هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذی‌نفع بداند، می‌تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد، چه اینکه رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. در این صورت نامبرده باید دادخواست خود را به دادگاهی که دعوا در آنجا مطرح است تقدیم و در آن منظور خود را به طور صریح اعلان نماید.

تفسیر ماده 130 قانون آیین دادرسی مدنی:

1- دعوای ورود ثالث به معنای دعوای شخص ثالث علیه طرفین یا یک طرف دعوای اصلی است.

2- در ارتباط با ماده 130 قانون آیین دادرسی مدنی، شخص ثالث به اختیار خود در دادرسی‌ای که بین اشخاص دیگر در جریان است وارد شده تا بتواند ضمن دفاع از حقوق خود، از صدور احتمالی هرگونه رایی که به حقوق خود لطمه وارد می‌کند امتناع ورزد.

3- مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی، ورود ثالث بر دو نوع است: الف- ورود ثالث اصلی (استقلالی)، ب- ورود ثالث تبعی (حمایتی).

در ورود ثالث اصلی، شخص ثالث برای خود مستقلاً حقی قائل است. در این حالت نفع شخص ثالث یک نفع مستقیم است و به عنوان یک دعوای علی‌حده قابل طرح است. اما در ورود ثالث تبعی، شخص ثالث خود را در محق شدن یکی از طرفین دعوی، ذی‌نفع می‌داند. در این فرض نفع شخص ثالث یک نفع غیرمستقیم است و به عنوان دعوای جدا قابل طرح نمی‌باشد.

مثالی که آقای دکتر شمس در کتاب خود بیان داشته‌اند این است که مانند اینکه شخص «الف» به ادعای مالکیت ملکی علیه «ب» که متصرف ملک است و خواهان او را غاصب معرفی می‌کند به خواسته خلع ید اقامه دعوی می‌نماید، شخص «ج» که حق ارتفاقی را در ملک مزبور از شخص «ب» انتقال گرفته، خود را در محق شدن «ب» ذی‌نفع می‌داند در اینجا می‌تواند با ورود ثالث اسناد و مدارکی ارائه کند که موضع «ب» را تقویت کند تا با محکوم شدن «الف» در دعوای اصلی حق ارتفاق او در معرض خطر قرار نگیرد.

4- مهلت ورود شخص ثالث چه در مرحله نخستین یا تجدیدنظر، تا زمانی است که ختم دادرسی اعلام نشده است.

مطلب مرتبط: دعوای ورود ثالث‌ چیست؟ انواع آن کدام است؟

5- دعوای ورود ثالث در دعاوی اصلی است، بنابراین دعوی ورود ثالث در دعوای اعتراض ثالث مسموع نمی‌باشد؛ چراکه از آنجایی که دعوای اعتراض شخص ثالث دعوای اصلی تلقی نمی‌گردد، در صورت صحت ادعای اعتراض ثالث دادگاه حسب ماده 425 قانون آیین دادرسی مدنی، صرفاً تکلیف قانونی بر الغاء دادنامه مورد اعتراض را دارد نه صدور حکم دیگر که با طرح دعوای طاری آن را مدخلیت قرار دهد.

دادخواست ورود شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمائم آن باید به تعداد اصحاب دعوای اصلی به علاوه یک نسخه باشد و شرایط دادخواست اصلی را دارا خواهد بود.

تفسیر ماده 131 قانون آیین دادرسی مدنی:

1- مستند به ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی، شروع رسیدگی دادگاه به دعوای ورود ثالث نیز مستلزم تقدیم دادخواست است.

2- در لزوم تقدیم دادخواست ورود ثالث، تفاوتی میان دعوای ورود ثالث اصلی و طاری نمی‌نماید و در هر صورت وارد ثالث می‌بایست با تقدیم دادخواست وارد دعوا شود.

3- می‌بایست دقت گردد که خواندگان دعوای ورود ثالث، تمامی اصحاب دعوای اصلی می‌باشند.

پس از وصول دادخواست شخص ثالث وقت رسیدگی به دعوای اصلی به وی نیز اعلام می گردد و نسخه‌ای از دادخواست و ضمائم آن برای طرفین دعوای اصلی ارسال می‌شود. در صورت نبودن وقت کافی به دستور دادگاه وقت جلسه دادرسی تغییر و به اصحاب دعوا ابلاغ خواهد شد.

تفسیر ماده 132 قانون آیین دادرسی مدنی:

هرگاه دادخواست ورود ثالث در جلسه دادرسی تقدیم دادگاه گردد، در صورت تکمیل بودن دادخواست، دادگاه می‌تواند در صورت وجود سایر شرایط و آمادگی اصحاب دعوا، در همان جلسه با دعوای اصلی توأمان رسیدگی نماید.

هرگاه دادگاه احراز نماید که دعوای ثالث به منظور تبانی و یا تأخیر رسیدگی است و یا رسیدگی به دعوای اصلی منوط به رسیدگی به دعوای ثالث نمی‌باشد، دعوای ثالث را از دعوای اصلی تفکیک نموده به هر یک جداگانه رسیدگی می‌کند.

تفسیر ماده 133 قانون آیین دادرسی مدنی:

1- در فرض موجود در ماده 133 قانون مذکور، دادگاه دعوای ورود ثالث را از دعوای اصلی تفکیک نموده و به آن جداگانه رسیدگی می‌نماید. (الف- ورود ثالث به منظور تبانی یا تاخیر در رسیدگی باشد. ب- رسیدگی به دعوای اصلی منوط به رسیدگی به دعوای ورود ثالث نیست.)

2- مهمترین شرط جهت رسیدگی توأمان به دعوای اصلی و ورود ثالث، مستند به ماده 17 قانون آیین دادرسی مدنی، دارا بودن ارتباط یا وحدت منشأ با دعوای اصلی است.

مطلب مرتبط: دعوای ورود ثالث‌ چیست؟ انواع آن کدام است؟

رد یا ابطال دادخواست و یا رد دعوای شخص ثالث مانع از ورود او در مرحله تجدیدنظر نخواهد بود.

ترتیبات دادرسی در مورد ورود شخص ثالث در هر مرحله چه نخستین یا تجدیدنظر برابر مقررات عمومی راجع به آن مرحله است.

تفسیر ماده 134 قانون آیین دادرسی مدنی:

1- وارد ثالث اصلی، خواهان شمرده می‌شود و تمامی احکام و آثار خواهان بر وی مترتب می‌شود. لذا ممکن است وی حاکم یا محکوم شود.

2- علاوه بر اینکه ابطال دادخواست به هر علت و یا رد دعوای ورود ثالث مانع از ورود وی به مرحله تجدیدنظر نمی‌باشد، رد دادخواست و یا عدم استماع دعوای ثالث نیز به همین شکل می‌باشد.

مطلب مرتبط: دعوای ورود ثالث‌ چیست؟ انواع آن کدام است؟

3- چنانچه نسبت به ورود ثالث قراری مانند رد دعوی، عدم استماع دعوی و ... صادر گردد، وارد ثالث سه راه دارد، یا می‌تواند از قرار صادره، تجدیدنظر خواهی نماید، یا از قرار دادگاه نخستین، تجدیدنظر خواهی ننماید، اما ایرادات را رفع کرده و مجدداً در همان مرحله نخستین وارد دعوی شود و یا اینکه پس از آنکه پرونده اصلی به دادگاه تجدیدنظر رفت، در آنجا ورود ثالث کند.

4- برخلاف قرار رد دعوای جلب ثالث که مستقلاً قابل تجدیدنظر نیست، قرار رد دعوای ورود ثالث مستقلاً قابل تجدیدنظر است.