وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق در قانون جدید حمایت خانواده

وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده

در فصل چهارم و پنجم قانون جدید حمایت خانواده، به برخی از وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق اشاره شده است. عدم رعایت این وظایف و قوانین، پیگرد قانونی داشته و موجب تعقیب انتظامی متخلف خواهد شد. قانون جدید حمایت خانواده، ابتدا برخی از قوانین سابق را نسخ کرده و سپس قوانین جدید حمایت خانواده را وضع کرده است. در قانون سابق، مجازات متعددی برای سردفتران دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مقرر شده بود، اما در قانون جدید، تنها یک مجازات در ماده 56 قانون جدید حمایت از خانواده با شرح محرومیت از اشتغال به سردفتری مقرر گردیده است. بسته به همین مسئله می توان میزان اهمیت تکالیف و وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق را مورد بررسی قرار داد.

بیشتر بخوانید: نمونه رای اذن در ازدواج به علت ممانعت پدر

بررسی وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق

در ماده 56 قانون جدید موارد شش گانه ای را به عنوان تکالیف و وظایف سردفتران برای طلاق و ازدواج مقرر شده است. در صورتی که هر یک از این وظایف مقرر در قانون جدید حمایت خانواده توسط سردفتران دفاتر رسمی ازدواج و طلاق رعایت نشود، آن ها از اشتغال محروم خواهند شد. در اصل محرومیت از اشتغال، اشد مجازات برای سردفتران دفاتر رسمی به شمار می رود. این موضوع مستقل از مجازات پراکنده کیفری و انتظامی که قانون مقرر نموده، است. در ادامه به برخی از وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق اشاره خواهیم نمود. لازم است سردفتران دفاتر رسمی، این وظایف و تکالیف را با دقت لازم اجرا کنند، در غیر این صورت به اشد مجازات که همان محرومیت از اشتغال به سردفتری است، محکوم خواهند شد.

بیشتر بخوانید: مقررات مربوط به ازدواج مرد خارجی با خانم ایرانی

تکالیف سردفتران طلاق

1. یکی از مهمترین وظایف و تکالیف سردفتران دفاتر رسمی طلاق، مطالبه و اخذ گواهی عدم امکان سازش و عنداللزوم حکم دادگاه است. گواهی عدم امکان سازش مربوط به دعاوی طلاق توافقی و طلاقی که به تقاضای مرد باشد، است. در صورتی که حکم دادگاه مربوط به تقاضای طلاق از سوی زن است.( این مبحث مربوط به ماده 24 قانون جدید حمایت خانواده است). طبق قانون سابق حمایت خانواده نیز، برای سردفتران مجازاتی در این خصوص تعیین شده بود. در صورتی که سردفتران گواهی عدم امکان سازش را مطالبه و اخذ نمی کردند، به مجازات سلب صلاحیت برای سردفتری محکوم می شدند.
2. از دیگر وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق، مطالبه و بایگانی گواهی معتبر پزشکی مبنی بر بارداری یا عدم بارداری زوج پیش از طلاق است. طبق ماده 31 قانون جدید حمایت از خانواده، ارائه گواهی عدم بارداری یا بارداری از سوی زوجه پیش از ثبت طلاق الزامی است. این گواهی باید توسط پزشک معتبر و حاذق صادر شده باشد. در صورتی که زوجین هر دو اتفاق نظر داشته باشند که جنین وجود دارد، دیگر نیازی به اخذ گواهی تاییدیه بارداری نیست. اما در صورتی که هر یک از طرفین بر بارداری یا عدم بارداری زوجه اختلاف نظر داشته باشند، باید پیش از ثبت طلاق گواهی پزشکی به سردفتران دفاتر رسمی ازدواج و طلاق دریافت کنند.
3. در انتها نیز باید به این مورد از تکالیف و وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق اشاره کنیم. سردفتران برای ثبت طلاق زوجین در خارج از کشور، نیاز به برخی از آراء و احکام دارند. باید پیش از ثبت طلاق این احکام و آراء صادره از خارج کشور، درخواست تنفیذ آن ها را از محاکم ذی صلاح نمایند. پس از آن می توانند اقدام به ثبت درخواست طلاق زوجین نمایند.

مطلب مرتبط: نحوه انجام طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور

تکالیف سردفتران ازدواج

1. اولین مورد از وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق در خصوص ثبت ازدواج، اخذ اجازه نامه مخصوص دولت برای ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی است. طبق ماده 1060 قانون مدنی، در صورتی که زن ایرانی تمایل به ازدواج با اتباع خارجی داشته باشد، باید از وزارت کشور اجازه دریافت کند. این اجازه نامه باید در زمان ثبت ازدواج، توسط سردفتر مورد بررسی قرار گیرد.
2. دومین مورد از وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مربوط به ثبت ازدواج دوم مرد است. در قانون جدید حمایت از خانواده، ماده 16 مصوب 1353 در خصوص ازدواج مجدد مردان متاهل نسخ نشده است. از این رو سردفتران موظف هستند کما فی السابق، پیش از ثبت ازدواج مجدد مردان متاهل، حکم صادره از سوی دادگاه مبنی بر تجویز ازدواج مجدد را مطالبه کنند.
3. مطالبه گواهی مبنی بر عدم اعتیاد زوجین به مواد مخدر، عدم ابتلا به بیماری مسری و واکسیناسیون زوجین پیش از عقد ازدواج. این مورد یکی دیگر از وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق است که باید سردفتران آن را رعایت کنند. فهرست تمامی بیماری هایی که مد نظر قانون است، هر ساله از سوی وزارت بهداشت به دفاتر ازدواج اعلام می شود. آن ها باید پیش از ثبت ازدواج گواهی مبنی بر عدم ابتلای زوجین به یکی از بیماری های تالاسمی، سیفلیس و .. را دریافت کنند. البته این مسئله که در قانون سابق باید از زنان گواهی اخذ واکسن کزاز دریافت می شد نیز، نسخ شده است. طبق قانون جدید، دفاتر ازدواج مکلف هستند پس از دریافت گواهی اعتیاد یا بیماری زوجین، این مسئله را به اطلاع طرفین رسانده و سپس اقدام به ثبت ازدواج نمایند.

مجازات تخلف از تکالیف و وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق

در قانون سابق، برای متخلفان از این قوانین و وظایف، حبس تادیبی، جریمه نقدی و انفصال موقت از اشتغال را در نظر گرفته بود. در نهایت اگر به دفعات این تخلفات تکرار می شد، پروانه سردفتری آن ها لغو می گردید. البته در خصوص دیگر موارد ثبت ازدواج توسط سردفتران بدون اخذ حکم دادگاه، مجازات دیگری در نظر گرفته شده بود. اگر سردفتر بدون اخذ حکم دادگاه اقدام به ثبت ازدواج مجدد مرد می نمود، به مجازات حبس تا یکسال و تعقیب کیفری محکوم می شد. حتی در صورتی که همسر اول مرد قبلا در گذشته باشد. اما در قانون جدید، شرایط دیگری برای عدم رعایت وظایف دفاتر رسمی ازدواج و طلاق برای سردفتران مقرر شده است.

طبق تبصره ماده 50 قانون جدید حمایت از خانواده، در صورتی که سردفتر عاقد ازدواج پیش از رسیدن به سن قانونی زوجین باشد، مجرم است. برای این شخص مجازات حبس تعزیری درجه شش (حبس بین 6 ماه تا 2 سال) مقرر می گردد. زیرا طبق ماده 1041 قانون مدنی اصلاحی سال 1379، دختر باید به سن 13 سال شمسی و پسر به سن 15 سال تمام شمسی برای ازدواج رسیده باشد. در چنین حالتی البته نیاز به اذن ولی و تشخیص دادگاه صالح خواهد بود. علاوه بر آن اگر سردفتر اقدام به عقد زن شوهردار یا زنی که در عده دیگری است به مرد دیگر نماید، به جریمه نقدی یا حبس، شلاق و انفصال دائم از سردفتری محکوم خواهد شد.