قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح

دادگاه‌های نظامی به جرائم مربوط به وظائف خاص نظامی و انتظامی‌ کلیه ‌افراد زیر که در این قانون به اختصار «‌نظامی» خوانده می‌شوند رسیدگی می‌کنند:

‌الف- کارکنان ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و سازمان‌های وابسته.

ب- کارکنان ارتش جمهوری اسلامی ایران و سازمان‌های وابسته.

ج- کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و سازمان‌های وابسته و اعضای بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

‌د- کارکنان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان‌های وابسته.

‌ه- کارکنان مشمول قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.

‌و- کارکنان وظیفه از تاریخ شروع خدمت تا پایان آن.

‌ز- محصلان - موضوع قوانین استخدامی نیروهای مسلح - مراکز آموزش نظامی و‌ انتظامی در داخل و خارج از کشور و نیز مراکز آموزش وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.

ح- کسانی که به طور موقت در خدمت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران هستند و طبق قوانین استخدامی نیروهای مسلح در مدت مزبور از اعضاء نیروهای مسلح ‌محسوب می‌شوند.

تبصره 1- جرائم نظامی و انتظامی کارکنان مذکور که در سازمان‌های دیگر خدمت می‌کنند ‌در دادگاه‌های نظامی رسیدگی می‌شود.

تبصره 2- رهائی از خدمت مانع رسیدگی به جرائم زمان اشتغال نمی‌شود.

دادگاه نظامی مکلف است در مواردی که مجازات جرمی در این قانون ذکر ‌شده‌ است به استناد این قانون حکم صادر نماید. اعمال تخفیف و تبدیل نیز به موجب همین قانون خواهد بود.

تبصره- در مواردی که مجازات جرمی در این قانون ذکر نشده ‌باشد چنانچه ‌رسیدگی به آن جرم در صلاحیت دادگاه نظامی باشد، دادگاه نظامی طبق قانون مربوط به آن جرم، تعیین کیفر می‌نماید و اعمال تخفیف و تبدیل نیز به موجب همان قانون خواهد‌ بود.

در کلیه مواردی که حداکثر مجازات حبس در این قانون «‌تا دو سال» است دادگاه می‌تواند در صورت وجود جهات مخففه مجازات حبس را تا یک سوم حداقل مجازات قانونی جرم تخفیف داده و یا به یکی از مجازات‌های ذیل متناسب با مجازات اصلی تبدیل نماید:

الف (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان پایور:

1- کسر حقوق و مزایا به میزان یک چهارم از شش ماه تا یک سال.

2- جزای نقدی از ‌50,000,000 تا 330,000,000 ریال

3- محرومیت از ترفیع از سه ماه تا یک سال.

4- انفصال موقت از خدمت از سه ماه تا شش ماه.

5- منع اشتغال به خدمت در یک نقطه یا نقاط معین از شش ماه تا یک سال.

ب (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان وظیفه:

1- اضافه خدمت از دو ماه تا چهار ماه.

2- جزای نقدی از 33,000,000 تا 215,000,000 ریال.

3- منع اشتغال به خدمت در یک نقطه یا نقاط معین حداقل به مدت شش ماه و‌ حداکثر تا پایان خدمت وظیفه و در صورتی که باقیمانده خدمت دوره ضرورت کمتر از‌ شش ماه باشد دادگاه می‌تواند مدت باقیمانده را مورد حکم قرار دهد.

تبصره 1- در صورت محکومیت به منع اشتغال به خدمت در یک نقطه یا نقاط ‌معین، تعیین محل خدمت جدید به عهده یگان یا سازمان مربوط می‌باشد.

تبصره 2- در کلیه جرائمی که مجازات قانونی حبس تا سه ماه می‌باشد، قاضی ‌مکلف به تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی می‌باشد.

در کلیه مواردی که حداکثر مجازات حبس در این قانون «‌بیش از دو سال تا ‌پنج سال» است دادگاه می‌تواند در صورت وجود جهات مخففه، مجازات حبس را تا یک‌ سوم حداقل مجازات قانونی جرم تخفیف دهد و یا به یکی از مجازات‌های ذیل متناسب با‌ مجازات اصلی تبدیل نماید:

الف (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان پایور:

1- جزای نقدی از 200,000,000 تا 825,000,000 ریال

2- محرومیت از ترفیع از شش ماه تا دو سال.

3- تنزیل یک درجه و یا رتبه.

4- انفصال موقت از شش ماه تا یک سال.

ب (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان وظیفه:

1- جزای نقدی از 100,000,000 تا 500,000,000 ریال

2- اضافه خدمت از سه ماه تا شش ماه.

در تمام مواردی که حداکثر مجازات حبس در این قانون «‌بیش از پنج سال» ‌است دادگاه می‌تواند در صورت وجود جهات مخففه، مجازات حبس را تا یک سوم ‌حداقل مجازات قانونی جرم تخفیف و یا به یکی از مجازات‌های ذیل متناسب با مجازات اصلی تبدیل نماید:

الف (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان پایور:

1- جزای نقدی از 500,000,000 تا 1,485,000,000 ریال

2- محرومیت از ترفیع از دو سال تا چهار سال.

3- تنزیل یک تا دو درجه و یا رتبه.

4- انفصال موقت به مدت یک سال.

ب (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- در مورد کارکنان وظیفه:

1- جزای نقدی از 400,000,000 تا 825,000,000 ریال

2- اضافه خدمت از شش ماه تا یک سال.

در هر مورد که کارکنان وظیفه به اضافه خدمت محکوم می‌شوند، کلیه‌ مقررات مربوط به خدمت از جمله مقررات کیفری و انضباطی نیروهای مسلح در زمان‌ تحمل اضافه خدمت درباره آنان جاری است.

(اصلاحی 08-11-1399)- در مواردی که در این قانون، مجازات‌های دیگری غیر از حبس به عنوان ‌مجازات اصلی پیش‌بینی شده در صورت وجود جهات مخففه، به شرح زیر قابل تبدیل و‌ تخفیف می‌باشد:

‌الف- مجازات اخراج از خدمت یا انفصال دائم از خدمت و یا خدمات دولتی به تنزیل دو درجه و یا رتبه.

ب- مجازات تنزیل دو درجه یا رتبه به تنزیل یک درجه یا رتبه.

ج- مجازات تنزیل یک درجه یا رتبه به شش ماه تا دو سال محرومیت از ترفیع.

‌د- مجازات جزای نقدی یا انفصال موقت یا محرومیت از ترفیع یا اضافه خدمت تا‌نصف حداقل مجازات قانونی آن.

‌ه (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- مجازات شلاق تعزیری به 33,000,000 تا 100,000,000 ریال جزای نقدی.

در مواردی که تخفیف‌های مقرر در مواد (3)، (4) و (5) این قانون ‌در خصوص مجازات حبس اعمال می‌شود، دادگاه نمی‌تواند آن را به استناد ماده (7) این قانون مجدداً تخفیف دهد.

جهات مخففه مندرج در این قانون همان جهات مخففه قانون مجازات اسلامی مصوب 1370/09/07 است.

ملاک تعیین صلاحیت دادگاه‌های نظامی، مجازات اصلی جرم است و‌ توأم بودن حبس با مجازات‌های دیگر و همچنین تبدیلی تاثیری در صلاحیت ندارد.

دادگاه‌های نظامی می‌توانند به درخواست محکوم‌علیه و پیشنهاد ‌دادستان و رعایت مقررات مربوط به زندان باز و نیمه‌باز مدت حبس وی را که بیش از یک سال نباشد به حبس با خدمت تبدیل نمایند. در این‌صورت محکومان مذکور به یگان‌ مربوط یا مراکزی که نیروهای مسلح برای خدمت تعیین می‌کنند معرفی شده و پس از پایان‌ خدمت روزانه در بازداشتگاه یگان یا مرکزی که تعیین شده نگهداری می‌شوند.

تبصره- مقررات اجرائی حبس با خدمت، نحوه هماهنگی با فرمانده مربوط و‌ وضعیت خدمتی این‌گونه افراد به موجب دستورالعملی خواهد بود که ظرف مدت سه ماه‌ پس از تصویب این قانون توسط سازمان قضائی نیروهای مسلح با همکاری ستاد کل ‌نیروهای مسلح تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهد رسید.

اعضای ثابت نیروهای مسلح که به موجب احکام قطعی دادگاه‌ها در‌ جرائم عمدی به مجازات‌‌های زیر محکوم می‌شوند از زمان قطعیت حکم از خدمت اخراج می‌گردند:

‌الف- محکومیت یا محکومیت‌های (‌در صورت تعدد) به حبس غیرتعلیقی زائد بر‌ پنج سال.

ب- محکومیت به حدود.

ج- محکومیت به سبب ارتکاب جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور.

‌د- محکومیت به قصاص نفس یا قطع عضو.

تبصره 1- در صورت وجود شرایط خاص خدمتی و عدم مصلحت اخراج از‌خدمت با تقاضای فرمانده مربوط یا دادستان، دادگاه می‌تواند با ذکر دلائل و تصریح در‌ متن حکم، اجرای اثر تبعی حکم را طبق مقررات مربوط به تعلیق در قانون مجازات اسلامی مصوب 1375/03/02 معلق نماید.

تبصره 2- به خدمت اعضای پیمانی یا قراردادی نیروهای مسلح به محض قطعی شدن محکومیت‌های فوق پایان داده خواهد شد.

تبصره 3- در صورتی که کارکنان پایور نیروهای مسلح به حبس از دو سال تا پنج سال محکوم شوند، اخراج از خدمت (‌انفصال، بازخریدی و یا بازنشستگی) با توجه به نوع‌ جرم و با رعایت مقررات استخدامی نیروهای مسلح با رای کمیسیون‌های انصباطی ‌نیروهای مسلح خواهد بود.

عفو محکومان نظامی شامل آثار تبعی آن نمی‌گردد مگر اینکه تصریح شده باشد.

افسران و درجه‌داران وظیفه و کارکنان پیمانی که خدمت وظیفه خود را ‌به اتمام نرسانده‌اند چنانچه به علت ارتکاب جرائم عمدی به یکی از مجازات‌های مذکور در‌ماده (12) این قانون محکوم شوند بقیه خدمت وظیفه خود را پس از اجرای مجازات با دو ‌درجه یا رتبه پایین‌تر به صورت خدمت وظیفه انجام خواهند داد.

دادگاه‌های نظامی می‌توانند در جرائم تعزیری و بازدارنده علاوه بر تعیین مجازات، به عنوان تتمیم حکم، متهم را به یکی از مجازات‌های ذیل محکوم نمایند:

الف- در مورد کارکنان پایور:

1- منع اشتغال به خدمت در نقطه یا نقاط معین از سه ماه تا دو سال.

2- محرومیت از ترفیع از سه ماه تا یک سال.

ب- در مورد کارکنان وظیفه:

1- اضافه خدمت حداکثر به مدت سه ماه.

2- تنزیل یک درجه افسران و درجه‌داران وظیفه.

3- منع اشتغال به خدمت در نقطه یا نقاط معین حداقل به مدت سه ماه و حداکثر‌ تا پایان مدت خدمت وظیفه و در صورتی که باقیمانده خدمت دوره ضرورت کمتر از سه ماه باشد دادگاه می‌تواند مدت باقیمانده را مورد حکم قرار دهد.

تبصره- در هر مورد که دادگاه از مجازات‌های فوق به عنوان مجازات اصلی استفاده ‌نموده یا مجازات حبس را به یکی از موارد فوق تبدیل کرده ‌باشد نمی‌تواند همان مجازات ‌را به عنوان مجازات تتمیمی مورد حکم قرار دهد.

حداکثر محکومیت به انفصال موقت در مورد کارکنان پایور نیروهای‌ مسلح یک سال است و محکومان به این مجازات از حقوق بدون ‌کاری مطابق مقررات‌ استخدامی مربوط استفاده خواهند کرد.

هر نظامی که برنامه براندازی به مفهوم تغییر و نابودی اساس نظام‌ جمهوری اسلامی ایران را طراحی یا بدان اقدام نموده و به این منظور جمعیتی تشکیل‌ دهد یا اداره نماید یا در چنین جمعیتی شرکت یا معاونت موثر داشته باشد محارب محسوب می‌شود.

هر یک از اشخاص مذکور در ماده (17) قبل از کشف توطئه و دستگیری،‌ توبه نماید و خود را به مأموران معرفی کند و اطلاعاتش را در اختیار بگذارد به نحوی که ‌توبه وی در دادگاه محرز شود حد محاربه از او ساقط شده و چنانچه اقدام مرتکب موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری وی یا دیگران گردد، به حبس از یک ‌تا پنج سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب جرم دیگری شده‌ باشد به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شود.

هر نظامی که به منظور برهم زدن امنیت کشور (‌ایجاد رعب، آشوب و ‌قتل)، جمعیتی با بیش از دو نفر تشکیل دهد یا اداره کند، چنانچه محارب شناخته نشود به‌ حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد. اعضای جمعیت که نسبت به اهداف آن آگاهی ‌دارند در صورتی که محارب شناخته نشوند به دو تا پنج سال حبس محکوم می‌گردند.

هر نظامی که به نحوی از انحاء برای جدا کردن قسمتی از قلمرو حاکمیت‌ جمهوری اسلامی ایران یا برای لطمه وارد کردن به تمامیت ارضی یا استقلال کشور‌ جمهوری اسلامی ایران اقدام نماید به مجازات محارب محکوم می‌شود.

نظامیانی که مرتکب جرائم زیر شوند چنانچه ارتکاب جرم آنان به منظور‌ براندازی نظام و همکاری با دشمن باشد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به سه تا‌ پانزده سال حبس تعزیری محکوم می‌گردند:

‌الف- هر نظامی که افراد تحت فرماندهی خود یا پایگاه یا محلی که حفاظت آن ‌به ‌عهده او سپرده شده یا تأسیسات و تجهیزات و ساز و برگ نظامی یا نقشه‌ها و اسناد و اسرار ‌نظامی و نظائر آنها را به دشمن تسلیم یا افشاء نماید.

ب- هر نظامی که برای انجام مقاصد دشمن با او تبانی کند.

ج- هر نظامی که برای دولت در حال جنگ با ایران یا برای گروه‌ها یا دستجات ‌محارب و مفسد جمع‌آوری نیرو یا کمک نماید یا سایر افراد را به الحاق به دشمنان یا‌ محاربان و مفسدان اغوا و تشویق کند یا عملاً وسائل الحاق آنان را فراهم آورد.

هر نظامی که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران اقدام مسلحانه نماید،‌ محارب محسوب می‌شود.

هر نظامی که نظامیان یا اشخاصی را که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند اجبار یا تحریک به فرار یا تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی کند یا‌ موجبات فرار را تسهیل یا با علم به فراری بودن، آنان را مخفی نماید در صورتی که به‌ منظور براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل دشمن باشد به مجازات محارب و الّا به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

افراد زیر جاسوس محسوب و به مجازات‌های ذیل محکوم می‌شوند:

الف- هر نظامی که اسناد یا اطلاعات یا اشیای دارای ارزش اطلاعاتی را در اختیار ‌دشمن و یا بیگانه قرار دهد و این امر برای عملیات نظامی یا نسبت به امنیت تاسیسات،‌ استحکامات، پایگاه‌ها، کارخانجات، انبارهای دائمی یا موقتی تسلیحاتی، توقفگاه‌های موقت، ساختمان‌های نظامی، کشتی‌ها، هواپیماها یا وسائل نقلیه زمینی نظامی یا امنیت ‌تاسیسات دفاعی کشور مضر باشد به مجازات محارب محکوم خواهد شد.

ب- هر نظامی که اسناد یا اطلاعات برای دشمن یا بیگانگان تحصیل کرده، به هر دلیلی موفق به تسلیم آن نشود به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.

ج- هر نظامی که اسرار نظامی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی و یا صنعتی مربوط به ‌نیروهای مسلح را به دشمنان داخلی یا خارجی یا بیگانگان یا منابع آنان تسلیم و یا آنان را‌ از مفاد آن آگاه سازد به مجازات محارب محکوم خواهد شد.

د- هر نظامی که برای به دست آوردن اسناد یا اطلاعات طبقه‌بندی شده، به نفع دشمن و یا بیگانه به محل نگهداری اسناد یا اطلاعات داخل شود، چنانچه به موجب قوانین دیگر مستوجب مجازات شدیدتری نباشد به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌گردد.

تبصره- هر نظامی که عالماً و عامداً فقط به صورت غیرمجاز به محل مذکور وارد‌ شود به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌گردد.

ه- هر بیگانه که برای کسب اطلاعات به نفع دشمن به پایگاه‌ها، کارخانجات،‌ انبارهای تسلیحاتی، اردوگاه‌های نظامی، یگان‌های نیروهای مسلح، توقفگاه‌های موقتی نظامی، ساختمان‌های دفاعی نظامی و وسایط نقلیه زمینی، هوایی و دریایی وارد شده یا به ‌محل‌های نگهداری اسناد یا اطلاعات داخل شود به اعدام و در غیر این‌صورت به حبس از‌ یک تا ده سال محکوم می‌گردد.

تبصره 1- هرکس در جرائم جاسوسی با نظامیان مشارکت نماید به تبع مجرمان اصلی نظامی در دادگاه‌های نظامی محاکمه و به همان مجازاتی که برای نظامیان مقرر است ‌محکوم می‌شود.

تبصره 2- معاونت در امر جاسوسی و یا مخفی نمودن و پناه دادن به جاسوس جرم ‌محسوب و مرتکب به تبع مجرمان اصلی نظامی در دادگاه‌های نظامی محاکمه و‌ در مواردی که مجازات جاسوس مجازات محارب و یا اعدام است به حبس از سه سال تا پانزده سال محکوم می‌شود.

منظور از دشمن عبارت است از: اشرار، گروه‌ها و دولت‌هایی که با نظام‌ جمهوری اسلامی ایران در حال جنگ بوده یا قصد براندازی آن را دارند و یا اقدامات آنان بر ضد امنیت ملی است.

تبصره- هرگاه برای دادگاه، تشخیص دشمن یا دولت متخاصم محرز نباشد موضوع ‌از طریق قوه قضائیه از شورای عالی امنیت ملی استعلام و نظر شورای مذکور ملاک خواهد‌ بود.

هر نظامی که اسناد و مدارک، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات ‌طبقه‌بندی شده را در اختیار افرادی که صلاحیت اطلاع نسبت به آنها را ندارند، قرار دهد یا‌ به هر نحو آنان را از مفاد آن مطلع سازد به ترتیب ذیل محکوم می‌شود:

الف- هرگاه اسناد، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات، عنوان به ‌کلی سری داشته ‌باشد به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- هرگاه اسناد، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات، عنوان سری داشته باشد به حبس از دو تا ده سال.

ج- هرگاه اسناد، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات، عنوان خیلی محرمانه داشته باشد به حبس از سه ماه تا یک سال.

تبصره 1- هرگاه اسناد، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات، عنوان محرمانه داشته‌ باشد از طرف فرمانده یا رئیس مربوط تنبیه انضباطی خواهد شد.

تبصره 2- هرگاه اعمال فوق به موجب قوانین دیگر مستلزم مجازات شدیدتری ‌باشد مرتکب به مجازات شدیدتر محکوم خواهد شد.

