مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.
درخواست تحریر ترکه از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی برای اداره اموال پذیرفته می شود.
تفسیر ماده 207 قانون امور حسبی:
1- از طلبکار برخلاف اینکه درخواست مهر و موم ترکه از او پذیرفته می شود، اما تحریر ترکه پذیرفته نمی شود.
2- موصی له در صورتی که موصی به جزء مشاع از ترکه باشد، نیز می تواند درخواست تحریر ترکه کند، جراکه موصی له نسبت به ترکه متوفی در حکم ورثه محسوب می شود.
امین غائب و قیم محجور باید در ظرف ده روز از تاریخ تعیین و ابلاغ سمت نامبرده به آنها در صورتی که ترکه تحریر نشده باشد درخواست تحریر ترکه نمایند.
تفسیر ماده 208 قانون امور حسبی:
دلیل این امر این است که مقنن قصد دارد به وسیله این کار حقوق غایب و محجور حفظ گردد و از اختلافات احتمالی که در صورت عدم تحریر ترکه ممکن است با طلبکاران پیش آید جلوگیری نماید.
در صورتی که سهم محجور از ترکه متوفائی قبل از تعیین قیم معین نشده باشد قیم باید به محض انتصاب خود درخواست تحریر ترکه نماید و همچنین است در صورتی که پس از تعیین قیم سهمی از ترکه متوفائی به محجور برسد.
تفسیر ماده 209 قانون امور حسبی:
یکی از وظایف قیم درخواست تحریر ترکه است، هرگاه سهم محجور سابقاً به وسیله ولی یا قیم دیگری مشخص نشده باشد، قیم موظف است درخواست تحریر ترکه نماید و در صورتی که قیم درخواست تحریر ترکه نکند و یا تاخیر نماید، و از این جهت خسارتی متوجه محجور یا غایب مفقود الاثر شود، ضامن خسارت وارده خواهد بود.
دادگاه بخش برای تحریر ترکه وقتی را که کمتر از یک ماه و بیش از سه ماه از تاریخ نشر آگهی نباشد معین کرده و در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می دهد که ورثه یا نماینده قانونی آنها بستانکاران و مدیونین به متوفی و کسان دیگری که حقی بر ترکه متوفی دارند در ساعت و روز معین در دادگاه برای تحریر ترکه حاضر شوند.
علاوه بر آگهی فوق برای هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی و موصی له اگر معین و در حوزه دادگاه مقیم باشند برای حضور در وقت مقرر احضاریه فرستاده می شود.
تفسیر ماده 210 قانون امور حسبی:
هرگاه هر یک از افراد مذکور در ماده 207 قانون امور حسبی در حوزه دادگاه، مقیم یا سکونت نداشته باشند، برای آنها احضاریه ارسال نمی گردد و آگهی از طریق روزنامه کفایت می کند.
هرگاه میزان ترکه کمتر از یک هزار ریال باشد آگهی مذکور در ماده فوق لازم نیست و دادگاه وقتی را برای تحریر ترکه معین کرده و به اشخاص ذی نفع که معلوم و در حوزه دادگاه مقیم باشند اطلاع می دهد.
تفسیر ماده 211 قانون امور حسبی:
دلیل اصلی که قانونگذار در ماده 211 قانون امور حسبی در میزان مشخصی از ترکه چاپ آگهی را الزامی نمی داند، آن است که اصولاً آگهی در روزنامه مستلزم پرداخت هزینه ای است که با ترکه کم تناسبی ندارد.
غیبت اشخاصی که احضار شده اند مانع از تحریر ترکه نخواهد بود.
تفسیر ماده 212 قانون امور حسبی:
دلیل مهمی که قانونگذار در ماده 212 قانون امور حسبی، غیبت اشخاصی که احضار شده اند را مانع از تحریر ترکه نمی داند آن است که پس از آگهی فرض بر این است اشخاص ذی نفع از تاریخ تحریر ترکه مطلع شده، اما نخواستند از حق خود دفاع نمایند و یا باور دارند تحریر ترکه با منافع آنها سازگار بوده و مغایرتی ندارد.
برای تحریر ترکه صورتی از ترکه برداشته می شود و این صورت باید مشتمل بر امور زیر باشد:
۱- توصیف اموال منقول با تعیین بهاء آن.
۲- تعیین اوصاف و وزن و عیار نقره و طلا آلات.
۳- مبلغ و نوع نقدینه.
۴- بهاء و نوع برگ های بهاء دار.
۵- اسناد با ذکر خصوصیات آنها.
۶- نام رقبات غیرمنقول.
ارزیابی اموال منقول به توسط ارزیابی که مورد تراضی ورثه یا مورد اعتماد دادرس باشد به عمل می آید.
تفسیر ماده 214 قانون امور حسبی:
اگر وراث در تعیین ارزیاب با یکدیگر موافقت نکنند، دادرس دادگاه رسیدگی کننده می تواند شخصی را که مورد وثوق وی است به عنوان ارزیاب انتخاب کند.
مطالبات و بدهی متوفی که به موجب احکام نهایی و اسناد رسمی یا دفاتر و برگ های مربوط به متوفی یا اقرار مدیونین و ورثه مسلم است نیز در صورت ترکه نوشته می شود.
در موقع تحریر ترکه صورت مجلسی برداشته می شود که مشتمل بر امور زیر باشد:
۱- نام و سمت متصدی تحریر ترکه.
۲- نام و مشخصات کسانی که احضار شده و کسانی که حاضر شده اند.
۳- محلی که تحریر ترکه در آنجا صورت می گیرد.
۴- اظهارات اشخاص راجع به دارائی و بدهی و ترکه متوفی.
۵- نام و مشخصات کسی که اسناد و اموال به او داده می شود.
اگر در ضمن ترکه دفاتر بازرگانی باشد جاهای سفید آن با دو خط متقاطع پر می شود و اگر دفاتر مطابق قانون پلمپ نشده باشد متصدی تحریر ترکه صفحات دفتر را امضاء می نماید و اگر بین صفحه هائی که نوشته شده جای سفید مانده باشد آنجا دو خط متقاطع کشیده می شود.
در مدتی که ترکه تحریر می شود تصرف در ترکه ممنوع است مگر تصرفاتی که برای اداره و حفظ ترکه لازم است.
عملیات اجرائی راجع به بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه معلق می ماند.
تفسیر ماده 219 قانون امور حسبی:
فلسفه تصویب ماده 219 قانون امور حسبی آن است که قانونگذار قصد دارد با این اقدام، از بی نظمی در امور تحریر ترکه جلوگیری نماید چراکه اگر عملیات اجرایی جریان داشته باشد و اموال متوفی مورد بازداشت و مزایده و فروش قرار گیرد، در امور تحریر ترکه بی نظمی ایجاد می شود و بازداشت و مزایده بعضی از اموال متوفی در مقابل اجرائیه ذی نفع بعضی از طلبکاران، ممکن است به زیان بستانکارانی باشد که طلب آنها مورد صدور اجرائیه قرار گرفته است و از طرفی با فوت بدهکار دین او حال می شود و تمامی ترکه متعلقه، حق بستانکاران می شود و تفاوتی بین اشخاصی که حکم اجرائیه داشته یا نداشته باشند ندارد.
مرور زمان نسبت به مطالبات متوفی در مدت تحریر ترکه جاری نمی شود.
دعاوی راجعه به ترکه یا بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه توقیف می شود ولی به درخواست مدعی ممکن است خواسته تأمین شود.
صورت ترکه و همچنین صورت مجلس تحریر ترکه در دفتر دادگاه بایگانی می شود و اشخاص ذی نفع می توانند به آن مراجعه نموده و رونوشت بگیرند.
هرگاه در موقع تحریر ترکه اختلافاتی بین ورثه راجع به اداره ترکه باشد دادگاه سعی می کند که اختلاف آنها به طریق مسالمت مرتفع شود و الا به درخواست یکی از ورثه کسی را از ورثه یا غیر آنها برای حفظ ترکه موقتاً معین می نماید.
خاتمه تحریر ترکه به ورثه اطلاع داده می شود و هرگاه ورثه یا اقامتگاه آنها معین نباشد اطلاع مزبور به وسیله آگهی در روزنامه خواهد شد.
جهت اخذ مشاوره، می توانید به بخش مشاوره حقوقی مراجعه نمایید.
درخواست مشاوره