هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریبالوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب میشود، در صورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمیشود:
الف- رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.
ب- دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد.
پ- خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.
ت- توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود.
تبصره ۱- دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او از نزدیکان دفاعکننده بوده یا مسئولیت دفاع از وی بر عهده دفاعکننده باشد یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای کمک نماید یا در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد.
تبصره ۲- هرگاه اصل دفاع محرز باشد ولی رعایت شرایط آن محرز نباشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع بر عهده مهاجم است.
تبصره ۳- در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز در مورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیتالمال پرداخت میشود.
مهسا باقری | وکیل پایه یک دادگستریتفسیر ماده 156 قانون مجازات اسلامی:
1- قانونگذار در ماده 156 قانون مجازات اسلامی به مبحث «دفاع مشروع» به عنوان یکی از علل موجهه جرم پرداخته است که در صورت وجود شرایط مقرر قانونی، مسئولیتی متوجه دفاعکننده نخواهد بود.
2- دفاع مشروع به دفاعی گفته میشود که به موجب آن، به شخص این حق قانونی اعطاء میشود که در برابر یک خطر شدید یا تهاجم، از خود یا دیگری دفاع کند.
3- جهت تحقق دفاع مشروع و متعاقباً عدم مجازات مرتکب، لازم است که اولاً خطر یا تجاوزی وجود داشته باشد؛ ثانیاً خطر یا تجاوز بالفعل یا قریبالوقوع باشد؛ ثالثاً دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد؛ رابعاً دفاع ضروری باشد؛ خامساً خطر، ارتجالی باشد (در نتیجه رفتار خود فرد ایجاد نشده باشد)؛ سادساً دفاع متناسب با خطر باشد.
4- در صورتی که دفاع مشروع در برابر تهاجم شخص دیوانه صورت گرفته باشد، دیه به قوت خود باقی است که البته به دلالت تبصره 3 ماده 156 قانون مجازات اسلامی، دیه وی از بیتالمال پرداخت خواهد شد.
5- در شرایطی که در نتیجه دفاع مشروع، شخص ثالثی آسیب ببیند، پرداخت دیه یا خسارت بر عهده مهاجم خواهد بود بدین صورت که فردی که دفاع مشروع را انجام داده است خسارت یا دیه را پرداخت و سپس برای مطالبه آن به مهاجم رجوع مینماید.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران