نحوه شکایت از پزشک چگونه می باشد؟

چگونه میتوان از پزشک شکایت نمود؟

شغل پزشکی در زمره یکی از مهمترین مشاغل در هر اجتماعی محسوب می شوند چرا که مستقیما با جان و سلامتی بیماران در ارتباط بوده و هرگونه قصور و کوتاهی آنان در انجام وظایفشان، می تواند بعضا صدمات و لطمات جبران ناپذیری را به بیماران وارد نماید. این مساله به قدری حائز اهمیت است که خطای پزشکان یا اصطلاحا قصور پزشکی آنان، در ارتباط با سلامتی بیمارانشان، نوعی جرم محسوب می گردد که قانون مجازات اسلامی آن را در حکم جرم شبه عمد نامگذاری نموده است. در این مقاله به بررسی نحوه شکایت از پزشک می پردازیم. ماده ٢٩٥ قانون مجازات اسلامی مقرر نموده است:

"هرگاه کسی فعلی که انجام آن را برعهده گرفته یا وظیفه خاصی را که قانون بر عهده او گذاشته است، ترک کند و به سبب آن، جنایتی واقع شود، چنانچه توانایی انجام آن فعل را داشته باشد جنایت حاصل به او مستند می شود و حسب مورد عمدی، شبه عمدی، یا خطای محض است، مانند این که مادر یا دایه ای که شیر دادن را برعهده گرفته است، کودک را شیر ندهد یا پزشک یا پرستار وظیفه قانونی خود را ترک کند."

بطور کلی جرائم به سه دسته تقسیم می گردند:

١) جرم عمدی: جرمی است که مجرم، با سوء نیت کامل قصد انجام فعل و نتیجه مجرمانه را دارد که مجازات آن، قصاص می باشد. مانند قتل عمد.

٢) جرم غیر عمد یا شبه عمد: جرمی است که همراه با تقصیر می باشد و قصد فعلی وجود دارد اما قصد نتیجه را ندارد و مجازات آن، پرداخت دیه است.

٣) خطای محض: جرمی است که در آن نه قصد فعل مجرمانه وجود دارد و نه قصد نتیجه مجرمانه مجازات این جرم، دیه می باشد.

بیشتر بخوانید: تاثیر نظریه کارشناس در تصمیمات دادگاه

جرائم و خطاهای پزشکی

بطور کلی خطاهایی که از پزشکان سر می زند، می تواند ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی، نداشتن مهارت و یا عدم رعایت مقررات دولتی باشد. بی احتیاطی به معنای این است که پزشک عملی را انجام داده است که نمی بایست از نظر اصول پزشکی، مرتکب آن می گردید و در نتیجه این عمل، ضرر جسمی یا روانی به بیمار وارد گردیده است. بی مبالاتی به معنای این است که پزشک ترک فعلی را انجام داده است که از نظر اصول پزشکی، موظف به انجام آن بوده است. مانند اینکه پزشک قبل از انجام عمل جراحی، معاینات لازم و ضروری را انجام ندهد.

عدم مهارت به معنای نداشتن تخصص کافی پزشک در انجام کار مشخص و مخصوصی، می باشد. مانند نداشتن سرعت عمل لازم در انجام عمل جراحی. بی مهارتی یا عدم مهارت پزشک می تواند ناشی از عدم مهارت علمی یا عدم مهارت عملی او باشد که در هر صورتی، نمیتواند عذر موجهی جهت قصور پزشکی محسوب گردد. عدم رعایت مقررات دولتی به معنای بی توجهی و عدم رعایت آیین نامه ها، بخشنامه ها و دستورالعمل های مقامات مافوق اداری، وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و ... می باشد.

مراجع صالح جهت رسیدگی به جرائم پزشکی

دادسرای ویژه جرائم پزشکی

یکی از مراجعی که صلاحیت رسیدگی به جرائم پزشکان را دارد، دادسرای ویژه جرائم پزشکی می باشد که فرد شاکی می تواند جهت رسیدگی به تخلفات پزشکی، به آنجا مراجعه نماید و مطالبه دیه و خسارات وارد شده را نماید و چنانچه پزشک، قصور نموده باشد، تقاضای اعمال مجازات او را از طریق دادگاه، بنماید.

