نظریه مشورتی شماره 7/1403/800 مورخ 1403/10/23
7/1403/800
1403-127-800ح
1403/10/23
استعلام:
در فرضی که ترکه مال غیرمنقول است و ورثه مشتمل بر زوجه دائم و فرزندان متوفی است و زوجه حصه خود از ترکه را مطالبه میکند، قالب دادخواهی صحیح چیست؟ آیا باید دعوای تقسیم ترکه و یا دعوای مطالبه سهمالارث (بهای ثمنیه از اعیان و عرصه اموال غیرمنقول) مطرح شود؟ چنانچه درخواست تقسیم ترکه شود، آیا دادگاه مجاز به رسیدگی است و یا آنکه باید قرار عدم استماع صادر کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، دعوای تقسیم ترکه متفاوت از دعوای مطالبه سهمالارث است؛ در دعوای مطالبه سهمالارث سهم یکی از ورثه در تصرف غیر قانونی وارث دیگر است و از استرداد آن خودداری میکند؛ در اینصورت، دادگاه با احراز ارکان دعوا، حکم بر الزام خوانده به استرداد سهمالارث خواهان صادر میکند.
ثانیاً، دعوای مطالبه سهمالارث الزاماً فرع بر دعوای تقسیم ترکه نیست و همین که وفق ماده 260 قانون امور حسبی مصوب 1319، تصفیه ترکه صورت گرفته باشد، دعوای مطالبه سهمالارث قابل استماع است و به همین دلیل دعوای مطالبه سهمالارث، ترافعی؛ اما دعوای تقسیم ترکه، حسبی و مشمول مقررات امور حسبی است.
ثالثاً، با توجه به مواد 946 و 948 قانون مدنی (اصلاحی 1387) زوجه زمانی میتواند یک هشتم یا یک چهارم حصه خود از قیمت عرصه و اعیان ترکه را از عین اموال استیفا کند که ورثه از ادای قیمت امتناع کنند و تا زمانی که زوجه در اجرای ماده 948 یاد شده، مالک عین عرصه و اعیان نشود، نمیتواند دعوای تقسیم ترکه مطرح کند. تبصرههای یک و دو ماده 105 آییننامه قانون ثبت املاک مصوب 1317/08/17 وزیر دادگستری با اصلاحات و الحاقات بعدی که به موجب آن دیگر وراث میتوانند با تودیع بهای عادله اعیانی به حساب سپرده ادارات ثبت، صدور سند مالکیت به نام خود به میزان قدرالسهم را درخواست کنند، مؤید این دیدگاه است. بر این اساس، چنانچه ترکه در تصرف وارث یا وراثی باشد که از عین اموال غیرمنقول ارث میبرند، زوجه باید دعوای مطالبه سهمالارث را به طرفیت وراثی مطرح کند که وی مدعی تضییع و یا انکار حق خود توسط آنان است و در صورتی که وی دعوای تقسیم ترکه را مطرح کند؛ از آنجا که زوجه در عین ماترک غیرمنقول ابتدائاً ذیحق نمیباشد، دعوای وی در این مورد مشمول بند 10 ماده 84 و ماده 89 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1379 است.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران