قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگر هر چند مرده باشد.

تفسیر ماده 245 قانون مجازات اسلامی:

1- واژه قذف از منظر لغوی بمعنای پرتاب کردن می‌باشد و در اصطلاح حقوقی بمعنای متهم نمودن دیگری به ارتکاب جرم زنا یا لواط می‌باشد.

2- در ارتباط با ماده 245 قانون مجازات اسلامی و تحقق جرم قذف، اگر نسبتی که فردی به دیگری می‌دهد، اساساً قابلیت انتساب نداشته باشد، جرم قذف اتفاق نخواهد افتاد مانند آنکه شخصی به یک خانم نسبت لواط دهد، در این‌صورت مرتکب را نمی‌توان به اتهام قذف تحت تعقیب قرار داد.

3- یکی از شرایط مهم در تحقق جرم قذف آن است که مرتکب از الفاظی استفاده نماید که صریح و روشن باشد فلذا عبارات بکار برده شده در قذف می‌بایست روشن و بدون ابهام بوده باشد.

4- در جرم قذف همانند جرم توهین، مرتکب و بزه‌دیده هر دو‌ شخص حقیقی هستند و ارتکاب این جرم توسط اشخاص حقوقی و محکوم نمودن آنان متصور نمی‌باشد. هم‌چنین ارتکاب زنا یا لواط از سوی این افراد نیز قابل تصور نیست.

5- یکی دیگر از شروط مهم در تحقق جرم قذف آن است که نتوان صحت ادعای مرتکب جرم را ثابت نمود فلذا اگر درستی اظهارات مرتکب جرم به طرقی اعم از شهادت شهود، علم قاضی و یا اقرار طرف مقابل، ثابت شود، حد قذف ساقط خواهد شد.

مطلب مرتبط: جرم قذف چیست؟ شرایط تحقق آن کدام است؟

قذف باید روشن و بدون ابهام بوده، نسبت دهنده به معنای لفظ آگاه و قصد انتساب داشته باشد گرچه مقذوف یا مخاطب در حین قذف از مفاد آن آگاه نباشد.

تبصره- قذف علاوه بر لفظ با نوشتن، هر چند به شیوه الکترونیکی نیز محقق می‌شود.

تفسیر ماده 246 قانون مجازات اسلامی:

1- یکی از شروط مهم در تحقق جرم قذف، احراز علم و‌ قصد مرتکب جرم می‌باشد بطور مثال اگر شخص «الف» به شخص «ب»، زناکار بگوید اما مشخص شود که واقعاً قصد او از بیان این لفظ، فقط توهین به شخص «ب» بوده نه انتساب قذف، فلذا بحث قذف منتفی خواهد شد.

بیشتر بخوانید: جرم توهین به اشخاص عادی (توهین ساده)

2- در ارتکاب جرم قذف، وسیله ارتکاب جرم اهمیتی ندارد و به هر طریقی که این جرم اتفاق افتد حتی بصورت الکترونیکی هم، این جرم محقق شده است.

3- جرم قذف یک جرم مطلق بوده و برای به وقوع پیوستن آن نیازی به وجود سوء نیت خاص و اذیت و آزار طرف مقابل وجود ندارد.

مطلب مرتبط: جرم قذف چیست؟ شرایط تحقق آن کدام است؟

هرگاه کسی به فرزند مشروع خود بگوید «تو فرزند من نیستی» و یا به فرزند مشروع دیگری بگوید «تو فرزند پدرت نیستی»، قذف مادر وی محسوب می‌شود.

تفسیر ماده 247 قانون مجازات اسلامی:

مقنن در ماده 247 قانون مجازات اسلامی در خصوص قذف مادر صحبت نموده است بدین معنا که اگر کسی به فرزند مشروع خود بگوید که تو فرزند من نیستی یا آنکه کسی به فرزند مشروع دیگری بگوید که تو فرزند پدرت نیستی، جرم قذف نسبت به مادر اتفاق افتاده است.

هرگاه قرینه‌ای در بین باشد که مشخص گردد منظور قذف نبوده است، حد ثابت نمی‌شود.

