علاوه بر مواردی که مطابق قانون مدنی تعیین امین می شود در موارد زیر نیز امین معین خواهد شد:
۱- برای اداره سهم الارثی که ممکن است از ترکه متوفی به جنین تعلق گیرد در صورتی که جنین ولی یا وصی نداشته باشد.
۲- برای اداره اموالی که به مصارف عمومی اختصاص داده شده و مدیری نداشته باشد.
تفسیر ماده 103 قانون امور حسبی:
1- هرگاه در حین فوت مورث، حملی باشد که اگر قابل وراثت متولد شود، مانع از ارث تمام وراث دیگر می گردد، تقسیم ارث تا زمان مشخص شدن حال او به عمل نمی آید. برای اداره سهم الارث جنین و از آنجایی که وی دارای اهلیت تمتع است و می تواند مال دار شود، کسی باید به عنوان نماینده جنین باشد تا سهم الارث او را اداره نماید.
2- چنانچه اموال وقف نباشد و برای مصارف عمومی اختصاص داده شده باشد، و مدیری نیز نداشته باشد تا آن را اداره نماید، دادستان یا هر ذی نفعی می تواند از دادگاه درخواست تعیین امین جهت اداره آن را بنماید.
کسی که در اثر کبر سن یا بیماری و امثال آن از اداره تمام و یا بعض اموال خود عاجز شده می تواند از دادگاه بخواهد که برای اداره اموال او امین معین شود.
تفسیر ماده 104 قانون امور حسبی:
بعضی اشخاص در اثر کبر سن یا کم توانی جسمی نمی توانند دارایی خود را اداره نمایند؛ ولی قوای دماغی آنان سالم بوده و دچار جنون یا سفاهت نیستند. در این صورت قانونگذار این افراد را تحت حمایت قرار داده تا در دوران ناتوانی اداره امور آنان تعلیق یا تعطیل نشود.
تعیین امین برای جنین در دادگاه شهرستانی به عمل می آید که مادر جنین در حوزه آن دادگاه اقامت دارد و برای کسی که عاجز از اداره اموال خود است دادگاه شهرستانی که شخص نامبرده در حوزه آن اقامت دارد و در سایر مواردی که احتیاج به تعیین امین پیدا می شود دادگاه شهرستانی صالح است که در حوزه آن دادگاه احتیاج بتعیین امین حاصل شده است.
سایر امور مربوطه بامین با دادگاهی است که امین را تعیین کرده است.
در مورد جنین دادستان و اقربای جنین و در مورد مصارف عمومی دادستان و هر ذی نفعی میتواند از دادگاه درخواست تعیین امین نماید.
دادستان می تواند اشخاصی را که برای سمت امانت مناسب باشند به دادگاه معرفی نموده و دادگاه پس از احراز لزوم تعیین امین از بین اشخاص نامبرده یا اشخاص دیگر که طرف اعتماد باشند یک یا چند نفر را به سمت امین معین می نماید.
مادر جنین در صورت داشتن صلاحیت بر دیگران مقدم است و در صورت عدم صلاحیت یا عدم قبول او اقربای نسبی و سببی جنین بر دیگران مقدم خواهند بود.
در غیر مورد جنین پدر و جد و مادر و اولاد و زن و شوهر کسیکه امین برای اداره اموال او معین میشود با داشتن صلاحیت بترتیب مذکور بر دیگران تقدم دارند و در صورت نبودن اشخاص مذکور سایر اقربا بر دیگران مقدم هستند.
دادگاه میتواند علاوه بر امین یک یا چند نفر را بعنوان ناظر معین نماید.
در صورت تعدد امین و ناظر دادگاه باید حدود اختیارات آنها را معین نماید و نیز میتواند وظائف امناء متعدد را تفکیک کند.
حفظ و نظارت اموال در مواردی که محتاج به تعیین امین است مادام که امین معین نشده به عهده دادستانی است که اموال در حوزه او یافت می شود.
تفسیر ماده 113 قانون امور حسبی:
1- دلیل لزوم حفظ و اداره اموال غایب از سوی دادستان این است که ممکن است اموال غایب در فاصله بین غیبت و نصب امین نابود شود و خسارتی به وی وارد آید.
2- حفظ و نظارت اموال غایب تا تعیین امین به عهده دادستان به عنوان حافظ منافع جامعه می باشد.
در خارج ایران مامورین کنسولی ایران حق دارند برای اداره اموال ایرانیان که محتاج به تعیین امین و واقع در حوزه ماموریت آنهاست موقتاً نصب امین نمایند و باید تا 10 روز پس از نصب امین مدارک عمل خود را به وسیله وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری بفرستند نصب امین نامبرده وقتی قطعی می گردد که دادگاه شهرستان تهران تصمیم مامور کنسولی را تنفیذ کند.
تفسیر ماده 114 قانون امور حسبی:
نصب امین توسط مامورین کنسولی ایران به طور موقت خواهد بود و جهت قطعی شدن، احتیاج به تایید دادگاه صالحه تهران دارد.
وظایف و اختیاراتی که به موجب قانون و نظامات مربوطه در مورد دخالت دادستان ها در امور محتاج به تعیین امین مقرر است در خارج ایران به عهده مامورین کنسولی خواهد بود.
تفسیر ماده 115 قانون امور حسبی:
هرگاه غایب مفقود الاثر در خارج از ایران اموالی داشته باشد حفظ و نظارت اموال مزبور تا تعیین امین به عهده مامورین کنسولی خواهد بود و وظایف و اختیارات آنان همان است که برای دادستان ها مقرر شده است.
اگر در عهود و قراردادهای منعقده بین دولت ایران و دولتی که مأمور کنسولی مأموریت خود را در کشور آن دولت اجرا میکند ترتیبی بر خلاف مقررات دو ماده فوق اتخاذ شده باشد مأمورین مذکور مفاد آن دو ماده را تا حدی که با مقررات عهدنامه یا قرارداد مخالف نباشد اجراء خواهند کرد.
اشخاصی که نباید بقیمومت منصوب شوند بسمت امین معین نخواهند شد.
کسی که بعنوان عجز از اداره اموال برای او امین معین شده اگر تصرفی در اموال خود بنماید نافذ است و امین نمیتواند او را ممانعت نماید.
مقررات راجع بوظائف و اختیارات و مسئولیت قیم شامل امین غائب و جنین هم میشود.
سمت امینی که برای جنین معین شده است پس از تولد طفل زائل میشود و در غیر اینمورد نیز پس از زوال سببی که موجب تعیین امین شده است سمت امین زائل خواهد شد.
مقررات راجع به عزل قیم نسبت به امین هم جاری است.
تفسیر ماده 121 قانون امور حسبی:
دادگاه نمی تواند در غیر موارد معین، قیمی را که نصب نموده است عزل کند؛ زیرا سمت مزبور به حکم دادگاه به قیم داده شده و زوال آن احتیاج به حکم دادگاه و تصریح قانونی دارد و آن در موارد زیر است:
الف- در صورتی که معلوم شود قیم فاقد صفت امانت بوده یا این صفت از او سلب شود.
ب- در صورتی که قیم مرتکب یکی از جرائم مالی از جمله سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس و جرائم اخلاقی مانند هتک ناموس، منافات عفت، جرائم نسبت به اطفال، همچنین ورشکستگی به تقصیر یا تقلب شده، به موجب حکم قطعی محکوم گردد. (شق 2 ماده 1248 قانون مدنی)
ج- در صورتی که قیم ورشکسته اعلان شود.
د- در صورتی که عدم لیاقت یا توانایی قیم در اداره اموال مولی علیه معلوم گردد. در این حالت فرقی نمی کند که عدم توانایی قیم در اثر کبر سند یا بیماری یا اعتیاد به مواد مخدر و الکل باشد یا آنکه بازداشت قانونی شده باشد؛
ذ- در صورتی که قیم عامداً مالی را که متعلق به مولی علیه بوده با سوء نیت جزء دارایی او قید ننماید یا باعث گردد که آن مال در صورت مزبور قید نشود، به تقاضای دادستان از طرف دادگاه عزل می گردد.
ر- در صورتی که به دستور ماده 1223 قانون مدنی، دادگاه به درخواست دادستان از قیم تضمین بخواهد و او تضمین کافی نسپارد، به درخواست دادستان از طرف دادگاه عزل می شود.
ز- در صورتی که قیم صورت حساب تصدی سالیانه خود را به دادستان یا نماینده وی در ظرف یک ماه از تاریخ مطالبه مدعی العموم ندهد به تقاضای دادستان معزول می شود.
ی- در مواردی که مادر برخلاف مقررات ماده 1251 قانون مدنی، ازدواج خود را ظرف مدت یک ماه از تاریخ انعقاد نکاح به دادستان شهرستانی که به وسیله او به سمت قیمومت معین شده است اطلاع ندهد، دادستان تقاضای عزل وی را می دهد.
امینی که برای اداره اموال مربوطه بمصارف عمومی تعیین میشود باید بترتیبی که مقرر شده و موافق مصلحت اموال را اداره و در مصارف مخصوصه که مقرر شده است صرف نماید.
امینی که برای اداره اموال عاجز معین میشود بمنزله وکیل عاجز است و احکام وکیل نسبت به او جاری است.
امین باید در ظرف سه روز پس از ابلاغ با رعایت مدت مسافت مذکور در آئین دادرسی مدنی قبول یا عدم قبول سمت امانت را به دادگاه اطلاع دهد و اگر در اینمدت قبول خود را اطلاع نداد شخص دیگری معین خواهد شد مگر اینکه قبل از تعیین دیگری قبول سمت امانت را به دادگاه اطلاع دهد که در این صورت همان شخص به سمت امانت باقی خواهد ماند.
هزینه حفظ و اداره اموالی که برای آن امین معین شده است از اموال نامبرده برداشته خواهد شد.
جهت اخذ مشاوره، می توانید به بخش مشاوره حقوقی مراجعه نمایید.
درخواست مشاوره