تبصره 3- طبقه‌بندی و تغییر طبقه‌بندی اسناد و مدارک، مذاکرات، تصمیمات و اطلاعات و طرز نگهداری اسناد طبقه‌بندی شده به موجب دستورالعملی است که توسط‌ ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و پس از تصویب فرماندهی کل قوا جهت اجراء ابلاغ‌ می‌گردد.

هر نظامی که بر اثر بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا سهل‌انگاری یا عدم‌ رعایت نظامات دولتی موجب افشاء اطلاعات و تصمیمات یا فقدان یا از بین رفتن اسناد و‌ مدارک مذکور در ماده (26) این قانون شود با توجه به طبقه‌بندی اسناد افشاء شده به‌ ترتیب ذیل محکوم می‌شود:

‌الف- چنانچه اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات، عنوان به کلی سری داشته باشد به حبس از شش ماه تا دو سال.

ب- چنانچه اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات، عنوان سری داشته باشد به ‌حبس از سه ماه تا یک سال.

ج- چنانچه اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات، عنوان خیلی محرمانه داشته ‌باشد به حبس از دو ماه تا شش ماه.

تبصره- هرگاه اسناد و مدارک، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات، عنوان محرمانه ‌داشته باشد از طرف فرمانده یا رئیس مربوط تنبیه انضباطی خواهد شد.

هر نظامی که پس از آموزش لازم در مورد حفظ اطلاعات طبقه‌بندی شده، در اثر بی‌مبالاتی و عدم رعایت اصول حفاظتی، توسط دشمنان و یا بیگانگان تخلیه اطلاعاتی شود، به یک تا شش ماه حبس محکوم می‌گردد.

هرگاه تخلف و سرپیچی از تکالیف نظامی سبب تسلط دشمن بر اراضی ‌یا مواضع یا افراد خودی شود، مرتکب به مجازات محارب محکوم می‌گردد.

هر فرمانده یا مسئول نظامی بدون استفاده از تمام وسائل دفاعیه که ‌در اختیار او بوده از انجام اقداماتی که وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری نماید و‌ آنچه را که حفاظت یا دفاع از آن به او سپرده شده از قبیل تأسیسات، استحکامات،‌ سربازخانه، کارخانجات، انبار و مخازن اسلحه و مهمات یا آذوقه یا سوخت یا ملزومات نظامی، هواپیما، کشتی، شهر، آبادی و اراضی به نحوی از انحاء به دشمن تسلیم نماید به‌ مجازات محارب محکوم می‌شود.

هر فرمانده یا مسئول نظامی که با دشمن قرارداد تسلیم منعقد نماید‌ در صورتی که تصمیم متخذه موجب خلع سلاح نیروهای تحت فرماندهی یا اسارت آنها یا‌ تسلیم آنچه دفاع و حفاظتش به عهده او است، بشود به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که در مقابل دشمن، از به کار بردن سلاح یا مهمات یا سایر‌ امکانات نظامی برای مبارزه خودداری نماید یا آشکارا مرتکب اعمالی گردد که موجب تزلزل روحیه افراد دیگر شود یا عمداً از کوشش برای روبرو شدن، جنگیدن، اسیر نمودن ‌یا منهدم ساختن نیروها، کشتی‌ها، هواپیماها یا هرگونه وسایل دیگر دشمن که به عهده او‌ بوده یا وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری نماید چنانچه موجب شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و الّا به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.

نظامیان زیر که تعداد آنان حداقل سه نفر باشد شورش‌کننده محسوب و‌ به ترتیب ذیل محکوم می‌شوند:

‌الف- نظامیان مسلحی که با تبانی یا به صورت دسته جمعی از اطاعت فرماندهان‌ یا روسای خود سرپیچی کنند چنانچه مصداق محارب نباشند هر یک به حبس از سه تا‌ پانزده سال.

ب- نظامیانی که در ارتباط با خدمت به صورت دسته‌جمعی و با سلاح گرم یا سرد ‌به جان یا مال یا ناموس مردم یا اموال عمومی تعدی یا تجاوز نمایند چنانچه محارب‌ محسوب نشوند به حبس از سه تا پانزده سال.

ج- نظامیان مسلحی که به منظور دستیابی به اهداف شخصی، صنفی و گروهی و یا به ‌منظور بهره‌مندی از مزایا و امتیازات یا علیه تصمیمات قانونی مسئولان و نظائر آن در ‌یگان‌های نظامی یا در هر محل دیگر اجتماع، تحصن یا اعتصاب نموده و یا به هر نحوی‌ موجب اخلال در نظم شوند به حبس از سه تا پانزده سال.

‌د- چنانچه مرتکبان جرائم فوق غیر مسلح باشند به حبس از شش ماه تا سه سال.

تبصره- هرگاه یک نفر از مرتکبان جرائم فوق در یک اقدام گروهی مسلح باشد کلیه‌ افراد حسب مورد به مجازات بندهای (‌الف)، (ب) و (ج) این ماده محکوم خواهند شد.

هر یک از فرماندهان یا مسئولان نظامی، بدون امر یا اجازه یا بدون این‌که‌ به اقدام متقابل وادار شده باشد علیه نیروهای نظامی یا اتباع دولتی که با ایران در حال جنگ نباشد مسلحانه حمله یا عده‌ای را وادار به حمله نماید یا با نیروی تحت فرماندهی‌ خود در اراضی دولتی که با ایران در حال جنگ نباشد مرتکب عملیات خصمانه شود، ‌هرگاه اقدامات فوق موجب اخلال در امنیت داخلی یا خارجی کشور گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

هر یک از فرماندهان یا مسئولان نظامی که پس از دریافت دستور توقف‌ عملیات جنگی، عملیات را ادامه دهد در صورتی که عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به دو تا ده سال حبس محکوم می‌شود.

هر نظامی که بدون امر یا مجوز قانونی، فرماندهی قسمتی را به عهده گیرد و یا برخلاف امر مافوق، فرماندهی قسمتی را ادامه دهد به حبس از دو تا ده سال محکوم و چنانچه مرتکب جرم دیگری گردد به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهد شد.

هر نظامی که اوامر فرماندهان یا روسای مربوط را لغو نماید به ترتیب زیر‌ محکوم می‌شود:

‌الف- هرگاه از امر حرکت به طرف دشمن یا محاربان و مفسدان امتناع ورزد،‌ چنانچه حاکی از همکاری با دشمن باشد و یا موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از‌ سه تا پانزده سال.

ب- اگر مخالفت با اوامر در ناحیه‌ای است که در آن حالت جنگی یا محدودیت‌های‌ ضروری اعلام شده و آن مخالفت مربوط به امور جنگی یا مقررات حالت محدودیت‌های ‌ضروری باشد در صورتی که عمل او موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا‌ شکست جبهه اسلام باشد به مجازات محارب والّا به حبس از دو تا ده سال.

هر نظامی در غیر موارد مذکور در ماده (37) این قانون دستوری را لغو نماید به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌گردد به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

تبصره- هرگاه لغو دستور مربوط به منع ازدواج با اتباع بیگانه یا با اتباع بیگانه‌ای که‌ به سبب ازدواج تبعه ایران محسوب می‌شوند، باشد، به حبس از سه ماه تا یک سال و‌ اخراج از خدمت محکوم می‌گردد.

هر یک از فرماندهان و مسئولان نظامی یا انتظامی که حسب مورد‌ مصوبات شورای عالی امنیت ملی، شورای امنیت کشور و شوراهای تأمین استان یا ‌شهرستان را در مواردی که طبق قانون موظف به اجرای آن می‌باشند اجراء نکنند، چنانچه ‌مشمول مجازات محارب نباشند یا به موجب سایر قوانین مستوجب مجازات شدیدتری‌ نگردند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شوند.

عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های‌ سیاسی و مداخله یا شرکت و یا فعالیت آنان در دسته‌بندی‌ها و مناقشه‌های سیاسی و‌ تبلیغات انتخاباتی ممنوع است و مرتکبان به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌گردند ‌و در هر حال ادامه خدمت یا رهایی این گونه افراد از خدمت به عهده هیات‌های رسیدگی به‌ تخلفات نیروهای مسلح می‌باشد.

هر نظامی که در حین خدمت یا مأموریت برخلاف مقررات و ضوابط‌ عمداً مبادرت به تیراندازی نماید علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از سه ماه تا یک ‌سال محکوم می‌شود و در صورتی که منجر به قتل یا جرح شود علاوه بر مجازات مذکور،‌ حسب مورد به قصاص یا دیه محکوم می‌گردد و چنانچه از مصادیق مواد (612) و (614)‌ قانون مجازات اسلامی مصوب 1375/03/02 باشد به مجازات مندرج در مواد مذکور‌ محکوم خواهد شد.

تبصره 1- چنانچه تیراندازی مطابق مقررات صورت گرفته باشد مرتکب از‌ مجازات و پرداخت دیه و خسارت معاف خواهد بود و اگر مقتول یا مجروح مقصر نبوده و‌ بی‌گناه باشد دیه از بیت‌المال پرداخت خواهد شد.

تبصره 2- مقررات مربوط به تیراندازی و نحوه پرداخت دیه و خسارات به موجب «‌قانون به کارگیری سلاح توسط مأمورین نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب 1373/10/18» و آئین‌نامه‌های مربوط خواهد بود.

هر نظامی که باید به طور انفرادی یا جمعی به مأموریت برود عمداً و‌ بدون عذرموجه در وقت مقرر حاضر نگردد به ترتیب زیر محکوم می‌شود:

‌الف- هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه جنگی یا مقابله با اشرار و مفسدان ‌باشد و عمل مرتکب موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه‌ای که در حالت جنگ یا آماده باش رزمی‌ یا اعلام محدودیت‌های ضروری موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باشد به حبس از دو تا پنج سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود ‌به حبس از دو ماه تا یک سال.

تبصره 1- هر نظامی که پس از انتقال به یگان جدید در معرفی خود به آن بیش از‌ مهلتی که به او داده شده بدون عذرموجه تاخیر کند مطابق مقررات این ماده با وی رفتار‌ خواهد شد.

تبصره 2- هر نظامی که در منطقه عملیات جنگی یا موقع اعلام آماده باش رزمی ‌بدون عذرموجه در محل معین حاضر نگردد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود.

هر نگهبان که محل نگهبانی خود را بدون مجوز ترک نماید در صورتی که ‌در مقابل دشمن با همکاری یا تبانی باشد یا عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب محکوم، در غیر این‌صورت به شرح زیر مجازات می‌شود:

الف- هرگاه در مقابل دشمن یا محاربان و مفسدان باشد به حبس از سه تا پانزده ‌سال.

ب- هرگاه در ناحیه‌ای باشد که در حالت جنگ و یا اعلام وضعیت و محدود‌یت‌های ضروری موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و یا حالت‌ آماده باش رزمی باشد به حبس از دو تا ده سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود ‌به حبس از سه ماه تا دو سال.

تبصره- نگهبان، مامور (‌اعم از نظامی و انتظامی) مسلحی است که مراقبت و حفاظت یک محل یا یک منطقه یا یک مقام معین به او واگذار شده باشد.

هر نظامی که در حین نگهبانی به طور ارادی بخوابد به شرح زیر محکوم‌ می‌شود:

‌الف- هرگاه در مقابل دشمن و محاربان باشد در صورتی که عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات‌ محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه در ناحیه‌ای باشد که در حالت جنگ یا اعلام محدودیت‌های ضروری‌ موضوع اصل هفتاد و نهم (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یا آماده باش رزمی ‌باشد به حبس از شش ماه تا دو سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌ به حبس از دو ماه تا یک سال.

هر نظامی در حین خدمت یا در ارتباط با آن به نگهبان یا مراقب در رابطه ‌با انجام وظیفه وی تعرض نماید به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:

‌الف- چنانچه مرتکب با سلاح تعرض نماید به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- چنانچه مرتکب بدون سلاح تعرض نماید به حبس از دو تا پنج سال.

تبصره- چنانچه در اثر تعرض صدمه‌ای به نگهبان یا مراقب وارد آید که موجب قتل‌ یا جرح یا نقص عضو شود مرتکب حسب مورد به قصاص یا دیه نیز محکوم می‌گردد.

هر نظامی در حین خدمت به نحوی به نگهبان یا مراقب در رابطه با انجام وظیفه وی اهانت نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد، مگر آن که اهانت ‌او مصداق قذف باشد که به مجازات آن محکوم می‌شود.

هر نظامی که حین خدمت یا در ارتباط با آن نسبت به مافوق خود عمداً‌ مرتکب ضرب یا جرح یا نقص عضو و یا قتل شود علاوه بر محکومیت به قصاص یا دیه،‌ حسب مورد به شرح ذیل محکوم می‌شود:

‌الف- در صورتی که با سلاح باشد به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- چنانچه بدون سلاح باشد و موجب قتل گردد به حبس از سه تا پانزده سال و‌ اگر موجب جرح یا نقص عضو شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا پنج سال.

هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن به مافوق خود اهانت نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد.

تبصره- در صورتی که اهانت وی مصداق قذف باشد به مجازات آن محکوم ‌می‌شود.

هر یک از فرماندهان و مسئولان نظامی به افراد تحت امر خود اهانت و یا ‌خارج از محدوده اختیارات فرماندهی و آئین‌نامه انضباطی آنان را تنبیه نماید به حبس از ‌دو ماه تا یک سال محکوم و هرگاه به موجب قوانین جزائی دیگر مستلزم حد یا قصاص یا‌ دیه باشد به آن مجازات نیز محکوم می‌گردد.

هر نظامی که حین خدمت یا در ارتباط با آن، مافوق خود یا مراقب یا‌ نگهبانی را در ارتباط با انجام وظیفه آنان تهدید نماید، به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم‌ می‌شود.

هر نظامی که برای فرار از کار یا انجام وظیفه و یا ارعاب و تهدید فرمانده‌ یا رئیس و یا هر مافوق دیگر یا برای تحصیل معافیت از خدمت و یا انتقال به مناطق‌ مناسب‌تر و یا کسب امتیازات دیگر عمداً به خود صدمه وارد آورد یا تهدید به خودزنی ‌نماید یا به عدم توانایی جسمی یا روحی متعذر شود و بنا به گواهی پزشک نظامی یا‌ پزشکان قانونی تمارض او ثابت گردد و یا در انجام وظایف نظامی بی‌علاقگی خود را‌ در موارد متعدد ظاهر کند به نحوی که در تضعیف سایر نیروهای نظامی موثر باشد، علاوه بر جبران خسارت وارده به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:

‌الف- هرگاه در مقابل دشمنان باشد چنانچه عمل وی موجب اخلال در نظام (بهم ‌خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به حبس از دو تا ده سال.

ب- هرگاه در زمان جنگ باشد و در مقابل دشمنان نباشد به حبس از یک تا پنج ‌سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌ به حبس از سه ماه تا یک سال.

تبصره- مرتکبان جرائم مذکور در نتیجه اعمال فوق از هیچ امتیازی برخوردار‌ نمی‌گردند و خدمت خود را مطابق مقررات انجام خواهند داد مگر آن‌که ادامه خدمت به‌ هیچ وجه مقدور نباشد.

هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن با علم و آگاهی در مقابل ‌مأموران نظامی و انتظامی حین انجام وظیفه آنان مقاومت یا به آنان حمله نماید متمرد ‌محسوب و به ترتیب زیر محکوم می‌شود:

‌الف- در صورتی که تمرد با اسلحه صورت گرفته باشد به حبس از دو تا پنج سال.

ب- در صورتی که تمرد بدون سلاح به عمل آید به حبس از شش ماه تا سه سال.

تبصره- اگر متمرد در موقع تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات آن نیز‌ محکوم می‌گردد.

هر نظامی که حین انجام وظیفه مرتکب جرائم ذیل گردد، در هر مورد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود:

‌الف- چنانچه نسبت به مجروح یا بیمار آزار روحی یا صدمه بدنی وارد کند.

ب- چنانچه اموال مجروح یا بیمار یا مرده‌ای را تصاحب نماید.

ج- چنانچه نسبت به مجروحان یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند‌ در حالی که کمک‌رسانی از وظایف اوست از کمک خودداری کند.

تبصره- در موارد فوق‌الذکر، در صورتی که مورد از مصادیق قصاص یا دیه نیز باشد ‌یا اموالی را تصاحب کرده باشد حسب مورد به قصاص، دیه یا استرداد اموال نیز محکوم ‌می‌گردد.

هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی در ارتباط ‌با امور خدمتی توسط فرماندهان و مسئولان رده‌های مختلف نیروهای مسلح موجب‌ تلفات جانی و یا صدمات بدنی گردد چنانچه به موجب مواد دیگر این قانون و یا سایر‌ قوانین مستلزم مجازات شدیدتر نباشد مرتکب به حبس از یک تا سه سال محکوم ‌می‌شود.

هر نظامی که با اقدام خود برخلاف شئون نظامی به نحوی از انحاء ‌موجبات بدبینی مردم را نسبت به نیروهای مسلح فراهم سازد به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

اعضای ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان صلح بیش از پانزده روز‌ متوالی مرتکب غیبت شده و عذرموجهی نداشته باشند فراری محسوب و حسب مورد به مجازات‌های ذیل محکوم می‌شوند:

‌الف- چنانچه شخصاً خود را معرفی نمایند به حبس از دو تا شش ماه یا محرومیت ‌از ترفیع از سه تا شش ماه.

ب- هرگاه دستگیر شوند به حبس از شش ماه تا دو سال یا محرومیت از ترفیع از‌ شش ماه تا دو سال.

اعضای ثابت نیروهای مسلح که در زمان صلح در مأموریت یا مرخصی یا‌ مشغول گذراندن دوره آموزشی در داخل یا خارج از کشور هستند هرگاه پس از خاتمه ‌مأموریت یا مرخصی یا دوره آموزشی یا پس از فراخوانی قبل از خاتمه آن به فاصله پانزده روز خود را جهت بازگشت به محل خدمت به قسمت‌های مربوط در داخل و یا سفارتخانه‌ها‌ و یا کنسولگری‌ها و یا نمایندگی‌های دائمی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج معرفی ‌ننمایند و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و حسب مورد مشمول یکی از‌مجازات‌های مذکور در ماده (56) این قانون خواهند بود.

اعضای ثابت نیروهای مسلح که فراری بوده هرگاه در زمان جنگ یا بسیج ‌و فراخوان عمومی یا هنگامی که یگان مربوط در آماده باش رزمی می‌باشد چنانچه ظرف مدت یک ماه از تاریخ شروع جنگ یا بسیج و فراخوان عمومی یا اعلام آماده باش رزمی،‌ خود را معرفی کنند از تعقیب و کیفر معاف خواهند بود.

‌در صورتی که معرفی پس از مدت مذکور باشد یا در این مدت و یا پس از آن دستگیر‌ شوند حکم فرار در زمان جنگ را خواهد داشت.

کارکنان وظیفه نیروهای مسلح هرگاه در زمان صلح بیش از پانزده روز‌ متوالی مرتکب غیبت شده و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و چنانچه‌ دستگیر شده باشند به حبس از سه ماه تا یک سال یا سه ماه تا یک سال اضافه خدمت‌ محکوم می‌گردند.

کارکنان وظیفه فراری در زمان صلح هرگاه شخصاً خود را معرفی و‌مشغول خدمت شوند به ترتیب زیر با آنان رفتار می‌شود:

‌الف- چنانچه برای اولین بار مرتکب فرار از خدمت شده و ظرف مدت شصت روز‌ از شروع غیبت مراجعت نمایند بدون ارجاع پرونده به مرجع قضایی در مقابل هر روز‌ غیبت و فرار، دو روز به خدمت دوره ضرورت آنان افزوده می‌شود این اضافه خدمت بیش از سه ماه نخواهد بود.

ب- چنانچه پس از مدت یاد شده در بند (‌الف) این ماده خود را معرفی کنند و یا‌ سابقه فرار از خدمت داشته باشند به حکم دادگاه به حبس از دو تا شش ماه محکوم‌ می‌گردند.

ج- چنانچه در زمان جنگ یا بسیج و فراخوان عمومی یا هنگامی که یگان مربوط ‌در آماده باش رزمی باشد و ظرف حداکثر دو ماه از تاریخ شروع جنگ یا بسیج و فراخوان‌ عمومی یا اعلام آماده‌باش رزمی خود را معرفی کنند از تعقیب و کیفر معاف خواهند بود.‌ در صورتی که معرفی پس از مدت مذکور باشد یا در این مدت و یا پس از آن دستگیر شوند ‌حکم فراری در زمان جنگ را خواهند داشت.

تبصره 1- فراریان مشمول بند (‌الف) فوق در صورتی که مدعی عذر موجهی ‌باشند، ادعای آنان در هیاتی که با شرکت فرماندهان و مسئولان عقیدتی سیاسی و‌ مسئولان حفاظت یا معاونان آنان در سطح لشگرها، تیپ‌های مستقل، نواحی انتظامی و ‌رده‌های همطراز و بالاتر تشکیل می‌گردد بررسی شده و نظر اکثریت قطعی است.‌ در صورت عذرموجه به تشخیص هیات مذکور، به تناسب روزهای موجه از اضافه خدمت‌ وی کسر می‌گردد.

تبصره 2- در صورتی که انجام بقیه خدمت این افراد مورد رضایت فرماندهان باشد ‌ممکن است با تصویب هیات یاد شده در تبصره (1) این ماده، تمام یا قسمتی از اضافه خدمت مزبور بخشیده شود.

تبصره 3- دستورالعمل بند (‌الف) و تبصره‌های این ماده ظرف سه ماه پس از‌ تصویب این قانون، توسط ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و تصویب و ابلاغ می‌شود.

اعضای ثابت نیروهای مسلح هرگاه در زمان جنگ بیش از پنج روز‌ متوالی غیبت نمایند و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و پس از دستگیری به‌ حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شوند و اگر فرار از جبهه باشد از زمان غیبت فراری ‌محسوب و به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردند.

فراریان مذکور در ماده (61) این قانون، چنانچه شخصاً خود را معرفی و‌ مشغول خدمت شوند در صورتی که فرار آنان از خدمت در زمان جنگ باشد به حبس از‌ یک تا سه سال و اگر فرار از جبهه باشد به دو تا پنج سال حبس محکوم می‌شوند.

کارکنان وظیفه نیروهای مسلح هرگاه در زمان جنگ بیش از پنج روز‌ متوالی غیبت نمایند و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و پس از دستگیری به‌ حبس از یک تا سه سال محکوم می‌گردند و اگر فرار از جبهه باشد از زمان غیبت فراری‌ محسوب و به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شوند.

فراریان مذکور در ماده (63) این قانون، هرگاه شخصاً خود را معرفی و‌ مشغول خدمت شوند در صورتی که فرار آنان فرار از خدمت در زمان جنگ باشد به حبس از سه ماه تا یک سال و اگر فرار از جبهه باشد به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم ‌می‌گردند.

تبصره- منظور از جبهه مندرج در این قانون منطقه‌ای است که یگانی درگیری ‌مستقیم و سریع رزمی داشته یا ماموریت آن را دریافت کرده باشد.

چنانچه فرار افراد مذکور در مواد (61)، (62)، (63) و (64) این قانون،‌ موجب شکست جبهه اسلام یا وارد شدن تلفات جانی به نیروهای خودی شود به‌ مجازات محارب محکوم می‌شوند.

هر نظامی که در جریان عملیات علیه عوامل خرابکار، ضد انقلاب،‌ اشرار و قاچاقچیان مسلح از محل ماموریت و یا منطقه درگیری فرار نماید در حکم فرار از‌ جبهه محسوب و حسب مورد مشمول مجازات‌های مقرر در این بخش خواهد بود.

نظامیانی که در زمان جنگ در ماموریت یا مرخصی هستند یا مشغول ‌گذراندن دوره آموزشی در داخل یا خارج کشور می‌باشند، هرگاه پس از خاتمه ماموریت یا‌ مرخصی یا دوره آموزشی یا پس از فراخوانی قبل از خاتمه آن به فاصله پنج روز خود را ‌جهت بازگشت به محل خدمت به قسمت‌های مربوط در داخل یا سفارتخانه‌ها یا کنسولگری‌ها‌ یا نمایندگی‌های دائمی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج معرفی ننمایند چنانچه عذر‌ موجهی نداشته باشند فراری محسوب و حسب مورد مشمول مجازات‌های مقرر در این ‌بخش خواهند بود.

هر نظامی که در زمان بسیج یا هنگامی که یگان مربوط در ماموریت ‌آماده باش رزمی می‌باشد مرتکب فرار شود حسب مورد مشمول مجازات‌های مقرر در این بخش خواهد بود.

افراد وظیفه دوره احتیاط و ذخیره که در زمان جنگ احضار شده و به ‌فاصله پنج روز از تاریخ احضار یا فراخوان بدون عذر موجه خود را معرفی نکنند فراری‌ محسوب و به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شوند. در صورتی که افراد یاد شده‌ قبل از خاتمه جنگ شخصاً خود را معرفی نمایند، دادگاه مجازات آنان را تخفیف می‌دهد.

فراریان مشمول مواد (62) و (64) این قانون، فقط برای بار اول فرار از‌ خدمت می‌توانند از تخفیف مقرر در این مواد استفاده نمایند و در صورت تعدد و یا تکرار‌ فرار از خدمت حسب مورد مطابق مواد (61) و (63) این قانون مجازات خواهند شد.

هر نظامی که با سلاح گرم، هواپیما، بالگرد، کشتی، ناوچه، تانک و ‌وسائل موتوری جنگی یا مجهز به سلاح جنگی مبادرت به فرار نماید از زمان غیبت فراری ‌محسوب و چنانچه عمل وی ضربه موثر به ماموریت نیروهای مسلح وارد آورد به مجازات‌ محارب و در غیر این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

هر نظامی با وسایل موتوری دیگر یا سایر وسائل و لوازم مورد استفاده ‌نیروهای مسلح غیر از موارد یاد شده در ماده (71) این قانون فرار نماید چنانچه عمل وی‌ ضربه موثر به ماموریت نیروهای مسلح وارد آورد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت ‌به ترتیب ذیل محکوم خواهد شد:

‌الف- هرگاه فرار وی از جبهه باشد از لحظه غیبت فراری محسوب و به حبس از سه تا پانزده سال.

ب- هرگاه فرار وی در زمان جنگ باشد به حبس از دو تا ده سال.

ج- در غیر موارد مذکور به حبس از دو تا پنج سال.

تبصره- چنانچه عمل وی به موجب مواد دیگر این قانون مجازات شدیدتری ‌داشته باشد به آن مجازات محکوم می‌شود.

هر نظامی که به طرف دشمن فرار نماید و موجب شکست جبهه اسلام یا‌ تقویت دشمن گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت به سه تا پانزده سال حبس محکوم می‌شود.

فرار بیش از دو نفر که با تبانی قبلی صورت گیرد فرار با توطئه محسوب ‌می‌گردد و چنانچه عنوان محاربه بر اقدام آنان صادق باشد به مجازات محارب محکوم و‌ در غیر این‌صورت مجازات آن در زمان جنگ سه تا پانزده سال و در زمان صلح دو تا پنج سال حبس می‌باشد.

محصلان مراکز آموزشی و اعضای پیمانی که طبق مقررات استخدامی ‌نیروهای مسلح خدمت پیمانی را به صورت نظامی یا کارمند انجام می‌دهند و بسیجی‌ ویژه تابع مقررات مربوط به اعضای ثابت و کارکنان خرید خدمت نیروهای مسلح و سایر‌ بسیجیان در زمان خدمت از لحاظ کیفر مندرج در این فصل تابع مقررات مربوط به کارکنان وظیفه می‌باشند.

منظور از عذر موجه مندرج در این قانون مواردی است از قبیل:

‌الف- بیماری مانع از حضور.

ب- فوت همسر، پدر، مادر، برادر، خواهر و اولاد (‌در زمانی که عرفاً برای مراسم اولیه ضرورت دارد) و همچنین بیماری سخت یکی از آنان (‌در صورتی که مراقب دیگری نباشد و به مراقبت وی نیاز باشد).

ج- ابتلاء به حوادث بزرگ مانند حریق، سیل و زلزله.

‌د- در توقیف یا حبس بودن.

تبصره- هر نظامی که به حوادث مذکور در بندهای (‌الف)، (ب) و (ج) این ماده ‌مبتلا گردد موظف است در اولین فرصت ممکن، مراتب را به یگان اطلاع و حسب مورد‌ نسبت به اخذ مرخصی استعلاجی، استحقاقی و امثال آن اقدام نماید. در صورتی که امکان اخذ مرخصی وجود داشته باشد و اقدام نکند، همچنین اگر پس از برطرف شدن عذر و‌ سپری شدن مدتی که عرفاً برای آن حادثه ضرورت دارد خود را معرفی ننماید با توجه به مدت غیبت حسب مورد طبق مقررات انضباطی یا کیفری با او رفتار خواهد شد.

کارکنان فراری نیروهای مسلح تا رسماً خود را برای ادامه خدمت به‌ یگان مربوط معرفی ننمایند فرارشان استمرار خواهد داشت و در صورتی که در اثناء فرار ‌یکی از عذرهای موجه حادث شود برای مدت زمان عذر موجه مجازات نخواهند شد ‌ولی مجموع فرار قبل و بعد از حدوث عذر، یک فرار متوالی و مستمر محسوب می‌شود.

‌در صورتی که پس از صدور رای نهایی دادگاه و ابلاغ آن، خود را به یگان مربوط ‌معرفی ننمایند فراری محسوب و به اتهام فرار مجدد نیز تعقیب خواهند شد.

هر نظامی به مناسبت انجام وظیفه عمداً گزارشی بر خلاف واقع به ‌فرماندهان یا دیگر مقامات مسئول تقدیم نماید و یا حقایق را کتمان کند و یا با سوء نیت‌ گزارشی با تغییر ماهیت یا به طور ناقص ارائه دهد و یا عمداً جرائم ارتکابی کارکنان تحت‌امر خود را به مقامات ذی‌صلاح گزارش ندهد و یا از گزارش آن جلوگیری نماید یا گزارش‌ها ‌و جرائم را به موقع اعلام نکند به ترتیب زیر محکوم می‌شود:

‌الف- چنانچه اعمال فوق موجب شکست جبهه اسلام یا تلفات جانی گردد به مجازات محارب.

ب- در صورتی که موضوع به امور جنگی یا مسائل امنیت داخلی یا خارجی مرتبط ‌باشد به حبس از دو تا پنج سال.

ج- در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود ‌به حبس از سه ماه تا یک سال.

تبصره 1- چنانچه اعمال مذکور موجب خسارات مالی گردد مرتکب علاوه بر‌ مجازات فوق به ‌جبران خسارات وارده نیز محکوم خواهد شد.

تبصره 2- هرگاه اعمال مورد اشاره در بندهای (ب) و (ج) این ماده در اثر‌ بی‌مبالاتی و سهل‌انگاری باشد در صورتی که موجب جنایت بر نفس یا اعضاء شده باشد‌ مرتکب به نصف حداقل، تا نصف حداکثر مجازات‌های مزبور محکوم خواهد شد و در غیر این‌صورت طبق آئین‌نامه انضباطی عمل می‌شود. پرداخت دیه طبق مقررات قانون دیات می‌باشد.

(اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- هر نظامی که موجبات معافیت یا اعزام مشمولی را به خدمت وظیفه عمومی بر خلاف مقررات فراهم سازد و یا سبب شود نام کسی که مشمول قانون خدمت ‌وظیفه عمومی است در فهرست مشمولان ذکر نگردد و یا شخصاً یا به واسطه دیگری‌ اقدام به صدور گواهی یا تصدیق‌نامه خلاف واقع در امور نظام وظیفه یا غیر آن نماید ‌چنانچه اعمال مذکور به موجب قوانین دیگر مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از‌ یک تا پنج سال و یا 200,000,000 تا 825,000,000 ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.

تبصره 1 (اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- هرکس با علم و اطلاع، از اوراق و تصدیق‌نامه‌های خلاف واقع مذکور در‌این ماده استفاده نماید و یا امتیازاتی کسب کند به حبس از شش ماه تا سه سال و یا 100,000,000 تا 500,000,000 ریال جزای نقدی محکوم و‌ در هر صورت امتیاز مکتسبه لغو می‌گردد.

تبصره 2- مرتکبان جرائم مذکور چنانچه برای انجام اعمال فوق مرتکب جرم ‌ارتشاء نیز شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌گردند.

هر نظامی که اسلحه و یا اجزای آن یا مهمات یا مواد منفجره یا محترقه ‌متعلق به دولت یا در اختیار دولت را که بر حسب وظیفه به او سپرده شده و یا به هر نحو به آن دسترسی پیدا کرده بفروشد یا به رهن بگذارد یا به نحو دیگری مورد معامله قرار دهد یا ‌با سوء نیت مخفی نماید به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که مرکب یا و وسائل [وسائل] نقلیه یا سایر اموال متعلق به دولت یا‌ در اختیار دولت را که برحسب وظیفه به او سپرده شده و یا به هر نحو به آن دسترسی پیدا ‌کرده بفروشد یا به رهن بگذارد یا به نحو دیگری مورد معامله قرار دهد یا با سوء نیت ‌مخفی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی البسه نظامی را که برای خدمت به او سپرده شده است و‌ فروش و یا هر نوع معامله دیگری در مورد آن از نظر سازمان مربوط غیرمجاز باشد بفروشد‌ یا به نحو دیگری مورد معامله قرار دهد به حبس از دو تا شش ماه محکوم می‌شود.

هر نظامی که اسلحه و مهمات یا وسایل و لوازم نظامی متعلق به دولت یا ‌در اختیار دولت را که برحسب وظیفه به او سپرده شده به مصرف غیرمجاز برساند یا مورد‌ استفاده غیرمجاز قرار دهد یا بدون اجازه و بر خلاف مقررات در اختیار دیگری بگذارد یا به علت اهمال یا تفریط موجب نقص یا تضییع آنها گردد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که سایر وسایل و اموال و وجوه متعلق به دولت یا در اختیار دولت را که بر حسب وظیفه به او سپرده شده به مصرف غیرمجاز برساند یا مورد استفاده غیرمجاز قرار دهد یا بدون اجازه و برخلاف مقررات در اختیار دیگری بگذارد و یا آن را به‌ مصارفی برساند که در قانون برای آن اعتباری منظور نشده است و یا در غیر مورد معین یا‌ زائد بر اعتبار مصرف نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود.

(اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هر نظامی که به علت اهمال یا تفریط موجب نقص یا تضییع اموال مذکور‌ در ماده (84) این قانون شود و خسارت وارده بیش از مبلغ 780,000,000 ریال‌ باشد به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم می‌شود. در صورتی که خسارت وارده کمتر از‌ این مبلغ باشد، علاوه ‌بر جبران خسارت وارده، با وی مطابق آئین‌نامه انضباطی رفتار‌ می‌شود.

تشخیص این‌که وسایل و لوازم مذکور در این فصل جزء وسایل و لوازم نظامی است به عهده کارشناسان نظامی ذی‌ربط در هر مورد می‌باشد و دادگاه در صورت ‌لزوم نظر کارشناسان مزبور را کسب خواهد کرد.

هرگاه اعمال مذکور در این فصل موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد مرتکب به مجازات محارب محکوم می‌شود.

هر نظامی که اسلحه و مهمات و مواد منفجره متعلق به دولت یا در اختیار‌ دولت را سرقت نماید به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که وسایل و لوازم نظامی (‌غیر از سلاح و مهمات و مواد‌ منفجره) و وجوه و اجناس یا اشیاء متعلق به دولت یا آنچه در اختیار نیروهای مسلح است ‌را سرقت نماید به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌گردد.

هرگاه بزه‌های ارتکابی مذکور در مواد (88) و (89) این قانون در موقع اردوکشی یا ماموریت آماده باش رزمی یا عملیات رزمی یا در منطقه جنگی باشد یا سرقت ‌آن در ماموریت محوله یگان، موثر و در آن ایجاد اخلال نماید و یا یک یا چند نفر از آنان در‌ حین سرقت حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشند یا حرز را شکسته باشند مرتکبان به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردند.

هر نظامی بعض یا کل نوشته‌ها یا اسناد یا اوراق یا دفاتر یا مطالبی که در ‌دفاتر ثبت و ضبط نیروهای مسلح مندرج یا در اماکن نظامی محفوظ یا نزد اشخاصی که‌ رسماً مامور حفظ آنها هستند سپرده شده را برباید به حبس از دو تا ده سال محکوم‌ می‌شود.

تبصره 1- چنانچه امانت‌دار یا مستحفظ مرتکب جرم فوق شود به حبس از سه تا ‌پانزده سال محکوم می‌گردد.

تبصره 2- هرگاه در اثر بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی‌ توسط مباشر ثبت و ضبط اسناد یا امانت‌دار و مستحفظ، جرم فوق واقع و یا اسناد و مدارک ‌و نوشتجات مفقود یا معدوم یا تخریب گردد مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال ‌محکوم می‌گردد.

هرگاه بزه‌های فوق موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا‌ شکست جبهه اسلام گردد، مرتکب به مجازات محارب محکوم می‌شود.

هر نظامی که عمداً تاسیسات یا ساختمان‌ها یا استحکامات نظامی یا ‌کشتی یا هواپیما یا امثال آنها یا انبارها یا راه‌ها یا وسایل دیگر ارتباطی و مخابراتی یا‌ الکترونیکی یا مراکز محتوی اسناد و دفاتر یا اسناد طبقه‌بندی شده مورد استفاده نیروهای مسلح یا وسایل دفاعیه یا تمام یا قسمتی از ملزومات جنگی و اسلحه یا مهمات یا مواد‌ منفجره را آتش بزند یا تخریب کند یا از بین ببرد یا دیگری را وادار به آن نماید به حبس از‌ سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

تبصره 1- در صورتی که انجام اعمال فوق به قصد براندازی حکومت یا اخلال در‌ نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) یا شکست جبهه اسلام باشد مرتکب به مجازات محارب‌ محکوم می‌گردد.

تبصره 2- تخریب امکانات و تاسیسات به منظور عدم دستیابی دشمن به هنگام عقب ‌نشینی طبق دستور لازم‌الاجراء از شمول این ماده مستثنی است.

هر نظامی که غیر از موارد یاد شده در ماده (93) این قانون، عمداً سایر‌ اموالی را که در اختیار نیروهای مسلح است، آتش بزند یا تخریب یا تلف کند یا دیگری را‌ وادار به آن نماید به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود و اگر عمل وی موجب اخلال در نظام (‌بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب‌ محکوم می‌شود.

هر نظامی که حکم یا امضاء یا مهر یا فرمان یا دست‌خط فرماندهی کل قوا‌ را به اعتبار مقام وی جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر استعمال نماید به حبس از سه تا‌ پانزده سال محکوم خواهد شد.

هر نظامی که حکم یا امضاء یا مهر یکی از فرماندهان یا مسئولان نیروهای مسلح در رده فرمانده نیرو یا همطراز و بالاتر را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با‌ علم به جعل یا تزویر استعمال نماید به حبس از یک تا ده سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که حکم یا امضاء یا مهر سایر فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر استعمال نماید به حبس از ‌یک تا پنج سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که با مباشرت یا به واسطه، مهر یکی از نیروهای مسلح را جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر مورد استفاده قرار دهد به یک تا ده سال حبس محکوم ‌می‌شود.

هر نظامی که با مباشرت یا به واسطه، منگنه یا علامت یکی از نیروهای مسلح را جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر مورد استفاده قرار دهد به حبس از یک تا پنج ‌سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که مهر یا تمبر یا علامت یکی از نیروهای مسلح یا سازمان‌ها و‌ یا ادارات و شرکت‌های وابسته به آنها را بدون مجوز به دست آورده و به صورت غیرمجاز‌ استفاده کرده یا موجبات استفاده آن‌را فراهم آورد، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که از مهر، تمبر یا علائم مذکور در مواد قبل این فصل که به او‌ سپرده شده به صورت غیرمجاز استفاده کند یا سبب استفاده شود، علاوه بر جبران ‌خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌گردد.

مرتکبان جرائم مذکور در مواد قبل این فصل، هرگاه قبل از تعقیب مراتب را به مسئولان ذی‌ربط اطلاع بدهند و سایر مرتکبان را معرفی کنند یا بعد از تعقیب،‌ وسایل دستگیری آنان را فراهم نمایند با توجه به نوع عمل ارتکابی، دادگاه مجازات آنان را‌ تخفیف داده یا آنان را از مجازات معاف خواهد کرد.

هر نظامی که در احکام و تقریرات و نوشته‌ها و اسناد و سجلات و آمار‌ و محاسبات و دفاتر و غیر آنها از نوشته‌ها و اوراق رسمی مربوط به امور نظامی و یا راجع به‌ وظایفش جعل یا تزویر کند اعم از اینکه امضاء یا مهری را ساخته و یا امضاء یا مهر یا‌ خطوطی را تحریف کرده یا کلمه‌ای را الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که در تحریر نوشته‌ها، قراردادها و مقاوله‌نامه‌های راجع به وظایفش مرتکب جعل یا تزویر شود اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهد یا‌ گفته و نوشته یکی از مقامات یا تقریرات یکی از طرف‌ها را تحریف کند یا امر باطلی را‌ صحیح و یا صحیحی را باطل یا چیزی را که به آن اقرار نشده اقرار شده جلوه دهد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که اوراق مجعول مذکور در مواد (103) و (104) این قانون را‌ با علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم‌ می‌گردد.

هر نظامی که به مناسبت انجام وظیفه به یکی از طرق مذکور در اسناد و‌ نوشته‌های غیر رسمی جعل یا تزویر کند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که اوراق مذکور در ماده (106) این قانون را با علم به جعلی بودن آنها مورد استفاده قرار دهد به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم می‌گردد.

هر نظامی که عهده‌دار انجام معامله یا ساختن چیزی یا نظارت در‌ ساختن یا امر به ساختن آن برای نیروهای مسلح بوده و به واسطه تدلیس در معامله از‌ جهت تعیین مقدار یا صفت یا قیمت بیش از حد متعارف مورد معامله یا تقلب در ساختن آن چیز، نفعی برای خود یا دیگری تحصیل کند یا موجب ضرر نیروهای مسلح گردد علاوه بر جبران خسارت وارده و جزای نقدی معادل بهای مال مورد تدلیس به ترتیب زیر‌ محکوم می‌شود:

‌الف (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- در صورتی که سود حاصله یا ضرر وارده تا 780,000,000 ریال ‌باشد به حبس از شش ماه تا دو سال.

ب (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- چنانچه سود حاصله یا ضرر وارده بیش از 780,000,000 تا 7,800,000,000 ریال باشد به حبس از یک تا پنج سال.

ج (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه سود حاصله یا ضرر وارده بیش از 7,800,000,000 ریال باشد به حبس از دو تا ده سال.

قبول هرگونه هدیه یا امتیاز یا درصدانه از قبیل وجه، مال، سند‌ پرداخت وجه یا تسلیم مال، تحت هر عنوان به طور مستقیم یا غیرمستقیم در رابطه با ‌معاملات و قراردادهای خارجی و داخلی توسط نظامیان ممنوع است. مرتکب مذکور‌ علاوه بر رد هدیه یا امتیاز یا درصدانه یا معادل آن به دولت به حبس تعزیری از دو تا ده سال و جزای نقدی برابر هدیه یا امتیاز یا درصدانه محکوم می‌گردد.

تبصره 1- مجازات شروع به این جرم، حداقل مجازات حبس مقرر در این ماده است.

تبصره 2- در صورتی که شخص حقیقی یا حقوقی خارجی طرف معامله، درصدانه می‌پردازد، موضوع قبلاً به اطلاع مسئول مربوط رسانیده می‌شود و وجوه مزبور دریافت و‌ تماماً به حساب خزانه واریز می‌گردد. در این‌صورت اقدام‌کننده مشمول این ماده نخواهد ‌بود.

هر نظامی که در معاملات یا مناقصه‌ها و مزایده‌های مربوط به نیروهای ‌مسلح با دیگران تبانی نماید، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از دو تا ده سال و‌ جزای نقدی معادل آنچه برخلاف مقررات تحصیل کرده است محکوم می‌شود.

چنانچه بازرسان یا ناظران امور مالی در نیروهای مسلح در ارتکاب جرائم مندرج در مواد (108)، (109) و (110) این قانون شرکت نمایند به مجازات ‌مرتکبان اصلی محکوم و اگر پس از کشف یا اطلاع از وقوع، آن را مخفی دارند به مجازات‌ حبس مرتکبان اصلی محکوم خواهند شد.

هر نظامی که در مواد غذایی و ادویه و مایعاتی که تحت حفاظت یا‌ نظارت او قرار داده شده است به طور مستقیم یا غیرمستقیم تقلب نماید یا عمداً مواد‌ غذایی و ادویه و مایعات تقلبی را بین نظامیان شخصاً یا به واسطه دیگری تقسیم کند به‌ حبس از دو تا ده سال محکوم خواهد شد.

هر نظامی که با سوء ‌نیت گوشت حیوانات مبتلا به بیماری‌های مسری یا‌ مواد غذایی فاسد یا ضایع شده را به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بین نظامیان تقسیم نماید ‌به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.

چنانچه اعمال مذکور در مواد (112) و (113) این قانون در اثر اهمال و‌ بی‌توجهی صورت گرفته باشد مرتکب به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد.

در صورتی که در اثر وقوع بزه‌های مذکور در مواد (112) و (113) این ‌قانون لطمه جبران ناپذیری بر نیروهای مسلح یا عملیات نظامی وارد آید مرتکب به مجازات محارب محکوم خواهد شد.

چنانچه مرتکب بر اثر ارتکاب جرائم مندرج در این فصل، منافعی ‌کسب کرده یا امتیازاتی گرفته باشد منافع مکتسبه مسترد و امتیازات حاصله لغو می‌شود.

در تمام موارد مذکور در این فصل، هرگاه اقدامات انجام شده منتهی به ‌قتل یا نقص عضو یا جراحت و صدمه به انسانی شود مرتکب علاوه بر مجازات‌های مذکور‌ حسب مورد به قصاص و پرداخت دیه و در هر حال به تادیه خسارات وارده نیز محکوم ‌خواهد شد.

هر نظامی برای انجام یا خودداری از انجام امری که از وظایف او یا یکی ‌دیگر از کارکنان نیروهای مسلح است وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را‌ بلاعوض یا کمتر از قیمت معمول به هر عنوان قبول نماید اگرچه انجام یا خودداری از‌ انجام امر برخلاف قانون نباشد در حکم مرتشی است و به ترتیب ذیل محکوم می‌شود:

الف (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه قیمت مال یا وجه مأخوذ تا 78,000,000 ریال باشد به‌ حبس از یک تا پنج سال و جزای نقدی معادل وجه یا قیمت مال مأخوذ و تنزیل یک درجه‌ یا رتبه.

ب (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هر گاه قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از 78,000,000 تا 780,000,000 ریال باشد به حبس از دو تا ده سال و جزای نقدی معادل وجه یا ‌قیمت مال مأخوذ و تنزیل دو درجه یا رتبه.

ج (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از 780,000,000 ریال باشد‌ به حبس از سه تا پانزده سال و جزای نقدی معادل وجه یا قیمت مال مأخوذ و اخراج از‌ نیروهای مسلح.

هر نظامی وجوه یا مطالبات یا حواله‌ها یا اسناد و اشیاء و لوازم و یا سایر‌ اموال را که بر حسب وظیفه به او سپرده شده به نفع خود یا دیگری برداشت یا تصاحب ‌نماید مختلس محسوب و علاوه بر رد وجه یا مال مورد اختلاس حسب مورد به مجازات ‌زیر محکوم می‌شود:

‌الف (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه میزان اختلاس از حیث وجه یا بهاء مال مورد اختلاس تا 78,000,000 ریال باشد به حبس از یک تا پنج سال و جزای نقدی معادل دو برابر وجه یا ‌بهاء مال مورد اختلاس و تنزیل یک درجه یا رتبه.

ب (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه میزان اختلاس از حیث وجه یا بهاء مال مورد اختلاس بیش از 78,000,000 تا 780,000,000 ریال باشد به حبس از دو تا ده ‌سال و جزای نقدی معادل دو برابر وجه یا بهاء مال مورد اختلاس و تنزیل دو درجه یا رتبه.

ج (اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هرگاه میزان اختلاس از حیث وجه یا بهاء مال مورد اختلاس بیش از 780,000,000 ریال باشد به حبس از سه تا پانزده سال و جزای نقدی معادل دو برابر‌ وجه یا بهاء مال مورد اختلاس و اخراج از نیروهای مسلح.

تبصره 1- چنانچه عمل اختلاس توأم با جعل سند و نظایر آن باشد مرتکب به ‌مجازات هر دو جرم محکوم می‌شود.

تبصره 2- هرکس با علم به اینکه اموال مورد اختلاس فوق‌الذکر به نیروهای مسلح ‌تعلق دارد آن را خریداری یا در تضییع آن مساعدت نماید علاوه بر استرداد اموال یا حسب‌ مورد مثل یا قیمت آنها به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شود.

چنانچه مرتشی و مختلس مذکور در مواد (118) و (119) این قانون از‌ نیروهای وظیفه باشد اخراج منتفی است.

مبالغ مذکور در مواد (118) و (119) این قانون از حیث تعیین مجازات ‌و یا صلاحیت محاکم اعم از این است که جرم دفعتاً واحده یا به دفعات واقع شده و جمع‌ مبلغ بالغ بر حد نصاب مزبور باشد.

چنانچه نظامی مرتکب اختلاس قبل از صدور کیفرخواست تمام وجه‌ یا مال مورد اختلاس را مسترد کند، دادگاه او را از تمام یا قسمتی از جزای نقدی معاف‌ می‌نماید و اجرای مجازات حبس را معلق ولی حکم تنزیل درجه یا رتبه را درباره او اجراء خواهد نمود.

(اصلاحی مبلغ 30-03-1403)- هر نظامی که زائد بر 78,000,000 ریال اختلاس کند، در صورت وجود دلائل کافی، صدور قرار بازداشت موقت به مدت یک ماه الزامی است و این ‌قرار در هیچ یک از مراحل رسیدگی قابل تبدیل نخواهد بود.

در هر مورد از بزه‌های مندرج در مواد (118) و (119) این قانون، که‌ مجازات حبس برای آن مقرر شده، نظامی مرتکب از تاریخ صدور کیفرخواست از شغل‌ خود معلق خواهد شد. دادسرا مکلف است صدور کیفرخواست را به سازمان ذی‌ربط ‌اعلام دارد. در صورتی که متهم به موجب رای قطعی برائت حاصل کند، ایام تعلیق جزء خدمت او محسوب و حقوق و مزایای مدتی را که به علت تعلیقش نگرفته دریافت خواهد‌ کرد.

تبصره- فرمانده نیرو یا رئیس سازمان مربوط در نیروهای مسلح و مقامات بالاتر‌ نظامی می‌توانند پس از پایان بازداشت موقت یک ماهه، وضعیت «‌بدون‌کاری» - مذکور‌ در قوانین استخدامی نیروهای مسلح - را تا پایان رسیدگی و دادرسی اعمال نمایند.

هر نظامی که با سوء‌ استفاده از لباس، موقعیت یا شغل خود به جبر و‌ قهر، دیگری را اکراه به معامله مال یا حق خود نماید یا بدون حق، بر مال یا حق دیگری مسلط شود، علاوه بر رد عین، مثل یا قیمت مال یا حق حسب مورد، به مجازات حبس از‌ یک تا پنج سال محکوم می‌شود.

هر نظامی که علناً نشان‌ها و مدال‌ها و علائم و درجات و البسه رسمی ‌نظامی داخلی یا خارجی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود بدون مجوز‌ یا بدون حق، استفاده نماید یا از لباس، موقعیت، شغل و کارت شناسایی خود برای مقاصد ‌غیرقانونی استفاده کند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود مگر اینکه به ‌موجب این قانون و یا قوانین دیگر مستلزم مجازات شدیدتری باشد که در این‌صورت به آن مجازات محکوم می‌گردد.

تبصره- استفاده از البسه و اشیاء مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی ‌مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.

هر نظامی در زمان جنگ با دولتی که قرارداد ژنو مورخ 1949 را امضاء ‌نموده یا بعداً به آن ملحق شده است پرچم یا بازوبند یا سایر علائم هلال احمر یا هم‌ردیف ‌آن را در منطقه عملیات جنگی بدون حق علناً مورد استفاده قرار دهد، به حبس از شش ماه ‌تا دو سال محکوم می‌شود.

شروع به جرائم تعزیری جعل و تزویر، سرقت، تخریب یا آتش‌زدن یا‌ اتلاف تأسیسات یا اسلحه و مهمات یا وسایل و امکانات نیروهای مسلح، تقلب و دسیسه ‌در امور نظام وظیفه، فروش غیرمجاز اموال نیروهای مسلح، ارتشاء، اختلاس، اخاذی یا‌ جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی جرم است و مرتکب حسب مورد به حداقل مجازات‌ جرائم مذکور محکوم می‌شود.

تبصره 1- در صورتی که عملیات و اقداماتی که شروع به اجرای آن کرده خود ‌مستقلاً جرم باشد، مرتکب به مجازات همان جرم محکوم می‌گردد.

تبصره 2- هرگاه برای جرائم مذکور در این ماده مجازات محارب مقرر شده باشد،‌ اقداماتی که شروع به جرم تلقی می‌شود در صورتی که در این قانون برای آنها مجازاتی ‌تعیین نگردیده باشد، مرتکب آن اقدامات به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌شود.

جرائمی که پس از اعلام رسمی خاتمه درگیری‌های مستقیم رزمی با ‌دشمن و قبل از امضاء قرارداد صلح واقع می‌شود از نظر این قانون جرم در زمان صلح‌ محسوب می‌گردد.

اعمالی که به موجب ماده (38) و بند (ج) مواد (42)، (43)، (44)، (51) و (78) این قانون صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود توسط ستاد کل نیروهای‌ مسلح ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون تهیه و پس از تصویب فرماندهی کل‌ قوا ابلاغ می‌گردد.

هرگونه تغییر یا حذف اطلاعات، الحاق، تقدیم یا تاخیر تاریخ نسبت به ‌تاریخ حقیقی و نظایر آن که به طور غیرمجاز توسط نظامیان در سیستم رایانه و نرم افزارهای‌ مربوط صورت گیرد و همچنین اقداماتی از قبیل تسلیم اطلاعات طبقه‌بندی شده رایانه‌ای ‌به‌ دشمن یا افرادی که صلاحیت دسترسی به آن اطلاعات را ندارند، افشاء غیرمجاز‌ اطلاعات، سرقت اشیاء دارای ارزش اطلاعاتی مانند سی‌دی (CD) یا دیسکت‌های حاوی ‌اطلاعات یا معدوم کردن آنها یا سوء ‌استفاده‌های مالی که نظامیان به وسیله رایانه مرتکب ‌شوند جرم محسوب و حسب مورد مشمول مجازات‌های مندرج در مواد مربوط به این قانون می‌باشند.

در کلیه مواردی که در اثر ارتکاب جرم خسارتی وارد شود، مرتکب علاوه بر مجازات‌های مقرر در این قانون به جبران خسارت وارده و حسب مورد به رد عین یا‌ مال یا پرداخت مثل یا قیمت و اجرت‌المثل نیز محکوم می‌گردد. رسیدگی در این گونه‌ موارد در دادگاه‌های نظامی نیاز به تقدیم دادخواست ندارد.

در هر یک از جرائم موضوع این قانون در صورتی که موضوع یا جرم ‌ارتکابی و میزان تاثیر آن مشخص نباشد، دادگاه موظف است موضوع را به کارشناس یا‌ هیات کارشناسی ارجاع و نظر آنان را کسب نماید.

تبصره- نحوه تشخیص نیاز به نظر هیات یاد شده یا کارشناس، ارجاع، بررسی و‌ اعلام نظر هیات مذکور و یا کارشناس و تعداد و ترکیب هیات‌های کارشناسی به موجب ‌دستورالعملی که توسط ستاد کل نیروهای مسلح و با همکاری و هماهنگی سازمان قضایی ‌نیروهای مسلح تهیه و به تصویب فرماندهی کل قوا می‌رسد مشخص خواهد شد.

هرگاه در اثر وقوع بزهی که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه‌های ‌نظامی است خسارت یا زیان مالی متوجه نیروهای مسلح شده باشد دادستان نظامی با‌ تعقیب موضوع از لحاظ جنبه عمومی از حیث دریافت خسارات در دادگاه، سمت نمایندگی نیروهای مسلح را دارا خواهد بود.

مقررات مرور زمان و مواعید آن در مراجع قضایی نظامی همانند ‌مقررات مربوط در مراجع قضایی عمومی می‌باشد.

هرگاه جرم ارتکابی کارکنان نیروهای مسلح جنبه تخلف انضباطی نیز ‌داشته باشد، رسیدگی به تخلف از نظر انضباطی توسط فرماندهان و مسئولان نیروهای‌ مسلح انجام می‌شود و این موضوع مانع رسیدگی به جرم در مرجع قضایی نخواهد بود و ‌فرماندهان مکلفند مراتب وقوع جرم را به مرجع قضایی اعلام نمایند.

با تصویب این قانون، قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح - مصوب 1371/05/18 کمیسیون امور قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1376/8/11 تمدید شده است - و قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب 1318/10/08 ‌و‌ کلیه قوانین مغایر با این قانون ملغی می‌باشد.

قانون فوق مشتمل بر یکصد و سی و هفت ماده و پنجاه و یک تبصره در جلسه‌ علنی روز سه‌شنبه مورخ نهم دی ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1382/10/25 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی - مهدی کروبی