تفسیر ماده 248 قانون مجازات اسلامی:

مطابق با ماده 248 قانون مجازات اسلامی، چنانچه بنا به وجود هر قرینه‌ای، ثابت شود که منظور از الفاظ بکار برده شده، قذف نبوده است، حد قذف منتفی می‌گردد چراکه جرم قذف یک جرم عمدی بوده و برای تحقق آن، وجود علم و عمد مرتکب ضروری می‌باشد. هم‌چنین اگر مرتکب جرم الفاظی را بکار برد که اساساً از معنای آنها اطلاعی نداشته است، به جهت وجود جهل موضوعی، رفتار او جرم نخواهد بود. بطور مثال اگر شخصی به دیگری بگوید زناکار اما واقعا معنای این واژه را نداند، رفتار او  جرم نخواهد بود.

مطلب مرتبط: جرم قذف چیست؟ شرایط تحقق آن کدام است؟

هرگاه کسی به دیگری بگوید «تو با فلان زن زنا یا با فلان مرد لواط کرده‌ای» فقط نسبت به مخاطب، قاذف محسوب می‌شود.

تفسیر ماده 249 قانون مجازات اسلامی:

مقنن در ماده 249 قانون مجازات اسلامی، فرضی را بیان نموده است که شخصی به دیگری بیان نماید که تو با فلان زن زنا و یا با فلان مرد، لواط نموده‌ای، مرتکب فقط نسبت به مخاطب، قاذف محسوب می‌گردد نه نسبت به آن زن یا مرد.

حد قذف، هشتاد ضربه شلاق است.

تفسیر ماده 250 قانون مجازات اسلامی:

1- جرم قذف در زمره حقوق الناس می‌باشد فلذا اگر بزه‌دیده بنا به هر علتی اقدام به طرح دعوا ننماید، تعقیب مرتکب به جریان نخواهد افتاد.

2- جرم قذف در زمره جرائم قابل گذشت بوده و در صورت اعلام گذشت شاکی، وفق تبصره 2 ماده 25 قانون مجازات اسلامی، آثار تبعی جرم نیز از بین رفته و حقوق اجتماعی مرتکب نیز به او برگردانده می‌شود.

3- مواردی که بموجب آن علی‌رغم ارتکاب قذف، شلاق حدی و هم‌چنین شلاق تعزیری نیز حذف می‌گردند عبارتند از: 

الف- اگر مقذوف (کسی که قذف به او نسبت داده شده است) و یا وراث او در صورت فوت وی، گذشت نماید مجازات، موقوف و آثار تبعی جرم نیز از بین می‌رود.

ب- اگر مردی همسرش را بعد از قذف به جهت ارتکاب زنا، لعان نماید.

ج- اگر درستی اظهارات مرتکب جرم به طرقی اعم از شهادت شهود، علم قاضی و یا اقرار طرف مقابل ثابت شود.

د- اگر مخاطب قذف، متظاهر به ارتکاب زنا یا لواط باشد (وفق قسمت اخیر تبصره 1 ماده 251 قانون مجازات اسلامی)

4- در موارد ذیل حد قذف ساقط شده و مرتکب جرم به مجازات شلاق تعزیری درجه شش محکوم می‌شود:

الف- اگر مرتکب فردی را به اتهام زنا یا لواطی قذف کند که مستوجب حد قذف نبوده باشد مانند آنکه به دیگری بگوید تو تحت تاثیر اکراه با دیگری زنا کرده‌ای.

ب- اگر قذف‌شونده نابالغ، مجنون، غیر مسلمان یا غیر معین باشد (وفق تبصره 1 ماده 251 قانون مجازات اسلامی)

ج- اگر دو نفر متقابلاً همدیگر را قذف کنند، وفق تبصره ماده 261 قانون مجازات اسلامی، حد قذف ساقط و شلاق تعزیری اجرا می‌شود.

د- اگر پدر یا جد پدری، فرزند یا نوه خود را قذف کنند. (وفق ماده 259 قانون مجازات اسلامی)

ه- اگر مرتکب جرم بعد از آنکه حد قذف بر او جاری شد، مجدداً بصورت صریح آن فرد را قذف نماید.

قذف در صورتی موجب حد می شود که قذف شونده در هنگام قذف، بالغ، عاقل، مسلمان، معین و غیرمتظاهر به زنا یا لواط باشد.

تبصره ۱- هرگاه قذف شونده، نابالغ، مجنون، غیرمسلمان یا غیرمعین باشد قذف کننده به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود لکن قذف متظاهر به زنا یا لواط، مجازات ندارد.

تبصره ۲- قذف کسی که متظاهر به زنا یا لواط است نسبت به آنچه متظاهر به آن نیست موجب حد است مثل نسبت دادن لواط به کسی که متظاهر به زنا است.

کسی که به قصد نسبت دادن زنا یا لواط به دیگری، الفاظی غیر از زنا یا لواط به کار ببرد که صریح در انتساب زنا یا لواط به افرادی از قبیل همسر، پدر، مادر، خواهر یا برادر مخاطب باشد، نسبت به کسی که زنا یا لواط را به او نسبت داده است، محکوم به حد قذف و درباره مخاطب اگر به علت این انتساب اذیت شده باشد، به مجازات توهین محکوم می گردد.

هرگاه کسی زنا یا لواطی که موجب حد نیست مانند زنا یا لواط در حال اکراه یا عدم بلوغ را به دیگری نسبت دهد به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود.

نسبت دادن زنا یا لواط به کسی که به خاطر همان زنا یا لواط محکوم به حد شده است، قبل از توبه مقذوف، مجازات ندارد.

حد قذف حق الناس است و تعقیب و اجرای مجازات منوط به مطالبه مقذوف است. در صورت گذشت مقذوف در هر مرحله، حسب مورد تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات موقوف می‌شود.

تفسیر ماده 255 قانون مجازات اسلامی:

1- قذف به معنای نسبت دادن زنا یا لواط به هر شخصی است حتی اگر قدف شونده در قید حیات نباشد.

2- جرم قدف در زمره حق الناس می‌باشد بنابراین اجرای مجازات آن، موقوف به درخواست قدف شونده می‌باشد.

3- با اعلام گذشت شاکی در هر مرحله از دادرسی، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌گردد.

کسی که چند نفر را به طور جداگانه قذف کند خواه همه آنها با هم، خواه جداگانه شکایت کنند، در برابر قذف هر یک، حد مستقلی بر او جاری می شود.

کسی که چند نفر را به یک لفظ قذف نماید هر کدام از قذف شوندگان می تواند جداگانه شکایت نماید و در صورت صدور حکم محکومیت، اجرای آن را مطالبه کند. چنانچه قذف شوندگان یک جا شکایت نمایند بیش از یک حد جاری نمی شود.

کسی که دیگری را به یک یا چند سبب، یک بار یا بیشتر قبل از اجرای حد، قذف نماید فقط به یک حد محکوم می شود، لکن اگر پس از اجرای حد، قذف را تکرار نماید حد نیز تکرار می شود و اگر بگوید آن چه گفته ام حق بود به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می گردد.

پدر یا جد پدری که فرزند یا نوه خود را قذف کند به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می گردد.

حد قذف اگر اجراء نشده و مقذوف نیز گذشت نکرده باشد به همه ورثه به غیر از همسر منتقل می گردد و هر یک از ورثه می تواند تعقیب و اجرای آن را مطالبه کند هر چند دیگران گذشت کرده باشند.

تبصره- در صورتی که قاذف، پدر یا جد پدری وارث باشد، وارث نمی‌ تواند تعقیب متهم یا اجرای حد را مطالبه کند.

در موارد زیر حد قذف در هر مرحله از مراحل تعقیب، رسیدگی و اجراء ساقط می‌ شود:

الف- هرگاه مقذوف، قاذف را تصدیق نماید.

ب- هرگاه آنچه به مقذوف نسبت داده شده با شهادت یا علم قاضی اثبات شود.

پ- هرگاه مقذوف و در صورت فوت وی، ورثه او، گذشت کند.

ت- هرگاه مردی زنش را پس از قذف به زنای پیش از زوجیت یا زمان زوجیت لعان کند.

ث- هرگاه دو نفر یکدیگر را قذف کنند، خواه قذف آنها همانند، خواه مختلف باشد.

تبصره- مجازات مرتکبان در بند (ث)، سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش است.