نشست قضایی: دفاع مشروع
استان سازمان قضائی نیروهای مسلح/ شهر ایلام
1402/07/23
پرسش:
متن نظریه هیئت عالی:
اولاً اگر شرایط قانونی برای دفاع مشروع فراهم شده، تشخیص اینکه به چه نحو می‌توان مهاجم را دفع نمود با مدافع است به شرط آنکه دفاع بیش از حد لازم نباشد. مثلاً در جایی که ناموس مدافع در خطر است فرار کردن بی‌معنی است. ثانیاً مطابق تبصره 2 ماده 156 قانون مجازات اسلامی هرگاه اصل دفاع محرز باشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع بر عهده مهاجم است. لذا در فرض سوال اصل بر قانونی بودن اقدامات مدافع است مگر اینکه اولیای دم مهاجم بتوانند اثبات نماید. شرایط دفاع رعایت نشده است.
نظر اتفاقی (اتفاق آرا):
از آنجا که در قانون ما به این موضوع پرداخته نشده و حقوقدانان نیز صرفاً نظریه پردازی نموده‌اند و فقها نیز در این مورد اختلاف‌نظر دارند به نظر می‌رسد در هر مورد باید شخصیت مهاجم و نوع خطری که برای مدافع دارد (از قبیل اینکه خطر برای جان یا ناموس است و یا آزادی تن و یا حفظ مال) بررسی شود. در مواردی که تعداد مهاجمان زیاد و احتمالاً خطر جانی و ناموسی زیاد است و فرار امکان‌پذیر با جایی که فرد توانایی مقابله با خطر را دارد متفاوت است. می‌توان چنین استنباط کرد که اگر دفاع مشروع را نوعی حق در نظر بگیریم و نه تکلیف در صورتی که شخص قدرت دفع تجاوز را در خود نبیند عقل حکم می‌کند که بگریزد ولی اگر ایستاد و دفاع کرد با توجه به مبانی دفاع مشروع که حقوق جزا بر آن مبتنی است اولاً دفاع حق اوست و ثانیاً قانونگذار هیچ‌گاه تکلیف به فرار ننموده است تا عمل فرد بخاطر ترک آن فاقد مشروعیت باشد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران