نظریه مشورتی شماره 7/1403/915 مورخ 1404/01/20
7/1403/915
1403-127-915ح
1404/01/20
استعلام:
1- برخی اشخاص همراه با تجدیدنظر خواهی از رای بدوی و یا پس از اخطار رفع نقص دفتر مبنی بر واریز هزینه دادرسی، به موجب دادخواست جداگانه‌ای دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر را مطرح می‌کنند؛ پس از رسیدگی دادگاه و رد دعوای اعسار و ابلاغ آن، خواهان دعوای اعسار با تجدیدنظر خواهی از این حکم و با هدف اطاله دادرسی، به صورت همزمان دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی همین مرحله را نیز مطرح می‌کند؛ در حالی که معمولاً دعوای اعسار غیرمالی است و هزینه‌ای که در ذیل دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شده است، تکافوی هزینه را می‌نماید. دادگاه بدوی پرونده را نزد مرجع تجدیدنظر ارسال می‌کند؛ اما دادگاه اخیر اصرار در رسیدگی به این خواسته نیز دارد؛ در عمل رسیدگی مجدد، دور و تسلسل باطل و عدم اجرای حکم را موجب می‌شود؛ در چنین فرضی تکلیف چیست؟ خواهشمند است در دو فرض دعاوی مالی و غیرمالی از حیث هزینه دادرسی اعلام‌نظر فرمایید. 2- در فرض یاد شده، پس از ابلاغ رای و پایان یافتن مهلت اعتراض و قطعیت رای با اخطار رفع نقص دفتر در پرداخت هزینه دادرسی، خواهان بار دیگر دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطرح می‌کند که به شرح پیش‌گفته با اقدام دادگاه بدوی و مخالفت دادگاه تجدیدنظر، دور و تسلسل را موجب می‌شود؛ تکلیف چیست؟ 3- در فروض پیش‌گفته و پذیرش استدلال دادگاه تجدیدنظر، آیا می‌توان گفت نتیجه رسیدگی به دادخواست‌های اعسار دوم قطعی و غیرقابل تجدیدنظر خواهی است؟ 4- فروض پیش‌گفته در خصوص واخواهی نیز مطرح است؛ در این مورد نیز تکلیف چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1، 2، 3 و 4- اولاً، مقررات ماده 15 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 صرفاً ناظر بر دادخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به است و منصرف از دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است. ثانیاً، در صورتی که خواهان دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، مدعی اعسار از پرداخت هزینه همین دعوا هم باشد، به منظور اجتناب از تسلسل، از پرداخت هزینه دعوای اخیر معاف است. ثالثاً، خواهان، واخواه و یا تجدیدنظر خواه مکلف است در زمان تقدیم دادخواست هزینه دادرسی را پرداخت کند و اگر مدعی اعسار از پرداخت آن شود، دادگاه به این دعوا رسیدگی می‌کند و در صورت رد آن، باید هزینه دادرسی را پرداخت کند و طرح مجدد دعوای اعسار از پرداخت همان هزینه دادرسی فاقد وجاهت است؛ زیرا هر چند وضعیت مالی اشخاص از نظر اعسار و ایسار در زمان‌های مختلف متفاوت است؛ اما در دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، زمان تقدیم دادخواست ملاک اعسار یا ایسار است که در فرض سؤال به وضعیت مالی خواهان، واخواه و یا تجدیدنظر خواه در این زمان رسیدگی شده است. رابعاً، پس از صدور حکم قطعی مبنی بر رد دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، با عنایت به ملاک ذیل ماده 55 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 بدون نیاز به اخطار رفع نقص، خواهان، واخواه و یا تجدیدنظر خواه باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی هزینه دادرسی را پرداخت کند و در فرض سؤال، در صورت عدم پرداخت هزینه دادرسی تجدیدنظر ظرف مهلت مقرر، دادگاه در اجرای تبصره 2 ماده 339 قانون یاد شده قرار رد دادخواست تجدیدنظر خواهی را صادر می‌کند.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران