هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن می تواند معامله را فسخ کند.
تفسیر ماده 416 قانون مدنی:
1- واژه غبن از منظر لغوی بمعنای فریب دادن و گول زدن می باشد. در اصطلاح علم حقوق، غبن زمانی اتفاق می افتد که تعادل ارزش اقتصادی عوضین معامله از بین برود.
2- خیار غبن مختص عقود مغابنه ای است و در عقود رایگان یا مسامحه ای جای ندارد.
3- خیار غبن در تمام انواع مبیع (عین معین، کلی و کلی در معین) وجود دارد.
4- اشتباه در قیمت، ممکن است سبب ایجاد خیار غبن شود نه موجب بطلان عقد.
(اصلاحی ۱۳۷۰/۸/۱۴)- غبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.
تفسیر ماده 417 قانون مدنی:
1- با توجه به اصل لزوم قراردادها، پس از انعقاد قرارداد، طرفین ملزم به اجرای مفاد آن می باشند بنابراین فردی که مدعی وجود غبن در معامله است می بایست فاحش بودن آن را با استناد به دلایل و مدارک ثابت نماید.
2- مطابق با نظر دکتر کاتوزیان، در صورتی که ثابت شود فرد مغبون بنا به هر علتی و تحت هر شرایطی، معامله را انجام می داده و تمایل به انجام آن داشته است، حتی اگر غبن، فاحش باشد هم قابل فسخ نخواهد بود. مانند آنکه شخصی کلکسیون دار، اقدام به خرید شیئی با چند برابر قیمت جهت تکمیل کلکسیون خود می نماید.
اگر مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادله بوده است خیار فسخ نخواهد داشت.
تفسیر ماده 418 قانون مدنی:
1- در خیار غبن، اصل بر آن است که مغبون نسبت به قیمت واقعی مورد معامله، اطلاعی ندارد بنابراین اگر او با علم به قیمت واقعی مبیع، معامله را انجام دهد، دیگر خیار فسخ نخواهد داشت.
2- یکی از مواردی که میتوان طبق آن ثابت نمود که مغبون، به قیمت واقعی مبیع واقف بوده است، بررسی شرایط قرارداد و هم چنین بررسی حرفه و تخصص مغبون است بطور مثال در خرید فرش، اگر مغبون فرش فروش باشد، ظاهر معامله حکایت از آن دارد که او بر قیمت واقعی مبیع آگاهی دارد.
مطلب مرتبط: نمونه رای رد تقاضای فسخ معامله به جهت غبن
3- جهت تحقق خیار غبن، جهل مغبون به قیمت واقعی مورد معامله کفایت می نماید اعم از آنکه طرف معامله او را فریب داده باشد یا خیر.
4- وفق نظر دکتر کاتوزیان، غبن حادث همان حوادث پیش بینی نشده ای است که حادثه ای خارجی و غیرقابل پیش بینی رخ دهد و متعهد جهت انجام تعهد، دچار مشکل شود و فی الواقع در عسر و حرج قرار گیرد که بر این اساس وی دارای حق فسخ می شود هر چند که در این خصوص، مستند صریح قانونی وجود ندارد.
مطلب مرتبط: نحوه طرح دعوای تایید فسخ قرارداد به جهت غبن فاحش
در تعیین مقدار غبن شرایط معامله نیز باید منظور گردد.
تفسیر ماده 419 قانون مدنی:
یکی از موارد مهمی که در تعیین مقدار غبن، حائز اهمیت است بحث بررسی شرایط خارجی و اوضاع و احوال انجام معامله طبق نظر عرف است. بطور مثال شرایط معامله اجناس عتیقه با کالای روزمره، یکسان نیست. هم چنین روش پرداخت ثمن، اعم از نقد یا قسطی بودن نیز در تعیین غبن نقش بسزایی دارد.
خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است.
تفسیر ماده 420 قانون مدنی:
خیار غبن در زمره خیارات فوری می باشد با این توضیح که مغبون به محض اطلاع از غبن، می بایست آن را اعمال نماید در صورتی که مغبون نسبت به خیار غبن و فوریت آن، اطلاعی نداشته باشد، این عدم اطلاع در حکم جهل به غبن خواهد بود. نکته حائز اهمیت آن است که وفق نظر دکتر کاتوزیان، وظیفه مغبون، ثابت نمودن آن است که نسبت به قانون و اعمال فوری خیار غبن، آگاهی نداشته است.
اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی شود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی گردد.
تفسیر ماده 421 قانون مدنی:
1- خیار غبن نیز مانند دیگر حقوقی که برای صاحب حق ابجاد می شود از بین نخواهد رفت مگر به حکم قانون یا با اراده صاحب خیار. بنابراین طرف معامله نمی تواند با پرداخت تفاوت قیمت، خیار غبن را از بین ببرد مگر آنکه مغبون نسبت به این موضوع اعلام رضایت نموده باشد.
2- اگر بدهکاری جهت فرار از ادای دین و یا برای ورود ضرر به طلبکاران خویش، اقدام به انجام معامله ای نماید که ضرری بیش از یک چهارم قیمت زمان معامله داشته باشد، آن معامله قابل فسخ خواهد بود مگر آنکه طرف معامله پیش از صدور حکم فسخ، تفاوت قیمت را پرداخت نماید.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران