هر کس عمداً عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه یا انبار و بطور کلی هر محل مسکونی یا معد برای سکنی یا جنگل یا خرمن‌ یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغ‌های متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود.

تبصره 1- اعمال فوق در این فصل در صورتی که به قصد مقابله با حکومت اسلامی باشد مجازات محارب را خواهد داشت.

تبصره 2 (منسوخ 23-02-1399)- مجازات شروع به جرائم فوق شش ماه تا دو سال حبس می‌باشد.

تفسیر ماده 675 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مصادیق مندرج در ماده 675 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات حصری می‌باشد. لذا آتش زدن (احراق) هر مکانی ملاک نیست بلکه تنها موارد مندرج در ماده مذکور موضوع حکم مقرر در این ماده قرار می‌گیرد که شامل بنا، کستی، هواپیما، کارخانه، انبار، محل مسکونی یا معد برای سکنی، جنگل، خرمن، هر نوع محصول زراعی، اشجار، مزارع یا باغ‌عای متعلق به دیگری است.

2- رفتار مرتکب در جرم احراق، آتش زدن عمدی اموال است.

3- جرم احراق موضوع ماده 675 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات یک جرم غیرقابل گذشت است. جهت مشاهده تعریف قانونگذار از جرم غیرقابل گذشت، تبصره 2 ماده 100 قانون مجازات اسلامی مشاهده گردد.

4- جرم احراق موضوع مواد 675 و 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات (آتش زدن عمدی مال دیگری) در زمره جرائم مطلق می‌باشد چراکه مهم آن است که عنوان آتش زدن صدق کند و سوختن ملاک نیست. لازم به ذکر است جرم مطلق، جرمی است که به صرف ارتکاب رفتار مجرمانه، جرم واقع می‌شود و لزومی به احراز نتیجه خاصی ندارد. جرم مطلق، نقطه مقابل جرم مقید است.

(اصلاحی 23-02-1399)- هر کس سایر اشیاء منقول متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مال منقول به مالی گفته می‌شود که امکان نقل و انتقال آن از محلی به محل دیگر وجود دارد بدون آنکه به خود آن یا محل آن خرابی وارد آید.

2- ماده 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در خصوص احراق و آتش‌سوزی اموال منقول می‌باشد که جرمی قابل گذشت است. جهت مشاهده تعریف قانونگذار از جرم قابل گذشت، تبصره 1 ماده 100 قانون مجازات اسلامی مشاهده گردد.

3- قانونگذار واژه «اشیاء» را بدان علت در ماده 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات گنجانده است که وقوع جرم احراق نسبت به چیزهایی که برای افراد دارای ارزش شخصی است نیز قابل تحقق باشد حتی اگر از منظر عرفی دارای ارزشی نباشد مانند عکس‌های خانوادگی.

4- جرم احراق موضوع مواد 675 و 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات (آتش زدن عمدی مال دیگری) در زمره جرائم مطلق می‌باشد. لازم به ذکر است جرم مطلق، جرمی است که به صرف ارتکاب رفتار مجرمانه، جرم واقع می‌شود و لزومی به احراز نتیجه خاصی ندارد. جرم مطلق، نقطه مقابل جرم مقید است.

5- جرم موضوع ماده 676 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، جرمی است که مرتکب آن قصد مقابله با حکومت را ندارد و راجع به احراق اموال منقول متعلق به غیر است. (به جز اموال موضوع ماده 675 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات)

(اصلاحی 30-03-1403)- هر کس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه (و) در صورتی که میزان خسارت ‌وارده سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت ‌وارده ‌محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مقنن در ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات فرضی را در نظر گرفته است که فردی به هر طریقی به جز احراق (آتش‌سوزی)، باعث تخریب اموال متعلق به دیگری شده باشد.

مطلب مرتبط: جرم تخریب چیست؟ شرایط لازم جهت تحقق آن کدام است؟

2- در صورت از کار انداختن مال متعلق به دیگری، به تمامیت فیزیکی شیء لطمه‌ای وارد نمی‌شود بلکه آن شیء، کارکرد خود را از دست می‌دهد. این جرم یک جرم مستقل بوده و ارتباطی با جرم تخریب ندارد.

3- چنانچه میزان خسارت وارده 330 میلیون ریال یا کمتر باشد، باعث‌ محکومیت مرتکب به پرداخت جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده (مجازات درجه 7) و چنانچه میزان خسارت وارده بیشتر از 330 میلیون ریال باشد، باعث محکومیت مرتکب به تحمل حبس از 3 ماه تا 1 سال و 6 ماه خواهد شد.

4- جرائم مندرج در ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در زمره جرائم قابل گذشت می‌باشند.

5- جرم تخریب موضوع ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات جزء جرائم مقید می باشد (مقید به اِضرار). لازم به توضیح است که برای تحقق آن، نیاز به احراز تحقق نتیجه خاص دارد (تعریف جرم مقید).

6- جرم تخریب موضوع ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، از حیث رکن روانی جرم، جرم عمدی محسوب می‌گردد. لذا تخریب غیرعمدی جرم نمی‌باشد و مرتکب تنها از حیث مدنی مسئولیت دارد.

هرگاه جرائم مذکور در مواد (676) و (677) به وسیله مواد منفجره واقع شده باشد مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس است.

تفسیر ماده 678 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- استفاده مرتکب جرم از مواد منفجره جهت تخریب، کیفیت مشدده نوعی (عینی) و خاص است. بنابراین تخریبی که با مواد منفجره انجام گردد، جرم غیرقابل گذشت است.

2- گرچه مطابق با ماده 1 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 و نظر به مجازات تخریب موضوع ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات اصلاحی 30-03-1403، در مواردی که ارزش مال، سی و سه میلیون تومان یا کمتر باشد، جزای نقدی نسبی معادل دو برابر ارزش مال لحاظ شده است اما از اطلاق ماده 678 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، مشخص می‌گردد که در صورت استفاده مرتکب از مواد منفجره، مجازات وی در هر حال و بدون توجه به ارزش مال دو تا پنج سال حبس خواهد بود. به بیانی دیگر جزای نقدی مندرج در ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات منصرف از مواردی است که مرتکب برای ارتکاب جرم از مواد منفجره استفاده نماید.

مطلب مرتبط: جرم تخریب چیست؟ شرایط لازم جهت تحقق آن کدام است؟

(اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- هر کس به عمد و بدو‌ن ضرو‌رت حیوان حلال‌ گوشت متعلق به دیگری یا حیواناتی که شکار آنها توسط دو‌لت ممنوع اعلام شده است را بکشد یا مسموم یا تلف یا ناقص کند به حبس از چهل و پنج روز و دوازده ساعت تا سه ماه یا جزای نقدی از 50,000,000 تا 82,500,000 ریال محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 679 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مستنبط از ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، جرائم مندرج در ماده 679 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در زمره جرائم قابل گذشت می‌باشند.

2- وفق ماده 679 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در خصوص کشتن حیوانات سه شرط در نظر گرفته شده است: الف) عمدی بودن اقدام مرتکب جرم ب) بدون ضرورت بودن اقدام مرتکب جرم ج) حلال گوشت بودن حیوان یا آنکه در زمره حیواناتی باشد که شکار آنها توسط دولت ممنوع اعلام گردیده است. فلذا کشتن حیوانات غیر حلال گوشت دیگری، جرم نخواهد بود. ناگفته نماند که کشتن حیوانات مکروه (مانند اسب)، جرم تلقی گردیده و مشمول ماده 679 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات می‌باشد.

3- وفق ماده 679 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، شکار هر نوع حیوانی که توسط دولت ممنوع اعلام شده است، جرم می‌باشد اعم از آنکه آن حیوان اهلی باشد یا وحشی اما مقنن در ماده 680 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، فقط به شکار حیوانات وحشی حفاظت شده اشاره نموده است که این جرم، غیرقابل گذشت می‌باشد.

(اصلاحی جزای نقدی 30-03-1403)- هر کس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده نماید به حبس از سه‌ ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از 66,000,000 تا 825,000,000 ریال محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 680 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- منظور مقنن از وضع ماده 680 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، وضع مجازات در خصوص اقدام بر علیه حیوانات حفاظت شده می‌باشد حلال گوشت بودن یا نبودن حیوان ملاک نمی‌باشد.

3- جرم مندرج در ماده 680 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در زمره جرائم غیرقابل گذشت می‌باشد.

3- حیوانات وحشی حفاظت شده، آن دسته از حیوانات و جانوارانی می‌باشند که از طرف شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید تعیین شده اند اعم از آنکه حلال گوشت یا حرام گوشت باشند.

هر کس عالماً دفاتر و قباله‌ها و سایر اسناد دولتی را بسوزاند یا به هر نحو دیگری تلف کند به حبس از دو تا ده سال محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 681 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مقنن در ماده 681 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در خصوص اتلاف یا سوزاندن اسناد دولتی صحبت نموده است.

2- منظور از اسناد دولتی، اسناد متعلق به دولت می‌باشد نه اسناد صادر شده از سوی دولت. بطور مثال اگر سند رسمی یک ساختمان دولتی تلف شود، مشمول ماده 681 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، خواهد شد.

3- جرم مندرج در ماده 681 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، جرمی مطلق و غیرقابل گذشت می‌باشد. جهت تحقق این جرم، وجود سوءنیت خاص مانند داشتن قصد اضرار، لازم نمی‌باشد.

4- سوزاندن اسناد دولتی در صورتی که عالماً و عامداً باشد، جرم خواهد بود.

5- اتلاف اوراق بهادار، وجه نقد و ... که بر حسب وظیفه به ماموران دولتی سپرده می‌شود، اختلاس محسوب شده و مشمول ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری مصوب 1367 می‌باشد نه مشمول ماده 681 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات.

(اصلاحی 23-02-1399)- هر کس عالماً هر نوع اسناد یا او‌راق تجارتی و غیرتجارتی غیردو‌لتی را که اتلاف آنها موجب ضرر غیر است بسوزاند یا به هر نحو دیگر تلف کند به حبس از چهل و پنج روز تا یک سال محکوم خواهد شد.

هر نوع نهب و غارت و اتلاف اموال و اجناس و امتعه یا محصولات که از طرف جماعتی بیش از سه نفر به نحو قهر و غلبه واقع شود‌ چنانچه محارب شناخته نشوند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد.

(اصلاحی 23-02-1399)- هر کس محصول دیگری را بچراند یا تاکستان یا باغ میوه یا نخلستان کسی را خراب کند یا محصول دیگری را قطع و درو نماید یا به‌ واسطه سرقت یا قطع آبی که متعلق به آن است یا با اقدامات و وسایل دیگر خشک کند یا باعث تضییع آن بشود یا آسیاب دیگری را از استفاده بیاندازد به حبس درجه شش و شلاق تا (74) ضربه محکوم می‌شود.

(اصلاحی 23-02-1399 و جزای نقدی اصلاحی 30-03-1403)- هر کس اَصله نخل خرما را به هر ترتیب یا هر و‌سیله بدو‌ن مجوز قانونی از بین ببرد یا قطع نماید به چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا از 50,000,000 تا 82,500,000 ریال جزای نقدی یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

هر کس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را عالماً عامداً و بر خلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آنها را‌ فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از سه میلیون تا هیجده میلیون ریال‌ محکوم خواهد شد.

هر کس در وسایل و تاسیسات مورد استفاده عمومی از قبیل شبکه‌های آب و فاضلاب، برق، نفت، گاز، پست و تلگراف و تلفن و مراکز‌ فرکانس و ماکروویو (‌مخابرات) و رادیو و تلویزیون و متعلقات مربوط به آنها اعم از سد و کانال و انشعاب لوله‌کشی و نیروگاههای برق و خطوط انتقال نیرو و مخابرات (‌کابلهای هوایی یا زمینی یا نوری) و دستگاههای تولید و توزیع و انتقال آنها که به هزینه یا سرمایه دولت یا با سرمایه مشترک دولت و‌ بخش غیردولتی یا توسط بخش خصوصی برای استفاده عمومی ایجاد شده و همچنین در علائم راهنمایی و رانندگی و سایر علائمی که به منظور حفظ‌جان اشخاص یا تامین تاسیسات فوق یا شوارع و جاده‌ها نصب شده است، مرتکب تخریب یا ایجاد حریق یا از کار انداختن یا هر نوع خرابکاری دیگر‌ شود بدون آنکه منظور او اخلال در نظم و امنیت عمومی باشد به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.

تبصره 1- در صوتی که اعمال مذکور به منظور اخلال در نظم و امنیت جامعه و مقابله با حکومت اسلامی باشد مجازات محارب را خواهد داشت.

تبصره 2 (منسوخ 23-02-1399)- مجازات شروع به جرائم فوق یک تا سه سال حبس است.

هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر‌بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم‌کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز دام، استفاده غیرمجاز‌ فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجاز‌ات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.

تبصره 1 (اصلاحی 08-05-1376)- تشخیص این که اقدام مزبور تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می‌شود و نیز غیرمجاز بودن کشتار دام و دفع‌ فضولات دامی و همچنین اعلام جرم مذکور حسب مورد بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان ‌دامپزشکی خواهد بود.

تبصره 2- منظور از آلودگی محیط زیست عبارت است از پخش یا آمیختن مواد خارجی به آب یا هوا یا خاک یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی،‌ شیمیایی یا بیولوژیک آن را بطوری که به حال انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان یا آثار یا ابنیه مضر باشد تغییر دهد.

در تمام موارد مذکور در این فصل هرگاه حرق و تخریب و سایر اقدامات انجام شده منتهی به قتل یا نقص عضو یا جراحت و صدمه به‌ انسانی شود مرتکب علاوه بر مجازاتهای مذکور حسب مورد به قصاص و پرداخت دیه و در هر حال به تادیه خسارات وارده نیز محکوم خواهد شد.