آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور

در این آیین‌نامه، واژه‌ها و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌رود:

الف- قانون: منظور قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور مصوب 1382 است.

ب- جنین: نطفه حاصل از تلقیح خارج از رحمی زوج‌های قانونی و شرعی است که از مرحله باروری تا حداکثر پنج روز خواهد بود. این جنین می‌تواند به دو صورت تازه و منجمد باشد.

پ- اهدای جنین: واگذاری داوطلبانه و رایگان یک یا چند جنین از زوج‌های واجد شرایط مقرر در قانون و این آیین‌نامه به مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری برای انتقال به زوج‌های متقاضی دارای شرایط مندرج در قانون.

تفسیر ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور:

1- جهت اهدای جنین در وهله اول زوجین اهداکننده اقدام به ارائه گامت خود (اسپرم و تخمک) به یکی از مراکز درمان ناباروری می‌نمایند. پس از آن میان اسپرم و تخمک‌های اهدایی، تلقیح صورت می‌گیرد و در مرحله آخر، جنین به رحم زن متقاضی منتقل می‌گردد.

2- اهدای جنین بصورت کاملاً داوطلبانه و محرمانه توسط زوجین اهداکننده انجام می‌گیرد.

3- زوجین اهداکننده جنین می‌بایست دارای ویژگی‌هایی اعم از نداشتن اعتیاد، وجود رابطه زوجیت دائمی و شرعی، سلامت جسمانی و روانی، مبتلا نبودن به بیماری‌های صعب‌العلاج مانند ایدز و ... باشند که مقنن در ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور به بیان این موارد پرداخته است.

مطلب مرتبط: اهدای جنین چیست؟ نحوه انجام آن چگونه است؟

زوج‌های اهداکننده باید دارای شرایط زیر باشند:

الف- علقه و رابطه زوجیت قانونی و شرعی.

ب- سلامت متعارف جسمی و روانی و ضریب هوشی مناسب.

پ- نداشتن اعتیاد به مواد اعتیادآور و روان گردان.

ت- مبتلا نبودن به بیماری‌های صعب‌العلاج نظیر ایدز، هپاتیت و ... .

تبصره- مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری مکلفند قبل از دریافت جنین از اهداکنندگان، وجود شرایط مذکور در این ماده را احراز نمایند.

تفسیر ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور:

1- مراکز درمان ناباروری مکلف‌اند در وهله نخست، پیش از دریافت جنین از سوی زوجین اهداکننده بررسی نمایند که آیا آنان دارای شرایط مندرج قانونی جهت انجام این کار می‌باشند یا خیر.

2- زوجین اهداکننده می‌بایست رضایت کتبی خود دال بر اهدای جنین را به مراکز درمان ناباروری تقدیم نمایند.

بیشتر بخوانید: رحم اجاره‌ای چیست؟ نحوه انجام آن چگونه است؟

3- شرایط مقرر قانونی جهت احراز صلاحیت زوجین اهداکننده اعم است از فقدان اعتیاد، فقدان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند هپاتیت و ...، رابطه و علقه زوجیت شرعی و قانونی و هم‌چنین سلامت متعارف روانی و جسمانی.

4- حتماً لازم است که میان زوجین اهداکننده علقه زوجیت وجود داشته باشد و دریافت اسپرم و تخمک از زن و مرد بیگانه جایز نمی‌باشد مضاف بر آنکه وجود علقه زوجیت شرعی کفایت ننموده و می‌بایست ازدواج آنان قانونی نیز باشد.

5- هر چند که محجور نبودن از شرایط مقرر قانونی برای ز‌وجین اهداکننده محسوب نمی‌شود اما از شرط داشتن سلامت متعارف روانی و هم‌چنین ضریب هوشی متناسب می‌توان برداشت نمود که زوجین اهداکننده نمی‌توانند مجنون یا سفیه باشند.

مطلب مرتبط: اهدای جنین چیست؟ نحوه انجام آن چگونه است؟

اهدا جنین باید با موافقت و رضایت کتبی زوج‌های اهداکننده و در مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری، با احراز هویت آنان و به صورت کاملاً محرمانه انجام گیرد.

تفسیر ماده 3 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور:

1- یکی از روش‌هایی که در عصر کنونی در درمان نازایی، کمک شایانی نموده است، اهدای جنین است که صراحتاً مورد تایید مقنن نیز قرار گرفته است و به موجب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و هم‌چنین آیین‌نامه اجرایی آن، مشروعیت یافته است.

2- جهت اهدای جنین، زوجین قانونی و شرعی اهداکننده، می‌بایست اسپرم و تخمک (گامت) خود را به یکی از مراکز مجاز درمان ناباروری ارائه دهند. در این مرحله اخذ رضایت کتبی زوجین اهداکننده بسیار حائز اهمیت بوده که بصورت کاملاً محرمانه و سری صورت می‌پذیرد.

مطلب مرتبط: اهدای جنین چیست؟ نحوه انجام آن چگونه است؟

زوج‌های متقاضی جنین اهدایی باید واجد شرایط مقرر در ماده (2) قانون باشند.

رسیدگی به درخواست دریافت جنین اهدایی، در دادگاه صالح و خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی به عمل می‌آید. صدور حکم به رد درخواست و عدم تایید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر می‌باشد.

مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری مکلفند نسبت به موارد زیر اقدام نمایند:

الف- نگهداری جنین‌های اهدایی از سوی اهداکنندگان مسلمان و غیرمسلمان به طور جداگانه و رعایت تناسب دینی و مذهبی زوج‌های متقاضی با جنین اهدایی در زمان انتقال.

ب- دریافت و نگهداری رای قطعی مرجع قضایی از متقاضی.

پ- صدور گواهی و معرفی‌نامه لازم مبنی بر تایید سلامت جسمی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین طبق مقررات قانون و این آیین‌نامه.

ت- دریافت، نگهداری و انتقال جنین‌های اهدایی در شرایط کاملاً محرمانه.

تبصره- اطلاعات مربوط به جنین‌های اهدایی، جزء اطلاعات به کلی سری طبقه‌بندی می‌شوند.

صدور گواهی عدم توانایی باروری و همچنین توانایی زوجه در زمینه دریافت و نگهداری جنین، پس از انجام تست‌ها و آزمایش‌های دقیق پزشکی در صلاحیت مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می‌باشد.

هر یک از مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می‌توانند بانک جنین طبق دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دایر نمایند. این بانک مسئول دریافت و نگهداری جنین و انتقال آنها به زوجین نابارور طبق مقررات مندرج در قانون و این آیین‌نامه می‌باشد.

مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است طبق دستورالعمل‌های وزارت یاد شده نسبت به دریافت، نگهداری و انتقال جنین نظارت دقیق اعمال کند.

ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت قوانین مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی و به مراجع قضایی صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد.

محمدرضا عارف - معاون اول رییس جمهور