دادگاه صالح برای نصب امین اموال شخص غایب کدام است؟

دادگاه صالح برای نصب امین اموال شخص غایب

واژه امین از منظر لغوی به معنی امانتدار می باشد. در قانون مدنی، از دیدگاه مقنن، امین به فردی گفته می شود که مال دیگری را برای صاحب آن و به نفع او در تصرف دارد و اداره می نماید. اعم از آنکه در مقابل عمل خود، اجرتی را دریافت نماید یا خیر. زمانی که بنا به شرایط خاص، می بایست فردی بعنوان امین جهت اداره اموال غایب، تعیین گردد، بحث دادگاه صالح به میان می آید و این پرسش مطرح می گردد که کدام دادگاه در تعیین و نصب امین صلاحیت دارد. در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در ارتباط با دادگاه صالح برای نصب امین اموال شخص غایب پرداخته شود.

مطلب مرتبط: ویژگی های امین اموال غایب مفقود الاثر

دادگاه صالح برای نصب امین اموال شخص غایب

مطابق با قوانین و مقررات موجود، دادگاه صالح برای تعیین امین اموال شخص غایب، دادگاه محلی می باشد که آخرین اقامتگاه غایب در آن حوزه بوده است. در این راستا ماده ۱۲۶ قانون امور حسبی چنین بیان نموده است:

«امور راجع به غائب مفقود الاثر با دادگاه شهرستان محلی است که آخرین اقامتگاه غائب در آن محل بوده.»

همانگونه که عرض گردید، امین جهت اداره اموال غایب، توسط دادگاه محلی تعیین می شود که آخرین اقامتگاه غایب در آنجا بوده است حال اگر شخص غایب در خارج از ایران، اقامتگاه داشته باشد، دادگاه صالح در این خصوص، دادگاهی می باشد که آخرین محل سکونت غایب در آن محل بوده است. (مطابق با ماده ۱۲۷ قانون امور حسبی)

اما اگر شخص غایب در ایران اقامتگاه نداشته باشد و محل سکونتش نیز مشخص نباشد، در اینصورت دادگاه صالح برای نصب امین اموال شخص غایب، دادگاهی خواهد بود که محل اقامت یا سکونت ورثه غایب است. حال در فرضی که اقامتگاه هر یک از وراث، در شهرهای مختلف باشد، در اینصورت اگر یکی از آنان درخواست نصب امین را در دادگاه محل اقامت خود، مطرح نموده باشد آن دادگاه رسیدگی خواهد نمود و اگر چند نفر از وراث در شهرهای محل اقامت خود، دادخواست داده باشند، دادگاهی که پیش از سایر دادگاهها، دادخواست را ثبت نموده باشد، جهت نصب امین صالح به رسیدگی خواهد بود. ماده ۶ قانون امور حسبی در این باره بیان داشته است:

«در صورتی که دو یا چند دادگاه برای رسیدگی به موضوعی صالح باشند دادگاهی که بدواً به آن رجوع شده است رسیدگی می نماید.»

حال در فرضی که محل اقامت وراث شخص غایب، در ایران معلوم نباشد، مستنبط از ماده ۱۲۹ قانون امور حسبی دادگاه صالح جهت نصب امین، دادگاهی خواهد بود که غایب در آنجا مال داشته است و در صورتی که او در چند شهر مختلف دارای اموال باشد، تمامی دادگاههای آن شهرها، صالح به رسیدگی خواهند بود و در صورت مطرح شدن چند دعوا در چند شهر مختلف، دادگاهی که بدواً اولین دادخواست را ثبت نموده، صالح خواهد بود. 

اگر شخص غایب در خارج از ایران دارای اموال باشد، مامورین کنسولی ایران این حق را دارند که برای اداره اموالی که در حوزه ماموریت آنها وجود دارند، بطور موقت، امین تعیین نمایند. هم چنین مکلف اند که ظرف ۱۰ روز بعد از نصب امین، مدارک اقدامات خود را توسط وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری ارسال نمایند. در این حالت نصب امین زمانی قطعی می شود که دادگاه صالح تهران، اقدام مامور کنسولی را تنفیذ نموده باشد. ماده ۱۱۴ قانون امور حسبی در این ارتباط عنوان داشته است:

«در خارج ایران مامورین کنسولی ایران حق دارند برای اداره اموال ایرانیان که محتاج به تعیین امین و واقع در حوزه ماموریت آنهاست‌ موقتاً نصب امین نمایند و باید تا ده روز پس از نصب امین مدارک عمل خود را بوسیله وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری بفرستند نصب امین ‌نامبرده وقتی قطعی می گردد که دادگاه شهرستان تهران تصمیم مامور کنسولی را تنفیذ کند.»