موارد زوال داوری کدام‌اند؟

مفهوم داوری

یکی از مباحث مهمی که در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، بسیار مرسوم گردیده و مورد استفاده عموم‌ مردم در قراردادهای تنظیمی قرار می‌گیرد، بحث داوری و تعیین داور جهت رسیدگی به اختلافات فی‌مابین می‌باشد. مقنن این اختیار را برای طرفین قرارداد در نظر گرفته است تا در صورت بروز اختلاف‌نظر در خصوص اجرای مفاد و تعهدات قراردادی و پیش از مراجعه به دادگاه و انجام هرگونه اقدام قانونی، به داوری مراجعه نموده تا وی بتواند اقدام به فصل خصومت میان طرفین قرارداد نماید (وفق مواد 454 الی 501 قانون آیین دادرسی مدنی). داوری که نهادی است توافق محور و ریشه در موافقت‌نامه طرفین قرارداد دارد، به معنای توافق طرفین برای رسیدگی به اختلافات در یک مرجع خارج از دادگستری است. حال پس از آنکه طرفین قرارداد اقدام به تعیین داور جهت حل اختلافات فی‌مابین نمودند، ممکن است که بنا به دلایلی، داوری از میان برود که در اصطلاح حقوقی به این وضعیت «زوال داوری» می‌گویند. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص موارد زوال داوری پرداخته شود.

مطلب مرتبط: داوری چیست؟ شرایط تعیین داور کدام است؟

علل زوال داوری

همانگونه که داوری با اراده و توافق طرفین قرارداد آغاز می‌گردد و پس از انعقاد موافقت‌نامه داوری میان آنها لازم‌الاجرا و الزام آور می‌گردد، ممکن است اتفاقاتی رقم بخورد که منجر به پایان داوری گردد (زوال داوری). زوال داوری را می‌توان به نحو ذیل تقسیم‌بندی نمود:

الف- عللی که مربوط به داور است.

ب- علل خارجی که ارتباطی به داور ندارد.

ج- تراضی طرفین در توقف جریان داوری

مطلب مرتبط: ابطال رای داوری به چه صورت است؟

موارد زوال داوری

پس از تعیین و انتخاب داور، این امکان وجود دارد که بنا به دلایل کاملاً قانونی، داوری از بین برود و اصطلاحاً زوال داوری اتفاق افتد. مقنن در ماده 481 قانون آیین دادرسی مدنی، تراضی و‌ توافق کتبی طرفین دعوا و هم‌چنین فوت یا حجر یکی از آنان را در زمره اسباب زوال داوری نام برده است. اما علاوه بر موارد فوق‌الاشاره، زوال داوری به طرق دیگری نیز امکان دارد که در ذیل بیان می‌گردد:

1- در صورتی که بنا به هر علتی، موضوع داوری منتفی گردیده و از بین برود.

2- حجر داور و طرفین دعوا یا یکی از آنها

3- عزل نمودن داور مرضی‌الطرفین توسط یکی از طرفین دعوا در صورتی که این حق به سود یکی از آنان در قرارداد پیش‌بینی شده باشد یا توسط هر دو طرف.

4- قائم‌مقامی داور نسبت به یکی از طرفین اختلاف (ذی‌نفع شدن داور در دعوی)

5- کافر شدن داور در فرضی که یکی از طرفین قرارداد یا هر دوی آنان مسلمان باشند.

6- استعفا یا ناتوانی داور از انجام داوری (مستند به مواد 14 و 15 قانون داوری تجاری بین‌المللی)

7- ایجاد موضوعاتی که منجر به ممنوعیت داوری به نحو مطلق گردد مانند قاضی شدن داور موضوع ماده 470 قانون آیین دادرسی مدنی یا ممنوع شدن وی از داوری به موجب حکم دادگاه موضوع ماده 466 قانون آیین دادرسی مدنی

8- صدور رای توسط داور

علاوه بر موارد فوق‌الاشاره، گاهی اوقات ممکن است حوادثی اتفاق افتد که منجر به توقف داوری و النهایه زوال داوری گردد. یکی از این موارد که در خصوص توقف در جریان دادرسی دادگاه هم وجود دارد، معطوف به زمانی است که جرمی توسط یکی از طرفین، در حین داوری اتفاق می‌افتد و‌ نتیجه رسیدگی دادگاه کیفری، موثر در رای داور باشد فلذا داور مکلف است رسیدگی خود را متوقف کند تا تکلیف دعوای کیفری مشخص شود. (به دلالت ماده 478 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 18 قانون آیین دادرسی کیفری)

نکته مهم دیگر آنکه مستند به مواد 19 و 478 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که دعوایی مربوط به نکاح، طلاق یا نسب بوده باشد، رسیدگی داور تا زمان صدور رای در ارتباط با اصل نکاح و فسخ آن، طلاق یا نسب متوقف خواهد شد.

شایان ذکر است در فرضی که در ارتباط با اصل معامله یا قراردادی که به داوری ارجاع داده شده است، میان طرفین اختلاف وجود داشته باشد و دعوایی مبنی بر ابطال قرارداد در دادگاه مطرح شده باشد، رسیدگی داور به اختلافات حاصل از قرارداد، تا صدور حکم قطعی از دادگاه متوقف می‌ماند.(مستنبط از ماده 461 قانون آیین دادرسی مدنی)

امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.