دادرس در موارد زیر باید از رسیدگی امتناع کند و طرفین دعوی نیز میتوانند در این موارد ایراد رد دادرس کنند:
الف- قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه بین دادرس و یکی از طرفین دعوی یا شریک یا معاون جرم؛ وجود داشته باشد.
ب- دادرس، قیم یا مخدوم یکی از طرفین دعوی باشد یا یکی از طرفین، مباشر امور دادرس یا امور همسر وی باشد.
پ- دادرس، همسر و یا فرزند او، وارث یکی از طرفین دعوی یا شریک یا معاون جرم باشند.
ت- دادرس در همان امر کیفری قبلاً تحت هر عنوان یا سمتی اظهارنظر ماهوی کرده یا شاهد یکی از طرفین بوده باشد.
ث- بین دادرس، پدر و مادر، همسر و یا فرزند او و یکی از طرفین دعوی یا پدر و مادر، همسر و یا فرزند او، دعوای حقوقی یا کیفری مطرح باشد یا در سابق مطرح بوده و از تاریخ صدور رای قطعی، بیش از دو سال نگذشته باشد.
ج- دادرس، همسر و یا فرزند او نفع شخصی در موضوع مطروحه داشته باشند.
تبصره- شکایت انتظامی از جهات رد دادرس محسوب نمیشود.
تفسیر ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری:
1- در صورتی که هر یک از جهات رد دادرس وجود داشته باشد، دادرس مبادرت به صدور قرار امتناع از رسیدگی مینماید. این قرار، قطعی و غیرقابل اعتراض بوده و نیازی به موافقت دادستان ندارد.
2- در ارتباط با بند الف ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری میبایست بیان گردد که اگر وکیل هر یک از طرفین دعوا با قاضی قرابت تا درجه سوم از طبقه دوم را داشته باشد، این مورد از موانع وکالت محسوب میگردد نه از جهات رد دادرس.
3- اظهارنظر قاضی در خصوص قرار منع تعقیب و همچنین صدور قرار موقوفی تعقیب، از جهات رد دادرس نمیباشد.
4- هر چند مقنن در بندهای ب، ت و ث ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری فقط به طرفین دعوا اشاره نموده است اما از آنجایی که شریک و معاون جرم، خودشان طرفین دعوا نیز هستند فلذا عدم اشاره به آنها در سایر بندهای ماده فوقالاشاره، به معنی عدم شمول جهات رد دادرس نمیباشد.
ایراد رد باید تا قبل از صدور رای به عمل آید. هرگاه دادرس آن را بپذیرد، از رسیدگی امتناع میکند و رسیدگی به دادرس علیالبدل یا شعبه دیگر ارجاع میشود. در صورت نبودن دادرس علیالبدل یا شعبه دیگر، پرونده برای رسیدگی به نزدیکترین مرجع قضایی همعرض فرستاده میشود.
تفسیر ماده 422 قانون آیین دادرسی کیفری:
1- اگر دادرس، ایراد رد دادرس را قبول نماید، قرار امتناع از رسیدگی صادر نموده و پرونده را به شعبه دیگر یا دادرس علیالبدل ارسال مینماید اما اگر این ایراد را قبول نکند، ظرف سه روز قرار رد ایراد دادرس را صادر نموده و به رسیدگی ادامه میدهد.
2- اعتراض به قرار رد ایراد دادرس، مانعی برای رسیدگی ایجاد نمینماید و قاضی تا زمانی که تکلیف اعتراض مشخص نشده است به رسیدگی خود ادامه میدهد.
هرگاه دادرس ایراد رد را قبول نکند، مکلف است ظرف سه روز قرار رد ایراد را صادر کند و به رسیدگی ادامه دهد. قرار مذکور ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض در مرجع صالح است. به این اعتراض خارج از نوبت رسیدگی میشود.
تفسیر ماده 423 قانون آیین دادرسی کیفری:
1- اگر قرار رد ایراد دادرس از دادسرا صادر شده باشد، مرجع صالح جهت رسیدگی به اعتراض، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل جرم را دارد اما اگر قرار فوق، از دادگاه صادر شده باشد مرجع رسیدگی به اعتراض، حسب مورد دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوانعالی کشور خواهد بود.
2- مهلت اعتراض به قرار رد ایراد دادرس، اگر از دادسرا صادر شده باشد، برای افراد مقیم ایران ده روز و برای افراد مقیم خارج از کشور یک ماه از تاریخ ابلاغ میباشد اما اگر این قرار در دادگاه صادر شده باشد، مهلت اعتراض به آن ده روز از تاریخ ابلاغ خواهد بود.
مقامات قضایی دادسرا نیز باید در صورت وجود جهات رد دادرس، از رسیدگی امتناع کنند. شاکی، مدعی خصوصی یا متهم نیز میتوانند دادستان یا بازپرس را رد و مراتب را به صورت کتبی به او اعلام کنند. در صورت قبول ایراد، دادستان یا بازپرس از رسیدگی و مداخله در موضوع امتناع مینماید و رسیدگی حسب مورد، به جانشین دادستان یا بازپرس دیگر محول میشود و در غیر اینصورت، باید قرار رد ایراد صادر و به مدعی رد، ابلاغ شود. مدعی رد میتواند در مهلتی که برای اعتراض به سایر قرارها مقرر شده است، به دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم اعتراض کند. رای دادگاه در این مورد قطعی است.
تبصره- صدور قرار رد ایراد، مانع انجام تحقیقات مقدماتی نیست.
در مواردی که دادگاه با تعدد قاضی تشکیل میشود، هرگاه نسبت به یکی از اعضاء ایراد رد شود و آن عضو از رسیدگی امتناع کند، دادگاه با حضور عضو دیگر تکمیل میشود و مبادرت به رسیدگی میکند. چنانچه ایراد رد مورد پذیرش قرار نگیرد، همان دادگاه بدون حضور عضو مورد ایراد در وقت اداری به اعتراض رسیدگی و قرار رد یا قبول ایراد را صادر میکند. هرگاه تعداد باقیمانده اعضای شعبه در اکثریت نباشند و امکان انتخاب اعضای علیالبدل نیز برای رسیدگی به ایراد وجود نداشته باشد، رسیدگی به ایراد در شعبه دیوان عالی کشور به عمل میآید. هرگاه شعبه دیوان درخواست رد را وارد بداند، پرونده جهت رسیدگی به دادگاه همعرض ارجاع میشود.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران