نحوه انجام طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور

طلاق ایرانیان مقیم خارج

در ارتباط با انجام طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور، میتوان اینگونه بیان نمود که قوانین برون مرزی، روابط اتباع کشور را در خارج از کشور تنظیم می نماید. بنابراین افراد در هر کشوری زندگی کنند تابع قوانین کشور خود می باشند. به کرات دیده میشود که اتباع ایرانی که در خارج از کشور زندگی می کنند، در اثر بروز مشکلات و مسائل خانوادگی دچار مشکلات متعددی می شوند در صورتی که برابر با قوانین کشور ایران، این افراد تابع قانون ایران می باشند.

ماده ٦ قانون مدنی بیان نموده است:

"قوانین مربوط به احوال شخصیه از قبیل نکاح و طلاق و اهلیت اشخاص و ارث در مورد کلیه اتباع ایران ولو اینکه مقیم در خارجه باشند مجری خواهد بود."

ماده ١٤ قانون حمایت خانواده نیز بیان داشته است:

"هرگاه یکی از زوجین مقیم خارج از کشور باشد، دادگاه محل اقامت طرفی که در ایران اقامت دارد برای رسیدگی صالح است. اگر زوجین مقیم خارج از کشور باشند ولی یکی از آنان در ایران سکونت موقت داشته باشد، دادگاه محل سکونت فرد ساکن در ایران و اگر هر دو در ایران سکونت موقت داشته باشند، دادگاه محل سکونت موقت زوجه برای رسیدگی صالح است. هرگاه هیچ ‌یک از زوجین در ایران سکونت نداشته باشند، دادگاه شهرستان تهران صلاحیت رسیدگی را دارد، مگر آنکه زوجین برای اقامه دعوی در محل دیگر توافق کنند."

مطلب مرتبط: نمونه دادخواست تنفیذ طلاق و ثبت رسمی آن در ایران

مطابق با ماده فوق میتوان اینگونه بیان نمود که اگر یکی از زن یا شوهر، مقیم خارج از کشور باشد و طرف مقابل، در ایران اقامت داشته باشد، دادگاه صالح جهت اقامه دعوای طلاق، دادگاه محل اقامت طرفی است که در ایران سکونت دارد اما اگر زن و شوهر هر دو مقیم خارج از ایران باشند اما یکی از آنها در ایران محل سکونت موقت داشته باشد، دادگاه همان محل صالح به رسیدگی می باشد و در حالتی که هم زن و هم شوهر، هر دو در ایران محل سکونت موقت داشته باشند، دادگاه محل سکونت موقت زن، صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارد. در شرایطی که هیچ کدام از زن یا شوهر، در ایران سکونت موقت نداشته باشند، دادگاه شهرستان تهران صالح به رسیدگی است مگر آنکه زن و شوهر جهت اقامه دعوا در محل دیگری با یکدیگر توافق نمایند.

ماده ١٥ قانون حمایت خانواده بیان نموده است:

"هرگاه ایرانیان مقیم خارج از کشور امور و دعاوی خانوادگی خود را در محاکم و مراجع صلاحیتدار محل اقامت خویش مطرح کنند، احکام این محاکم یا مراجع در ایران اجراء نمی‌شود مگر آن که دادگاه صلاحیتدار ایرانی این احکام را بررسی و حکم تنفیذی صادر کند.

تبصره ـ ثبت طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور در کنسولگری‌های جمهوری اسلامی ایران به درخواست کتبی زوجین یا زوج با ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار که با پیشنهـاد وزارت امور خارجه و تصویب رئیس قوه قضائیه به کنسولگری‌ها معرفی می‌شوند امکان‌پذیر است. ثبت طلاق رجعی منوط به انقضای عده است.

در طلاق بائن نیز زوجه می‌تواند طلاق خود را با درخواست کتبی و ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار فوق در کنسولگری ثبت نماید. در مواردی که طلاق به درخواست زوج ثبت می‌گردد، زوجه می‌تواند با رعایت این قانون برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاه‌های ایران مراجعه نماید."

در خصوص انواع طلاق میتوان اینگونه عنوان نمود که مطابق با قوانین، انجام طلاق توافقی در مدت زمان کوتاهتری صورت می پذیرد و به مراتب راحت تر انجام می گیرد، طلاق های توافقی که در خارج از ایران انجام می شوند را محاکم ایران راحت تر و زودتر تنفیذ می نمایند. مضاف بر اینکه در مورد سایر طلاق های صادر شده در خارج از ایران، اگر متقاضی طلاق، مرد باشد، زودتر تنفیذ می شود اما اگر متقاضی طلاق، زن باشد، روند انجام کمی طولانی تر خواهد بود.

ثبت طلاق زوجین در ایران

اگر زوجین در محاکم خارج از ایران، دادخواست طلاق بدهند و رای نیز صادر گردد، طلاق آنان می بایست در ایران به ثبت رسیده و به اصطلاح تنفیذ شود. سردفتران و هم چنین دفاتر کنسولی خارج از ایران، نمی توانند راسا اقدام به ثبت طلاقی نمایند که از محاکم خارج از ایران صادر شده است بلکه ابتدا باید این حکم توسط یکی از دادگاه های خانواده در ایران تنفیذ گردد و بعد از آن میتوان آن را در ایران ثبت نمود.

ذکر این نکته الزامی است تا زمانی که حکم طلاق در دادگاههای ایران تنفیذ نشود و صیغه طلاق جاری نگردد، زن دارای محدودیت هایی خواهد بود یعنی اینکه همچنان در نکاح شوهر میماند تا حکم تنفیذ طلاق صادر شود.

شایان ذکر است که زن میتواند در صورتی که مهریه خود را در دادگاه خارج از ایران، نبخشیده است، در ایران مطالبه نماید و مرد نیز میتواند با استناد به عدم تمکین زن، با کسب اجازه از دادگاه ایران، همسر دوم اختیار نماید. نتیجه اینکه پس از صدور حکم طلاق در خارج از کشور، فورا می بابست نسبت به تنفیذ آن در محاکم خانواده ایران اقدام نمود.

بیشتر بخوانید: نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت

مستندات قانونی مرتبط با طلاق ایرانیان مقیم خارج

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 285/94/7 شماره پرونده: 49-9/61-51 تاریخ نظریه: 1394/02/05

آیا حکم طلاق صادره از دادگاه های کشور کانادا در ایران قابلیت اجرا دارد یا خیر؟ همچنین آیا حکم صادره از آن محاکم بایستی بوسیله مامورین سیاسی یا کنسولی ایران برابر با اصل گردد یا خیر؟

پاسخ سؤال اول: حکم طلاق صادره از دادگاه کشور کانادا در مورد زوجین ایرانی مستنداً به ماده 15 قانون حمایت خانواده مصوب 1/12/1391 و ماده 169 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1/8/1356، زمانی واجد اثر حقوقی در ایران می گردد و قابلیت اجرا می یابد که در دادگاه صلاحیتدار ایران، تنفیذ گردد.

پاسخ سؤال دوم: بدیهی است به تقاضا نامه اجرای حکم، باید مدارک مصرح در ماده 173 قانون اجرای احکام مدنی پیوست شده باشد.