(اصلاحی 01-04-1381 مجمع تشخیص مصلحت نظام)- عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.
تفسیر ماده 1041 قانون مدنی:
1- عقد نکاح دختر قبل از رسیدن 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از 15 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی است. بنابراین دختر تا سن 13 سالگی و پسر تا سن 15 سالگی بدون اذن ولی نمی تواند ازدواج کند. همچنین این ازدواج منوط به رعایت مصلحت پسر یا دختر است و تشخیص مصلحت با دادگاه صلاحیت دار است. فی الواقع قانونگذار با بیان این ماده، مانع ازدواج های نامناسب در سنین پایین شده است.
2- اگر مردی بدون رعایت تشریفات ماده 1041 قانون مدنی با دختری که به بلوغ نرسیده ازدواج کند، مستند به ماده 50 قانون حمایت خانواده به حبس تعزیری درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو سال) محکوم می گردد.
[به موجب قانون اصلاح موادی از قانون مدنی مصوب 14-08-1370 حذف شده است.]
(اصلاحی 14-08-1370)- نکاح دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جد پدر او است و هر‌گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه او ساقط و در این‌صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آن‌ها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.
تفسیر ماده 1043 قانون مدنی:
1- اذن ولی قهری قائم به شخص بوده و قابلیت واگذاری به دیگری را ندارد.
2- ولی نمی‌تواند از این حق قانونی خود سوء استفاده نماید. لذا دادگاه موجه یا ناموجه بودن دلایل مخالفت ولی قهری با نکاح را تشخیص می‌دهد.
3- شخص بالغ پیش از رشید شدن و اخذ گواهی رشد از دادگاه می‌تواند در امور غیرمالی خود مانند نکاح و طلاق، شخصاً اقامه دعوی نماید.
4- گرچه نکاح دختره باکره منوط به اذن پدر است اما نکاح عقد تشریفاتی نیست. چراکه عقد تشریفاتی عقدی است که اگر تشریفات آن رعایت نشود عقد باطل است در حالی که اگر در نکاح دختر باکره اذن پدر نباشد، نکاح باطل نیست، غیرنافذ است و پدر می‌تواند این نکاح غیرنافذ را تنفیذ یا رد کند. چنانچه پدر رد کند نکاح باطل است و اگر پدر تنفیذ کند نکاح صحیح است.
لازم به توضیح است که عقود از حیث مطلق یا مشروط بودن تاثیر اراده به عقود رضایی، عقود تشریفاتی و عقود عینی تقسیم‌بندی می‌شوند. عقد رضایی (عقد قصدی) عقدی است که با صرف ایجاب و قبول حاصل می‌شود. عقد عینی نیز عقدی است که علاوه بر ایجاب و قبول، نیازمند قبض و اقباض است مانند عقد رهن.
5- در فرضی که دختر باکره بدون اذن پدر یا جد پدری خود اقدام به نکاح با مردی نماید، و پس از چندین سال، پدر از موضوع ازدواج دختر باکره خود مطلع شود، حتی با داشتن چندین فرزند مشترک حاصل از نکاح، پدر حق استفاده از حق رد یا تنفیذ نکاح را دارد چراکه این حق برای پدر به وسیله قانون ایجاد شده و وی می‌تواند از این حق خود استفاده نماید و حق وی شامل مرور زمان نیز نمی‌شود. لذا اگر پدر نکاح را رد کند، نکاح قطعاً باطل است اما در خصوص تکلیف فرزندان مشترک دو حالت وجود دارد، اگر زن و شوهر در موقع نزدیکی به صحیح نبودن نکاح خود بدون اذن پدر آگاه بوده‌اند (نکاح غیرنافذ بوده است.)، در این فرض فرزند حاصله نامشروع (فرزند ولدالزنا، فرزند طبیعی) (فرزند نامشروع از کلیه حقوق فرزند مشروع به جز ارث برخوردار است- مطابق با رای وحدت رویه 617 مورخه 03-04-1376 هیات عمومی دیوان عالی کشور) می‌باشد. چنانچه زن و شوهر جاهل به غیرصحیح بودن نکاح خود بوده‌اند (نکاح غیرنافذ بوده است.)، فرزند حاصله ولد به شبهه (فرزندی که از نکاح صحیح ایجاد نشده اما فرزند از کلیه حقوق فرزند مشروع برخوردار است حتی ارث بردن.) نامیده می‌شود.
(اصلاحی 14-08-1370)- در صورتی که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشند و استیذان از آن‌ها نیز عادتاً غیرممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد، وی می‌تواند اقدام به ازدواج نماید.
تبصره (الحاقی 14-08-1370)- ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط به احراز موارد فوق در دادگاه مدنی خاص می‌باشد.
تفسیر ماده 1044 قانون مدنی:
1- تعیین موارد و مصادیق احتیاج دختر به ازدواج با دادگاه است.
2- با توجه به تبصره الحاقی به ماده 1044 قانون مدنی در سال 1370، ثبت ازدواج دختر بالغ و رشید و باکره منوط به احراز شرایط مقرر در مواد 1043 و 1044 قانون مدنی می‌باشد. این امر هم شامل عقد دائم است و هم عقد موقت. فلذا ثبت ازدواج موقت بدون رعایت شرایط مندرج در این دو ماده ممنوع است و عاقد و سردفتر متخلف محسوب می‌شوند.
مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای اجازه ازدواج دختر باکره بدون اجازه پدر توسط دادگاه
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران