قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست

سرپرستی کودکان و نوجوانان فاقد سرپرست به منظور تامین نیازهای مادی و معنوی آنان، با اذن مقام معظم رهبری و مطابق مقررات این قانون صورت می‌گیرد.

امور مربوط به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، با سازمان بهزیستی کشور است که در این قانون به اختصار سازمان نامیده می‌شود.

کلیه اتباع ایرانی مقیم ایران می‌توانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را با رعایت مقررات مندرج در آن و با حکم دادگاه صالح بر عهده گیرند.

تفسیر ماده 3 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:

مطابق با قانون، اتباع ایران اعم از اینکه مقیم ایران باشند یا خارج از کشور حق درخواست سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست یا بدسرپرست را دارند و اتباع خارجی از سرپرستی اطفال ایرانی محرومند.

ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌توانند تقاضای سرپرستی خود را از طریق سفارتخانه یا دفاتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران به سازمان تقدیم نمایند. سفارتخانه‌ها و یا دفاتر یاد شده موظفند در اجرای این قانون، با سازمان همکاری نمایند و سازمان موظف است با حکم دادگاه صالح به درخواست متقاضی رسیدگی نماید.

افراد زیر می توانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند:

الف- زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این که حداقل یکی‌ از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ب- زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ج- دختران و زنان بدون شوهر، در صورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت.

تبصره 1- چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست کنندگان از شرط مدت پنج سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می‌باشند.

تبصره 2- چنانچه درخواست کنندگان سرپرستی از بستگان کودک یا نوجوان باشند، دادگاه با اخذ نظر سازمان و با رعایت مصلحت کودک و نوجوان می‌تواند آنان را از برخی شرایط مقرر در این ماده مستثنی نماید.

تبصره 3- اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون‌ شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.

تبصره 4- درخواست‌کنندگان کمتر از پنجاه‌ سال سن، نسبت‌ به درخواست کنندگانی که پنجاه سال و بیشتر دارند، در شرایط مساوی اولویت ‌دارند.

تبصره 5- در مواردی که زن و شوهر درخواست کننده سرپرستی باشند، درخواست باید به طور مشترک از طرف آنان تنظیم و ارائه گردد.

تفسیر ماده 5 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:

1- فرزندخواندگی آن است که شخصی، فرد دیگری را که فرزند طبیعی او نیست به فرزندی بپذیرد. همچنین فرزندخواندگی سبب ایجاد قرابت حقوقی می گردد. بدین معنی که با قبول فرزندخواندگی، قانون یک رابطه مصنوعی پدر- فرزندی یا مادر- فرزندی بین دو نفر ایجاد می کند.

2- هدف قانونگذار از درج سن سی سالگی در ماده 5 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست این است که اشخاصی که درخواست سرپرستی دارند، پختگی و آمادگی کافی جهت تامین منافع مادی و معنوی طفل یا نوجوان را داشته باشند.

مطلب مرتبط: شرایط درخواست فرزندخواندگی چگونه است؟

درخواست‌کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند:

الف- تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات

ب- عدم محکومیت جزائی موثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی

ج- تمکن مالی

د- عدم حجر

ه- سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی

و- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل

ز- صلاحیت اخلاقی

ح- عدم ابتلاء به بیماری‌های واگیر و یا صعب‌العلاج

ط- اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

تبصره 1- رعایت اشتراکات دینی میان سرپرست و افراد تحت سرپرستی الزامی است. دادگاه صالح با رعایت مصلحت کودک و نوجوان غیرمسلمان، سرپرستی وی را به درخواست‌کنندگان مسلمان می سپارد.

تبصره 2- در صورتی که متقاضی سرپرستی، ادعای یافتن طفلی را بنماید و ادعای وی در دادگاه ثابت شود، چنانچه واجد شرایط مندرج در این قانون برای سرپرستی باشد در اولویت واگذاری سرپرستی قرار می‌گیرد.

درخواست کنندگان نمی‌توانند بیش از دو کودک یا نوجوان را سرپرستی نمایند مگر در مواردی که کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی، اعضای یک خانواده باشند.

سپردن سرپرستی افراد موضوع این قانون در صورتی مجاز است که دارای یکی از شرایط ذیل باشند:

الف- امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.

ب- پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی ‌قهری‌ آنان در قید حیات نباشند.

ج- افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیتدار به سازمان سپرده گردیده و تا زمان دو سال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر و یا جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.

د- هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود.

تبصره 1- چنانچه پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان و وصی منصوب از سوی ولی قهری مراجعه کنند، دادگاه در صورتی که آنان را واجد صلاحیت لازم ولو با ضم امین یا ناظر تشخیص دهد و مفسده مهمی نیز کودک یا نوجوان را تهدید نکند؛ با اخذ نظر سازمان با رعایت حق حضانت مادر و تقدم آن نسبت به استرداد آنان حکم صادر می‌کند در غیر این‌صورت حکم سرپرستی ابقاء می‌شود.

تبصره 2- در صورت وجود اقارب طبقه دوم و تقاضای هر یک از آنان و وجود شرایط، سرپرستی به وی واگذار می‌شود و در صورت تعدد تقاضا و یکسانی شرایط متقاضیان، سرپرست با قرعه انتخاب می‌گردد. در صورت نبود اقارب طبقه دوم بین اقارب طبقه سوم بدین نحو عمل می‌شود.

کلیه کودکان و نوجوانان نابالغ و نیز افراد بالغ زیر شانزده سال که به تشخیص دادگاه، عدم رشد و یا نیاز آنان به سرپرستی احراز شود و واجد شرایط مذکور در ماده (8) این قانون باشند، مشمول مفاد این قانون می‌گردند.

در کلیه مواردی که هیچ یک از پدر، مادر یا جد پدری یا وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را ولو با ضم امین یا ناظر نداشته باشند، دادگاه می‌تواند مطابق این قانون و با رعایت مواد (1184) و (1187) قانون مدنی و با اخذ نظر مشورتی سازمان، مسئولیت قیم یا امین مذکور در این مواد را به یکی از درخواست‌کنندگان سرپرستی واگذار نماید.

تقاضانامه درخواست‌کنندگان سرپرستی باید به سازمان ارائه گردد و سازمان مکلف است حداکثر پس از دو ماه نسبت به اعلام نظر کارشناسی آن را به دادگاه صالح تقدیم دارد. دادگاه با احراز شرایط مقرر در این قانون و با لحاظ نظریه سازمان، نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه اقدام می‌نماید. قرار صادره به دادستان، متقاضی و سازمان ابلاغ می‌گردد.

دادگاه می‌تواند در دوره سرپرستی آزمایشی، در صورت زوال و یا عدم تحقق هر یک از شرایط مقرر در این قانون به تقاضای دادستان و یا سرپرست منحصر یا سرپرستان کودک یا نوجوان و با اطلاع قبلی سازمان و همچنین با تقاضای سازمان قرار صادره را فسخ نماید.

پس از پایان دوره سرپرستی آزمایشی، دادگاه با لحاظ نظر سازمان و با رعایت مفاد مواد (14) و (15) این قانون، اقدام به صدور حکم سرپرستی و ابلاغ آن به اشخاص مذکور در ماده (11) می‌نماید.

دادگاه در صورتی حکم سرپرستی صادر می‌نماید که درخواست کننده سرپرستی بخشی از اموال یا حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک کند. تشخیص نوع و میزان مال یا حقوق مزبور با دادگاه است. در مواردی که دادگاه تشخیص دهد اخذ تضمین عینی از درخواست کننده ممکن یا به مصلحت نیست و سرپرستی کودک یا نوجوان ضرورت داشته باشد، دستور اخذ تعهد کتبی به تملیک بخشی از اموال یا حقوق در آینده را صادر و پس از قبول درخواست کننده و انجام دستور، حکم سرپرستی صادر می‌کند.

تبصره- در صورتی که دادگاه تشخیص دهد اعطای سرپرستی بدون اجرای مفاد این ماده به مصلحت کودک یا نوجوان می‌باشد، به صدور حکم سرپرستی اقدام می‌نماید.

درخواست کننده منحصر یا درخواست کنندگان سرپرستی باید متعهد گردند که تمامی هزینه‌های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل افراد تحت سرپرستی را تامین نمایند. این حکم حتی پس از فوت سرپرست منحصر یا سرپرستان نیز تا تعیین سرپرست جدید، برای کودک یا نوجوان جاری می‌باشد. بدین منظور سرپرست منحصر یا سرپرستان، موظفند با نظر سازمان خود را نزد یکی از شرکتهای بیمه به نفع کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بیمه عمر کنند.

تبصره- در صورتی که دادگاه تشخیص دهد اعطای سرپرستی بدون اجرای مفاد این ماده به مصلحت کودک یا نوجوان می‌باشد به صدور حکم سرپرستی اقدام می‌کند.

اموالی که در مالکیت صغیر تحت سرپرستی قرار دارد در صورتی اداره آن به سرپرست موضوع این قانون سپرده می شود که طفل فاقد ولی قهری باشد و یا ولی قهری وی برای اداره اموال او شخصی را تعیین نکرده باشد و مرجع صالح قضائی قیمومت طفل را بر عهده سرپرست قرار داده باشد.

تفسیر ماده 16 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

1- مقنن در قانون سابق، اداره اموال کودک تحت سرپرستی را به سرپرست وی اعطاء نموده بود مگر آنکه دادگاه به هر علتی تصمیم دیگری را در این مورد اعلام می نمود اما در ماده 16 قانون جدید، مقنن تغییر نظر داده و اداره اموال کودک تحت سرپرستی را تنها در صورتی که او ولی قهری نداشته باشد و یا آنکه در صورت داشتن ولی قهری، کسی برای اداره اموال تعیین نشده باشد و هم چنین دادگاه، قیمومت را به سرپرست واگذار نموده باشد، به سرپرست محول می نماید. 

2- منظور از عبارت «طفل فاقد ولی قهری باشد» آن است که ولی قهری طفل فوت کرده باشد و یا آنکه بدلیل عدم صلاحیت، شایستگی لازم را نداشته باشد. (وفق ماده 1184 قانون مدنی)

تکالیف سرپرست نسبت به کودک یا نوجوان از لحاظ نگهداری، تربیت و نفقه، با رعایت تبصره ماده (15) و احترام، نظیر تکالیف والدین نسبت به اولاد است. کودک یا نوجوان تحت سرپرستی نیز مکلف است نسبت به سرپرست، احترامات متناسب با شأن وی را رعایت کند.

تفسیر ماده 17 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

در خصوص پرداخت نفقه اشخاص تحت سرپرستی می توان اینگونه بیان نمود که سرپرست کودک یا نوجوان، مکلف به پرداخت نفقه به کودک یا نوجوان‌ تحت سرپرستی خود می باشد. نکته مهم آن است که برخلاف احکام مندرج در قانون مدنی در خصوص پرداخت نفقه اقارب، بالاخص ماده 1199 آن قانون، در صورت فوت سرپرست، دیگران تکلیفی به پرداخت نفقه به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی ندارند. اما در نفقه اقارب، چنانچه پدر فوت نماید، پرداخت نفقه فرزند با جد پدری خواهد بود. مضاف بر آنکه در خصوص پرداخت نفقه اقارب، قانونگذار تحت شرایطی فرزندان را مکلف به پرداخت نفقه پدر و مادر نموده است اما در خصوص کودک یک نوجوان تحت سرپرستی، این الزام قانونی وجود ندارد و او‌ مکلف به پرداخت نفقه به پدرخوانده و یا مادرخوانده خود نمی باشد.

مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای مطالبه نفقه اقارب

صدور حکم سرپرستی، به هیچ وجه موجب قطع پرداخت مستمری که به موجب قانون به کودک یا نوجوان تعلق گرفته یا می گیرد، نمی شود.

تفسیر ماده 18 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

قانونگذار در ماده 18 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، یکی از آثار سرپرستی را برخورداری از مستمری وظیفه دانسته است. بموجب این ماده صدور حکم سرپرستی باعث قطع مستمری که وفق قانون به کودک یا نوجوان تعلق گرفته، نخواهد شد بطور مثال اگر پدر طفل فوت کند و او از حقوق وظیفه پدر خود استفاده کند، بعد از صدور حکم سرپرستی هم این حقوق همچنان به وی پرداخت خواهد شد و صدور حکم سرپرستی مانع برخورداری از مستمری وظیفه نخواهد شد.

در صورت فوت سرپرست منحصر یا سرپرستان که مشمول یکی از صندوق های بازنشستگی بوده اند، افراد تحت سرپرستی در حکم افراد تحت تکفل متوفی محسوب گردیده و تا تعیین سرپرست جدید از مزایای مستمری وظیفه بازماندگان برخوردار خواهند شد.

تفسیر ماده 19 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

قانونگذار در جهت حمایت بیشتر از کودک یا نوجوان تحت سرپرستی، مقرر نموده است که اگر سرپرست کودک فوت نماید، او این حق را خواهد داشت تا از مزایای مستمری وظیفه بازماندگان خود تا زمان تعیین سرپرست جدید، استفاده نماید. این امر بدین معنا است که اگر سرپرست طفل مشمول یکی از صندوق های بازنشستگی بوده، او در حکم افراد تحت تکفل محسوب شود و بتواند از این امتیاز استفاده نماید.

در صورت فوت یا زندگی مستقل و جدایی هر یک از سرپرستان یا وقوع طلاق بین آنان، دادگاه می تواند با درخواست سازمان و با رعایت مفاد این قانون، سرپرستی کودک یا نوجوان را به یکی از زوجین یا شخص ثالث واگذار نماید. رعایت نظر کودکان بالغ در این خصوص ضروری است.

تفسیر ماده 20 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

1- برخلاف موارد مندرج در قانون مدنی که در خصوص جدایی پدر و مادر بیان داشته است که تا 7 سالگی حضانت طفل با مادر خواهد بود و بعد از آن با پدر، در خصوص طفل تحت سرپرستی، مقنن بیان داشته است که اگر زن و شوهر سرپرست متارکه نمایند، دادگاه این حق را دارد که ضمن مشورت با سازمان بهزیستی کشور، سرپرستی طفل را به یکی از زوجین یا به شخص ثالث اعطا نماید.

2- اگر یکی از زوجین سرپرست، فوت نماید، حضانت به دیگر سرپرستی که در قید حیات است اعطا نمی شود مگر آنکه دادگاه انجام این کار را به صلاح کودک تشخیص دهد.

شخصی که سرپرستی افراد تحت حمایت این قانون را بر عهده می گیرد از مزایای حمایتی حق اولاد و مرخصی دوره مراقبت برای کودکان زیر سه سال (معادل مرخصی دوره زایمان) بهره مند می باشد. کودک یا نوجوان تحت سرپرستی نیز از مجموعه مزایای بیمه و بیمه‌های تکمیلی وفق مقررات قانونی برخوردار خواهد شد.

تفسیر ماده 21 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

یکی از آثار سرپرستی برخورداری از مزایای حق اولاد و مرخصی دوره مراقبت برای کودکان زیر سه سال می باشد که قانونگذار برای حمایت از کودک در نظر گرفته است تا سرپرست با دریافت این مزایا بهتر بتواند از کودک مراقبت و نگهداری نماید.

پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می‌شود. اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند. همچنین اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن، قید نماید.

تبصره 1- اداره ثبت احوال مکلف است سوابق هویت و نسبت واقعی طفل را در پرونده وی حفظ نماید.

تبصره 2- کودک یا نوجوان تحت سرپرستی می‌تواند پس از رسیدن به سن هجده سالگی، صدور شناسنامه جدیدی را برای خود با درج نام والدین واقعی در صورت معلوم بودن، یا نام خانوادگی مورد نظر وی، در صورت معلوم نبودن نام والدین واقعی، ‌از اداره ثبت احوال درخواست نماید.

تبصره 3- اجرای این ماده به موجب آیین‌نامه‌ای است که به وسیله سازمان ثبت احوال کشور و با همکاری سازمان تهیه می‌شود و ظرف سه ماه پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

تفسیر ماده 22 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

در جهت برخورداری کودک یا نوجوان پس از صدور حکم سرپرستی، رویه قانونی بدین نحو می باشد که با صدور حکم قطعی دادگاه، مندرجات حکم به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی اعلام می گردد. با اعلام این موضوع، اداره ثبت احوال می بایست شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی صادر نماید و مشخصات سرپرست یا زوجین سرپرست او را بانضمام مفاد حکم سرپرستی در شناسنامه وی قید نماید. هم چنین نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان و مفاد حکم سرپرستی را نیز در شناسنامه سرپرست یا سرپرستان درج می نماید.

صدور گذرنامه و خروج کودک یا نوجوان تحت سرپرستی از کشور منوط به موافقت سرپرست منحصر یا سرپرستان و دادستان است. دادستان پس از جلب نظر کارشناسی سازمان با رعایت مصلحت، اتخاذ تصمیم می نماید.

تبصره 1- چنانچه خروج از کشور در دوره آزمایشی باشد، سرپرست منحصر یا سرپرستان باید تضمینی ‌مناسب جهت بازگشت کودک یا نوجوان تا پایان دوره آزمایشی، به دادستان بسپارد. ضمناً سازمان مکلف است به طریق اطمینان بخشی در مورد رعایت حقوق کودک یا نوجوان در خارج از کشور اقدام لازم را به عمل آورد.

تبصره 2- در صورتی که مسافرت کودک یا نوجوان به خارج بر وی واجب باشد مانند سفر حج تمتع؛ ‌مفاد این ماده اجراء نخواهد شد. سرپرست یا سرپرستان در هر حال باید موضوع را به سازمان و دادستان اطلاع دهند.

تفسیر ماده 23 قانون حمایت از کودکان و‌ نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست:

1- جهت صدور گذرنامه برای طفل یا نوجوان تحت سرپرستی و خروج از کشور اصولاً هم موافقت سرپرست یا سرپرستان (زن و شوهر) و هم موافقت دادستان لازم است و مصلحت کودک یا نوجوان نیز مانند سایر موارد، می بایست رعایت گردد.

2- منظور از سپردن تضمین به دادستان، دادن هرگونه وثیقه عینی یا وثیقه شخصی می باشد که برای دادستان این اطمینان خاطر حاصل شود که کودک یا نوجوان تحت سرپرستی به کشور بازگردانده می شود.

دادستان و سازمان در صورتی که ضرورت فسخ حکم سرپرستی را احراز نمایند، مراتب را به دادگاه صالح اعلام می‌کنند.

حکم سرپرستی، پس از اخذ نظر کارشناسی سازمان، در موارد زیر فسخ می‌شود:

الف- هر یک از شرایط مقرر در ماده (6) این قانون منتفی گردد.

ب- تقاضای سرپرست منحصر یا سرپرستان در صورتی که سوء رفتار کودک یا نوجوان برای هر یک از آنان غیرقابل تحمل باشد.

ج- طفل پس از رشد با سرپرست منحصر یا سرپرستان توافق کند.

د- مشخص شدن پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان و یا وصی منصوب از سوی ولی قهری در صورتی که صلاحیت لازم برای سرپرستی را ولو با ضم امین یا ناظر از سوی دادگاه، دارا باشند.

هرگاه سرپرست درصدد ازدواج برآید، باید مشخصات فرد مورد نظر را به دادگاه صالح اعلام نماید. در صورت وقوع ازدواج، سازمان مکلف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام تا با حصول شرایط این قانون، نسبت به ادامه سرپرستی به صورت مشترک و یا فسخ آن اتخاذ تصمیم نماید.

تبصره- ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان،‌ این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد.

در صورت فسخ حکم سرپرستی تا زمان تعیین سرپرست یا سرپرستان جدید تغییری در مشخصات سجلی فرد تحت سرپرستی صورت نخواهد گرفت.

افرادی که قبل از تصویب این قانون تحت سرپرستی قرار گرفته اند، مشمول مقررات این قانون می‌باشند.

کسانی که افراد واجد شرایط را قبل از تصویب این قانون به صورت غیرقانونی تحت سرپرستی قرار داده اند، مکلف هستند ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این قانون تحت نظارت سازمان و دادگاه نسبت به ادامه سرپرستی تعیین تکلیف نمایند. عدم مراجعه پس از مهلت اعطاء شده غیرقانونی بوده و پیگرد قضائی خواهد داشت.

افرادی که بنا به دلایل موجه و یا تحت شرایط خاص، سرپرستی کودک یا نوجوانی را حداقل یکسال پیش از سپردن به سازمان، عهده دار بوده‌اند با دارا بودن شرایط مقرر در این قانون، نسبت به سرپرستی آنان حق تقدم دارند.

ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی، جز به سرپرست یا سرپرستان صرفاً در صورت ضرورت، با رعایت مصلحت کودک یا نوجوان و اجازه دادگاه امکان پذیر است.

دادگاه صالح برای رسیدگی به امور مربوط به نگهداری کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، دادگاه محل اقامت درخواست کننده است.

در کلیه مواردی که به موجب این قانون توسط دادگاه صالح برای کودکان و نوجوانان سرپرست تعیین می‌گردد، دادگاه مکلف است رونوشت رای را جهت اطلاع به سازمان ارسال نماید. سازمان موظف است در طول دوره سرپرستی، نسبت به این دسته از افراد نظارت کند.

اعتراض به آراء صادره تابع قوانین و مقررات جاری و آیین دادرسی حسب مورد خواهد بود.

سازمان بهزیستی موظف است به منظور راهنمایی و مشاوره افرادی که سرپرستی کودکان و نوجوانان را عهده‌دار می‌شوند، اقدام به ایجاد دفتر مشاوره دینی مربوط به امور فرزند خواندگی با همکاری مرکز مدیریت حوزه علمیه نماید. واگذاری سرپرستی کودکان و نوجوانان منوط به تایید دفتر مذکور خواهد بود.

به منظور انجام صحیح مسئولیت پذیرش، نگهداری و مراقبت، حضانت و سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست توسط سازمان بهزیستی کشور و اختیار واگذاری سرپرستی آنان به خانواده‌های واجد شرایط و موسسات، آیین‌نامه‌های اجرائی این قانون با پیشنهاد وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دادگستری و کشور ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون تهیه می‌شود و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

بند (3) ماده (4) قانون تامین زنان و کودکان بی‌سرپرست مصوب 1371/08/24 و قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب 1353/12/29 لغو می‌گردد.

قانون فوق مشتمل بر سی و هفت ماده و هفده تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ دهم مهرماه یکهزار و سیصد و نود و دو مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 1392/7/10 به تایید شورای نگهبان رسید. رئیس مجلس شورای اسلامی - علی لاریجانی