تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می‌شود. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار می‌دهد:
الف- انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم
ب- شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان‌بار آن
پ- اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم
ت- سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی
تبصره (الحاقی 23-02-1399)- چنانچه دادگاه در حکم صادره مجازات حبس را بیش از حداقل مجازات مقرر در قانون تعیین کند، باید مبتنی بر بندهای مقرر در این ماده و یا سایر جهات قانونی، علت صدور حکم به بیش از حداقل مجازات مقرر قانونی را ذکر کند. عدم رعایت مفاد این تبصره موجب مجازات انتظامی درجه چهار می‌باشد.
تفسیر ماده 18 قانون مجازات اسلامی:
1- مطابق با ماده 18 قانون مجازات اسلامی، تعزیر مجازاتی است که حد و قصاص و دیه نیست. فی‌الواقع هر چیزی که جزء جنایاتی که مستوجب قصاص و دیه است و جزء موارد دوازده‌گانه حدود نباشد، تعزیرات است.
2- اصل فردی بودن جرم و مجازات در تعزیرات جاری است اما در حدود مقدار مجازات ثابت است و امکان تخفیف، تعلیق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات و ... وجود ندارد.
3- تعزیرات حداقل و حداکثر مجازات دارد و می‌توان از نهادهای ارفاقی مانند تخفیف مجازات و ... استفاده نمود.
4- تعزیرات به دو دسته تعزیرات حکومتی (در قانون قدیم بدان تعزیرات بازدارنده می‌گفتند.) و تعزیرات شرعی تقسیم‌بندی می‌شود. تعزیرات حکومتی آن دسته از تعزیراتی هستند که سابقه شرعی ندارند و در فقه و شرع به آنها اشاره نشده است. اغلب جرائمی هستند که مبتنی بر تکنولوژی و تمدن حاضر هستند مانند رانندگی‌کردن بدون داشتن گواهینامه، عدم ثبت واقعه ازدواج، جرائم رایانه‌ای و ... . در مقابل تعزیرات شرعی آن دسته از تعزیراتی هستند که سابقه شرعی دارند یعنی گناه‌اند، حرام‌اند اما حد و قصاص و دیه نیستند مانند جرائم مربوط به اکل مال به باطل مانند کلاهبرداری، ربا، رشوه، سوگند دروغ. حال تعزیرات شرعی خود به دو دسته تعزیرات منصوص شرعی و تعزیرات غیرمنصوص شرعی تقسیم‌بندی می‌شوند.
5- تعزیرات منصوص شرعی تعزیراتی هستند که نوع مجازات یا میزان مجازات آنها در نصوص فقهی تصریح شده است. این نوع تعزیرات در قانون عملاً مصداق ندارد اما در شرع دارد. در مقابل تعزیرات غیرمنصوص شرعی تعزیراتی هستند که نوع یا میزان مجازات در نصوص فقهی نیامده است و مجازات بسته به نظر قاضی است.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران