش برای روبرو شدن، جنگیدن، اسیر نمودن ‌یا منهدم ساختن نیروها، کشتی‌ها، هواپیماها یا هرگونه وسایل دیگر دشمن که به عهده او‌ بوده یا وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری نماید چنانچه موجب شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و الّا به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.

نظامیان زیر که تعداد آنان حداقل سه نفر باشد شورش‌کننده محسوب و‌ به ترتیب ذیل محکوم می‌شوند:

‌الف- نظامیان مسلحی که با تبانی یا به صورت دسته جمعی از اطاعت فرماندهان‌ یا روسای خود سرپیچی کنند چنانچه مصداق محارب نباشند هر یک به حبس از سه تا‌ پانزده سال.

ب- نظامیانی که در ارتباط با خدمت به صورت دسته‌جمعی و با سلاح گرم یا سرد ‌به جان یا مال یا ناموس مردم یا اموال عمومی تعدی یا تجاوز نمایند چنانچه محارب‌ محسوب نشوند به حبس از سه تا پانزده سال.

ج- نظامیان مسلحی که به منظور دستیابی به اهداف شخصی، صنفی و گروهی و یا به ‌منظور بهره‌مندی از مزایا و امتیازات یا علیه تصمیمات قانونی مسئولان و نظائر آن در ‌یگان‌های نظامی یا در هر محل دیگر اجتماع، تحصن یا اعتصاب نموده و یا به هر نحوی‌ موجب اخلال در نظم شوند به حبس از سه تا پانزده سال.

‌د- چنانچه مرتکبان جرائم فوق غیر مسلح باشند به حبس از شش ماه تا سه سال.

تبصره- هرگاه یک نفر از مرتکبان جرائم فوق در یک اقدام گروهی مسلح باشد کلیه‌ افراد حسب مورد به مجازات بندهای (‌الف)، (ب) و (ج) این ماده محکوم خواهند شد.

هر یک از فرماندهان یا مسئولان نظامی، بدون امر یا اجازه یا بدون این‌که‌ به اقدام متقابل وادار شده باشد علیه نیروهای نظامی یا اتباع دولتی که با ایران در حال جنگ نباشد مسلحانه حمله یا عده‌ای را وادار به حمله نماید یا با نیروی تحت فرماندهی‌ خود در اراضی دولتی که با ایران در حال جنگ نباشد مرتکب عملیات خصمانه شود، ‌هرگاه اقدامات فوق موجب اخلال در امنیت داخلی یا خارجی کشور گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

هر یک از فرماندهان یا مسئولان نظامی که پس از دریافت دستور توقف‌ عملیات جنگی، عملیات را ادامه دهد در صورتی که عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به دو تا ده سال حبس محکوم می‌شود.

هر نظامی که بدون امر یا مجوز قانونی، فرماندهی قسمتی را به عهده گیرد و یا برخلاف امر مافوق، فرماندهی قسمتی را ادامه دهد به حبس از دو تا ده سال محکوم و چنانچه مرتکب جرم دیگری گردد به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهد شد.

هر نظامی که اوامر فرماندهان یا روسای مربوط را لغو نماید به ترتیب زیر‌ محکوم می‌شود:

‌الف- هرگاه از امر حرکت به طرف دشمن یا محاربان و مفسدان امتناع ورزد،‌ چنانچه حاکی از همکاری با دشمن باشد و یا موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از‌ سه تا پانزده سال.

ب- اگر مخالفت با اوامر در ناحیه‌ای است که در آن حالت جنگی یا محدودیت‌های‌ ضروری اعلام شده و آن مخالفت مربوط به امور جنگی یا مقررات حالت محدودیت‌های ‌ضروری باشد در صورتی که عمل او موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا‌ شکست جبهه اسلام باشد به مجازات محارب والّا به حبس از دو تا ده سال.

هر نظامی در غیر موارد مذکور در ماده (37) این قانون دستوری را لغو نماید به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌گردد به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

تبصره- هرگاه لغو دستور مربوط به منع ازدواج با اتباع بیگانه یا با اتباع بیگانه‌ای که‌ به سبب ازدواج تبعه ایران محسوب می‌شوند، باشد، به حبس از سه ماه تا یک سال و‌ اخراج از خدمت محکوم می‌گردد.

هر یک از فرماندهان و مسئولان نظامی یا انتظامی که حسب مورد‌ مصوبات شورای عالی امنیت ملی، شورای امنیت کشور و شوراهای تأمین استان یا ‌شهرستان را در مواردی که طبق قانون موظف به اجرای آن می‌باشند اجراء نکنند، چنانچه ‌مشمول مجازات محارب نباشند یا به موجب سایر قوانین مستوجب مجازات شدیدتری‌ نگردند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شوند.

عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های‌ سیاسی و مداخله یا شرکت و یا فعالیت آنان در دسته‌بندی‌ها و مناقشه‌های سیاسی و‌ تبلیغات انتخاباتی ممنوع است و مرتکبان به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌گردند ‌و در هر حال ادامه خدمت یا رهایی این گونه افراد از خدمت به عهده هیات‌های رسیدگی به‌ تخلفات نیروهای مسلح می‌باشد.

هر نظامی که در حین خدمت یا مأموریت برخلاف مقررات و ضوابط‌ عمداً مبادرت به تیراندازی نماید علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از سه ماه تا یک ‌سال محکوم می‌شود و در صورتی که منجر به قتل یا جرح شود علاوه بر مجازات مذکور،‌ حسب مورد به قصاص یا دیه محکوم می‌گردد و چنانچه از مصادیق مواد (612) و (614)‌ قانون مجازات اسلامی مصوب 1375/03/02 باشد به مجازات مندرج در مواد مذکور‌ محکوم خواهد شد.

تبصره 1- چنانچه تیراندازی مطابق مقررات صورت گرفته باشد مرتکب از‌ مجازات و پرداخت دیه و خسارت معاف خواهد بود و اگر مقتول یا مجروح مقصر نبوده و‌ بی‌گناه باشد دیه از بیت‌المال پرداخت خواهد شد.

تبصره 2- مقررات مربوط به تیراندازی و نحوه پرداخت دیه و خسارات به موجب «‌قانون به کارگیری سلاح توسط مأمورین نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب 1373/10/18» و آئین‌نامه‌های مربوط خواهد بود.

هر نظامی که باید به طور انفرادی یا جمعی به مأموریت برود عمداً و‌ بدون عذرموجه در وقت مقرر حاضر نگردد به ترتیب زیر محکوم می‌شود:

‌الف- هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه جنگی یا مقابله با اشرار و مفسدان ‌باشد و عمل مرتکب موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه‌ای که در حالت جنگ یا آماده باش رزمی‌ یا اعلام محدودیت‌های ضروری موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باشد به حبس از دو تا پنج سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود ‌به حبس از دو ماه تا یک سال.

تبصره 1- هر نظامی که پس از انتقال به یگان جدید در معرفی خود به آن بیش از‌ مهلتی که به او داده شده بدون عذرموجه تاخیر کند مطابق مقررات این ماده با وی رفتار‌ خواهد شد.

تبصره 2- هر نظامی که در منطقه عملیات جنگی یا موقع اعلام آماده باش رزمی ‌بدون عذرموجه در محل معین حاضر نگردد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود.

هر نگهبان که محل نگهبانی خود را بدون مجوز ترک نماید در صورتی که ‌در مقابل دشمن با همکاری یا تبانی باشد یا عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب محکوم، در غیر این‌صورت به شرح زیر مجازات می‌شود:

الف- هرگاه در مقابل دشمن یا محاربان و مفسدان باشد به حبس از سه تا پانزده ‌سال.

ب- هرگاه در ناحیه‌ای باشد که در حالت جنگ و یا اعلام وضعیت و محدود‌یت‌های ضروری موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و یا حالت‌ آماده باش رزمی باشد به حبس از دو تا ده سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود ‌به حبس از سه ماه تا دو سال.

تبصره- نگهبان، مامور (‌اعم از نظامی و انتظامی) مسلحی است که مراقبت و حفاظت یک محل یا یک منطقه یا یک مقام معین به او واگذار شده باشد.

هر نظامی که در حین نگهبانی به طور ارادی بخوابد به شرح زیر محکوم‌ می‌شود:

‌الف- هرگاه در مقابل دشمن و محاربان باشد در صورتی که عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات‌ محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه در ناحیه‌ای باشد که در حالت جنگ یا اعلام محدودیت‌های ضروری‌ موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یا آماده باش رزمی ‌باشد به حبس از شش ماه تا دو سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌ به حبس از دو ماه تا یک سال.

هر نظامی در حین خدمت یا در ارتباط با آن به نگهبان یا مراقب در رابطه ‌با انجام وظیفه وی تعرض نماید به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:

‌الف- چنانچه مرتکب با سلاح تعرض نماید به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- چنانچه مرتکب بدون سلاح تعرض نماید به حبس از دو تا پنج سال.

تبصره- چنانچه در اثر تعرض صدمه‌ای به نگهبان یا مراقب وارد آید که موجب قتل‌ یا جرح یا نقص عضو شود مرتکب حسب مورد به قصاص یا دیه نیز محکوم می‌گردد.

هر نظامی در حین خدمت به نحوی به نگهبان یا مراقب در رابطه با انجام وظیفه وی اهانت نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد، مگر آن که اهانت ‌او مصداق قذف باشد که به مجازات آن محکوم می‌شود.

هر نظامی که حین خدمت یا در ارتباط با آن نسبت به مافوق خود عمداً‌ مرتکب ضرب یا جرح یا نقص عضو و یا قتل شود علاوه بر محکومیت به قصاص یا دیه،‌ حسب مورد به شرح ذیل محکوم می‌شود:

‌الف- در صورتی که با سلاح باشد به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- چنانچه بدون سلاح باشد و موجب قتل گردد به حبس از سه تا پانزده سال و‌ اگر موجب جرح یا نقص عضو شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا پنج سال.

هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن به مافوق خود اهانت نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد.

تبصره- در صورتی که اهانت وی مصداق قذف باشد به مجازات آن محکوم ‌می‌شود.

هر یک از فرماندهان و مسئولان نظامی به افراد تحت امر خود اهانت و یا ‌خارج از محدوده اختیارات فرماندهی و آئین‌نامه انضباطی آنان را تنبیه نماید به حبس از ‌دو ماه تا یک سال محکوم و هرگاه به موجب قوانین جزائی دیگر مستلزم حد یا قصاص یا‌ دیه باشد به آن مجازات نیز محکوم می‌گردد.

هر نظامی که حین خدمت یا در ارتباط با آن، مافوق خود یا مراقب یا‌ نگهبانی را در ارتباط با انجام وظیفه آنان تهدید نماید، به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم‌ می‌شود.

هر نظامی که برای فرار از کار یا انجام وظیفه و یا ارعاب و تهدید فرمانده‌ یا رئیس و یا هر مافوق دیگر یا برای تحصیل معافیت از خدمت و یا انتقال به مناطق‌ مناسب‌تر و یا کسب امتیازات دیگر عمداً به خود صدمه وارد آورد یا تهدید به خودزنی ‌نماید یا به عدم توانایی جسمی یا روحی متعذر شود و بنا به گواهی پزشک نظامی یا‌ پزشکان قانونی تمارض او ثابت گردد و یا در انجام وظایف نظامی بی‌علاقگی خود را‌ در موارد متعدد ظاهر کند به نحوی که در تضعیف سایر نیروهای نظامی موثر باشد، علاوه بر جبران خسارت وارده به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:

‌الف- هرگاه در مقابل دشمنان باشد چنانچه عمل وی موجب اخلال در نظام (بهم ‌خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه در زمان جنگ باشد و در مقابل دشمنان نباشد به حبس از یک تا پنج ‌سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌ به حبس از سه ماه تا یک سال.

تبصره- مرتکبان جرائم مذکور در نتیجه اعمال فوق از هیچ امتیازی برخوردار‌ نمی‌گردند و خدمت خود را مطابق مقررات انجام خواهند داد مگر آن‌که ادامه خدمت به‌ هیچ وجه مقدور نباشد.

هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن با علم و آگاهی در مقابل ‌مأموران نظامی و انتظامی حین انجام وظیفه آنان مقاومت یا به آنان حمله نماید متمرد ‌محسوب و به ترتیب زیر محکوم می‌شود:

‌الف- در صورتی که تمرد با اسلحه صورت گرفته باشد به حبس از دو تا پنج سال.

ب- در صورتی که تمرد بدون سلاح به عمل آید به حبس از شش ماه تا سه سال.

تبصره- اگر متمرد در موقع تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات آن نیز‌ محکوم می‌گردد.

هر نظامی که حین انجام وظیفه مرتکب جرائم ذیل گردد، در هر مورد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود:

‌الف- چنانچه نسبت به مجروح یا بیمار آزار روحی یا صدمه بدنی وارد کند.

ب- چنانچه اموال مجروح یا بیمار یا مرده‌ای را تصاحب نماید.

ج- چنانچه نسبت به مجروحان یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند‌ در حالی که کمک‌رسانی از وظایف اوست از کمک خودداری کند.

تبصره- در موارد فوق‌الذکر، در صورتی که مورد از مصادیق قصاص یا دیه نیز باشد ‌یا اموالی را تصاحب کرده باشد حسب مورد به قصاص، دیه یا استرداد اموال نیز محکوم ‌می‌گردد.

هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی در ارتباط ‌با امور خدمتی توسط فرماندهان و مسئولان رده‌های مختلف نیروهای مسلح موجب‌ تلفات جانی و یا صدمات بدنی گردد چنانچه به موجب مواد دیگر این قانون و یا سایر‌ قوانین مستلزم مجازات شدیدتر نباشد مرتکب به حبس از یک تا سه سال محکوم ‌می‌شود.

هر نظامی که با اقدام خود برخلاف شئون نظامی به نحوی از انحاء ‌موجبات بدبینی مردم را نسبت به نیروهای مسلح فراهم سازد به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌شود.