نحوه طرح دعوای جلب ثالث

جلب ثالث به چه معناست؟

دعوای جلب ثالث یکی از اقسام دعاوی طاری می باشد. طرح دعوای جلب ثالث در دادگاه بدین نحو می باشد که هر یک از خواهان و یا خوانده زمانی که حضور شخص ثالثی را در روند رسیدگی شان در دادگاه، لازم و ضروری بدانند، می توانند تا پایان جلسه اول رسیدگی، دلایل احضار شخص ثالث را به دادگاه ارائه نموده و ظرف سه روز بعد از جلسه رسیدگی، دادخواست خود را تقدیم دادگاه نمایند تفاوتی ندارد که دعوا در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. یعنی دعوای جلب ثالث هم در مرحله بدوی قابل طرح است هم در مرحله تجدیدنظر. ناگفته نماند که امکان طرح این دعوا در مرحله فرجام وجود ندارد.

شخص ثالثی که به دادگاه جلب میشود، خوانده محسوب گشته و دارای کلیه حقوق خوانده می باشد. نکته قابل توجه این است که بعضا یکی از اصحاب دعوا بمنظور اطاله دادرسی، دادخواست جلب شخص ثالثی را به دادگاه تقدیم می نماید، دادگاه در صورتیکه این امر را احراز کند، دادخواست جلب ثالث را از دادخواست اصلی تفکیک می نماید و جداگانه به آن رسیدگی می نماید. اگر دادخواست جلب ثالث در زمانی تقدیم دادگاه شود که مدت زمان کافی جهت ارسال دادخواست و ضمائم آن برای اصحاب دعوا مقدور نباشد، قانونا وقت رسیدگی جهت ایجاد فرصت دفاع برای طرفین، تغییر می یابد.

ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر نموده است:

"هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر."

ماده ۱۳۷ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر نموده است: "دادخواست جلب شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمایم باید به تعداد اصحاب دعوا به علاوه یک نسخه باشد. جریان دادرسی در مورد جلب شخص ثالث، شرایط دادخواست و نیز موارد رد یا ابطال آن همانند دادخواست اصلی خواهد بود."

بیشتر بخوانید: هر آنچه که لازم است در مورد دعوای متقابل بدانید

خواندگان دعوای جلب ثالث

یک نکته مهم در طرح دعوای جلب ثالث این است که متقاضی جلب ثالث، می بایست علاوه بر اشخاصی که خواهان جلب آنها به دادگاه است، سایر اشخاصی که قبلا در دادگاه شرکت داشته اند را نیز در ردیف خواندگان دعوای جلب ثالث قید نماید. اگر دعوای جلب ثالث بدون توجه به این مورد، مطرح گردد، قابلیت استماع نخواهد داشت.

چنانکه نظریه های مشورتی به شماره 7/2636 مورخ 20/04/1384 و 7/4911 مورخ 13/07/1384 اداره حقوقی دادگستری نیز تاکید دارند که "منظور مقنن از (اصحاب دعوا) مندرج در ماده 137 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 کلیه کسانی است که ذینفع در طرح دعوا بوده و آثار و نتایج حاصله از حکم صادره متوجه آنها خواهد بود که شامل طرفین اصلی پرونده (خواهان و خوانده) و همچنین مجلوب ثالث می باشد. لذا دعوای جلب ثالث باید به طرفیت مجلوب ثالث به علاوه ی طرفین اصلی طرح و اقامه شده و به تعداد آنان نسخه دادخواست و ضمائم به اضافه یک نسخه تهیه و تسلیم دادگاه گردد."

بیشتر بخوانید: آیا طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر امکان پذیر است؟

وارد نمودن ایراد به اساس طرح دعوای جلب ثالث

اگر هر یک از خواهان یا خوانده دعوای اصلی، به طرح دعوای جلب ثالث ایراد وارد نماید که این دعوا به منظور ایجاد تاخیر در رسیدگی مطرح گردیده است و مدعی عدم حقانیت طرف باشد، مانعی ندارد که دادگاه به این ایراد توجه نموده و بمنظور جلوگیری از اطاله دادرسی، توصیه میگردد که همزمان با تقدیم دادخواست جلب ثالث توسط طرف دیگر، با ارائه دلایل و با استناد به ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه را از این ایراد مطلع نمود. ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی بیان نموده است:

"شخص ثالث که جلب می شود خوانده محسوب و تمام مقررات راجع به خوانده درباره او جاری است. هرگاه دادگاه احراز نماید که جلب شخص ثالث به منظور تاخیر رسیدگی است می تواند دادخواست جلب را از دادخواست اصلی تفکیک نموده به هر یک جداگانه رسیدگی کند."

امکان یا عدم امکان طرح دعوای جلب ثالث خارج از مهلت قانونی

اگر دعوای جلب ثالث خارج از مهلت قانونی مطرح گردد، یعنی اینکه دادخواست جلب ثالث خارج از مهلت سه روز پس از پایان جلسه دادرسی، تقدیم دادگاه گردد، نظر اکثریت علمای علم حقوق این است که تصمیم شایسته و مقتضی در این مورد، صدور قرار رد دادخواست جلب ثالث می باشد.

چگونگی تعیین تکلیف دعوای جلب ثالث توسط دادگاه

یکی از مواردی که می بایست بدان توجه گردد این است که دادگاه نمی تواند در هیچ شرایطی مجلوب ثالثی را که به دعوا جلب شده است به جای خوانده اصلی در مقابل خواهان محکوم نماید. زیرا هر دعوا ناشی از یک رابطه حقوقی است و اشخاص به اعتبار این روابط ملزم به انجام تعهدات خود می باشند و در مواردی هم که در انجام تعهدات خود امتناع می ورزند، دادگاه در حدود این روابط حقوقی می تواند آنان را ملزم به انجام آن نماید. در مورد وظیفه دادگاه در تعیین تکلیف دعوای جلب ثالث می توان بدین نحو قائل به تفکیک گردید.

۱) اگر خوانده دعوای اصلی، شخص ثالث را بدلیل تسری دادن آثار محکومیت خود در مقابل خواهان اصلی به دعوا جلب نموده باشد، رای دادگاه شامل دو قسمت میشود؛ قسمت اول نسبت به دعوای خواهان اصلی در مقابل خوانده اصلی تعیین تکلیف می نماید و در قسمت دوم راجع به دعوای خوانده علیه مجلوب ثالث اعلام نظر می نماید.

۲) در صورتی که شخص ثالث توسط خواهان یا خوانده صرفا بمنظور استفاده از اسناد و مدارک او در مقام ‌پاسخگویی به طرف دعوا، جلب گردد، اگر دادگاه دفاعیات او را موثر در دعوا تشخیص دهد، در رای صادره صرفا به دفاعیات او استناد می نماید.

تامین خواسته در دعوای جلب ثالث

اگر دعوای جلب ثالث بدلیل دعوت برای جوابگویی به دعوای خواهان اصلی اقامه گردیده باشد، خواهان جلب نمیتواند درخواست تامین خواسته را از اموال مجلوب ثالث بنماید اما اگر دعوای جلب ثالث بدلیل محکومیت مجلوب در مقابل خواهان جلب مطرح شده باشد، درخواست تامین خواسته ضمن دادخواست جلب ممکن است به عمل آید.

نکات مهم در طرح دعوای جلب ثالث

اگر در مرحله بدوی، دعوای مطرح شده خواهان بدلیل عدم توجه دعوا به خوانده، رد شود (صدور قرار رد دعوا) خواهان در مرحله تجدیدنظر نمی تواند طرف اصلی دعوا را بعنوان ثالث به دعوا جلب نماید.

مهلت تجدیدنظر از قرار رد دادخواست جلب ثالث موضوع ماده ۱۴۰ قانون آیین دادرسی مدنی، تابع مهلت تجدیدنظر از حکم راجع به اصل دعوا است بنابراین اگر قرار رد دادخواست جلب ثالث در جریان رسیدگی به دعوای اصلی صادر شده باشد، خواهان جلب ثالث مکلف نیست که ظرف ۲۰ روز بعد از ابلاغ تجدیدنظر خواهی نماید بلکه مهلت تجدیدنظر از قرار مزبور، از تاریخ ابلاغ حکم مربوط به دعوای اصلی آغاز می گردد.