سازمان نظام پزشکی

سازمان نظام پزشکی، نهادی است که به تخلفات اداری و انتظامی پزشکان، رسیدگی می نماید. در این سازمان، برخورد انتظامی با پزشک صورت می گیرد که اعم از لغو پروانه طبابت بطور دائمی، توبیخ کتبی و ... می باشد.

شوراهای حل اختلاف ویژه امور بهداشتی

شوراهای حل اختلاف ویژه امور بهداشتی، صلاحیت رسیدگی به حل و فصل اختلافات میان اعضای جامعه پزشکی با یکدیگر و یا با سایر مردم (اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی) را دارد. اگر مبلغ خواسته یا محکوم به کمتر از ٥ میلیون تومان باشد و یا اینکه طرفین توافق نمایند که مورد اختلاف شان در شوراهای حل اختلاف ویژه امور بهداشتی، مورد بررسی قرار گیرد، مرجع صالح به رسیدگی، این شورا می باشد.

بیشتر بخوانید: آیا انجام دادن عمل جراحی زیبایی زن نیازمند اجازه شوهر می باشد؟

مستندات قانونی مرتبط با شکایت از پزشک

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/97/3337 شماره پرونده: 97-30-3337 تاریخ نظریه: 1398/08/18

با عنایت به بند «الف» ماده 30 «قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383» که شکایت شاکی ذی‌نفع یا سرپرست و یا نمایندگان قانونی بیمار را از جهات قانونی شروع به تعقیب انتظامی دانسته است و با عنایت به اینکه زوجه متوفی حق مطالبه دیه در مراجع قضایی را دارد، بنابراین ذی‌نفع تلقی می‌شود و حق شکایت انتظامی از پزشک معالج همسرش را که به علت قصور پزشکی باعث فوت وی شده است دارد.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه: 7/97/3259 شماره پرونده: 97-30-3259 تاریخ نظریه: 1398/08/04

در فرض استعلام که قصور در زایمان منتهی به نقص عضو یا فوت حمل شده است، زن باردار از این جهت که موضوع اقدامات پزشکی قرار گرفته، مشمول عبارت «شاکی ذی‌نفع» در ماده 30 «قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383» قرار گرفته و حق شکایت انتظامی علیه پزشک و کادر درمانی را دارد. بدیهی است که قائل بودن این حق برای مادر، نافی حق ولی قهری (در مورد نقص عضو طفل) یا دیگر اولیای دم (در صورت فوت طفل) برای اقامه شکایت انتظامی نمی‌باشد.

صورتجلسه نشست قضائی استان گیلان/ شهر لاهیجان مورخ ۱۳۹۶/۰۹/۰۲

در صورت عدم محکومیت پزشک در دادسرای انتظامی پزشکی، آیا مقام قضایی می تواند جهت احراز تقصیر پزشک، موضوع را به پزشکی قانونی یا پزشک معتمد ارجاع نماید؟

نظر هیئت عالی

تشخیص تقصیر پزشک که طبق تبصره ماده 145 قانون مجازات اسلامی اعم از بی احتیاطی و بی مبالاتی است از حیث موضوع و جنبه فنی بودن آن با جلب نظر کارشناس، به عهده مرجع قضایی است؛ بنابراین احراز تقصیر پزشک منوط به تعقیب انتظامی وی نیست و نظریه هیأت عالی پزشکی به عنوان کارشناس جنبه طریقیت دارد.

نظر اکثریت

مرجع احراز تخلفات پزشکی (اعم از بی احتیاطی، بی مبالاتی و مسامحه و غفلت و عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی) و احراز تقصیر مرتکب (موضوع ماده 145 و تبصره آن از قانون مجازات اسلامی) دادسرا و دادگاه و هیأت عالی انتظامی پزشکی است و اگرچه تخلفات ایشان مانند تخلفات کارمندان اداری، با رسیدگی قضایی ارتباط مستقیم ندارد و هر کدام بصورت جداگانه رسیدگی می شود، اما سازمان نظام پزشکی مرجع تخصصی احراز تقصیر در این خصوص محسوب می شود. در ماده 1 قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور مصوب 1372 و نیز ماده 3 آیین نامه اجرایی آن به وظایف پزشکی قانونی و نیز لزوم اینکه استعلام باید در چارچوب وظایف قانونی باشد اشاره شده است و احراز تقصیر پزشک در حیطه شرح وظایف پزشکی قانونی نیست.