دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می‌نمایند.
تفسیر ماده 194 قانون آیین دادرسی مدنی:
1- دلیل در زبان فارسی به معنای «راهنما»، «رهنمون» و «نشان» و «علامت» است. در علم حقوق دلیل به هر وسیله‌ای گفته می‌شود که در قانون پیش‌بینی شده و در مرجع قضاوتی سبب اقناع وجدان دادرس به واقعیت امر مورد ادعا شود.
مطلب مرتبط: دلیل چیست؟ اقسام آن کدام است؟
2- دلیل ارزش حق است بدین معنی که حق بدون دلیل، مانند کالای بی‌ارزش است.
دلایلی که برای اثبات عقود یا ایقاعات یا تعهدات یا قراردادها اقامه می‌شود، تابع قوانینی است که در موقع انعقاد آنها مجری بوده است، مگر اینکه دلایل مذکور از ادله شرعیه‌ای باشد که مجری نبوده و یا خلاف آن در قانون تصریح شده باشد.
تفسیر ماده 195 قانون آیین دادرسی مدنی:
در اعمال حقوقی نظیر عقود یا ایقاعات، ادله اثبات دعوی از حیث ارزش اثبات، تابع قانون زمان تشکیل منشأ دعوی (قانون زمان تشکیل عمل حقوقی) است چراکه در اعمال حقوقی ادله اثبات دعوی از پیش فراهم شده است.
دلایلی که برای اثبات وقایع خارجی از قبیل ضمان قهری، نسب و غیره اقامه می‌شود، تابع قانونی است که در موقع طرح دعوا مُجری می‌باشد.
تفسیر ماده 196 قانون آیین دادرسی مدنی:
در وقایع حقوقی نظیر فوت، حجر، اتلاف و نسب، ادله اثبات دعوی از حیث ارزش اثبات، تابع قانون زمان طرح دعوی است چراکه در وقابع حقوقی ادله اثبات دعوی تصادفی بوده و از پیش فراهم نشده است.
اصل برائت است، بنابراین اگر کسی مدعی حق یا دینی بر دیگری باشد باید آن را اثبات کند، در غیر این‌صورت با سوگند خوانده حکم برائت صادر خواهد شد.
تفسیر ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی:
1- هر یک از اصحاب دعوا دلیل ادعای خود را باید به دادگاه ارائه دهد و اصل عدم ایجاب می‌کند شخص ثالث جز در مواردی که تصریح شده (مانند ماده 212 قانون آیین دادرسی مدنی)، از تکلیف ارائه دلیل برای اثبات ادعای دیگران معاف شمرده می‌شود.
2- قاعده «البینه علی من ادعی» مبین ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد.
در صورتی که حق یا دِ‌ینی بر عهده کسی ثابت شد، اصل بر بقای آن است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
تفسیر ماده 198 قانون آیین دادرسی مدنی:
یقین سابق با شک لاحق زایل نمی‌شود، بدین معنی که هرگاه یقینی در گذشته موجود باشد و آنگاه پس از گذشت مدتی، شک و تردید حاصل شود، باید بر اساس یقین سابق عمل نمود، مگر اینکه با یک امر یقینی دیگری، زوال یقین سابق محرز گردد. (اصل استصحاب)
در کلیه امور حقوقی، دادگاه علاوه بر رسیدگی به دلایل مورد استناد طرفین دعوا، هرگونه تحقیق یا اقدامی که برای کشف حقیقت لازم باشد، انجام خواهد داد.
تفسیر ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی:
1- مطابق با ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی، قاضی علاوه بر رسیدگی به ادله طرفین، می‌تواند هر اقدامی که جهت کشف حقیقت لازم و ضروری می‌داند را انجام دهد. مانند قرار کارشناسی، تحقیق محلی یا معاینه محلی. (دادگاه رأساً می‌تواند اماره‌های قضایی را انجام دهد.)
2- دادگاه نمی‌تواند تحصیل دلیل کند (اصل منع تحصیل دلیل). بدان معنا که دادگاه نمی‌تواند به ادله‌ای استناد کند که طرفین بدان استناد نکرده‌اند بطور مثال دادگاه نمی‌تواند رأساً به شهادت شهود استناد کند.
رسیدگی به دلایلی که صحت آن بین طرفین مورد اختلاف و مؤثر در تصمیم نهایی باشد در جلسه دادرسی به عمل می‌آید مگر در مواردی که قانون طریق دیگری معین کرده باشد.
تاریخ و محل رسیدگی به طرفین اطلاع داده می‌شود مگر در مواردی که قانون طریق دیگری تعیین کرده باشد. عدم حضور اصحاب دعوا مانع از اجرای تحقیقات و رسیدگی نمی‌شود.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران