صدور شناسنامه فرزند به نام مادر در ازدواج موقت

نحوه صدور شناسنامه فرزند به نام مادر

بی شک یکی از حقوقی که در زمره حقوق اولیه هر انسانی قلمداد می گردد، مساله احراز هویت و داشتن مدارک شناسایی می باشد. در این مقاله به نحوه صدور شناسنامه فرزند به نام مادر می پردازیم.

اخذ شناسنامه برای هر نوزاد تازه متولد شده از جمله وظایف پدر یا مادر طفل می باشد و اگر برای طفل، شناسنامه گرفته نشود، وضعیت او مشابه کسی می شود که هویت خارجی نداشته و ندارد. بنابراین این مساله در زندگی اجتماعی بسیار حائز اهمیت می باشد. بر همین اساس ماده ١٢ قانون ثبت احوال مقرر نموده است:

"ولادت هر طفل در ایران اعم از این که پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند باید به نماینده یا مامور ثبت احوال اعلام شود و ولادت ‌اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور به مامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام‌ شود."

همچنین ماده ١٦ قانون ثبت احوال بیان نموده است:

"اعلام و امضاء سند ثبت ولادت به ترتیب به عهده اشخاص زیر خواهد بود:

1. پدر.
2. مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد.
3. مادر یا جد پدری که از طرف دادگاه به سمت ولایت انتخاب شده باشد.
4. وصی یا قیم یا امین.
5. اشخاصی که قانوناً عهده دار نگهداری طفل می باشند.
6. متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
7. صاحب واقعه که سن او از 18 سال تمام به بالا باشد.

‌تبصره- در صورتی که ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود و هرگاه اتفاق ‌پدر و مادر در اعلام ولادت میسر نباشد سند طفل با اعلام یکی از ابوین که مراجعه می‌کند با قید نام کوچک و طرف غائب تنظیم خواهد شد. ‌اگر مادر اعلام‌ کننده باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده می شود."

مطلب مرتبط: نمونه رای الزام ثبت احوال به صدور شناسنامه برای نوزاد اناث

با استنباط از ماده فوق الذکر میتوان اینگونه بیان نمود که اگر ازدواج پدر و مادر شرعی بوده اما به ثبت نرسیده باشد، باید پدر و مادر هر دو جهت اخذ شناسنامه حضور داشته باشند اما اگر بنا به هر علتی امکان دسترسی به پدر وجود نداشته باشد و بعضا ممکن است که مردان به بهانه های مختلف از انجام این تعهد امتناع ورزند، لذا قانونگذار راه حلی را اتخاذ نموده تا بر مبنای آن مادر بتواند با انجام مراحل ذیل برای نوزاد خود شناسنامه اخذ نماید:

در ابتدا مادر می بایست به دادگاه خانواده مراجعه و تقاضای صدور حکم "امین موقت" را بنماید. با دریافت حکم امین موقت، مادر دارای سمت قانونی شده و میتواند با مراجعه به اداره ثبت احوال، اقدام به گرفتن شناسنامه نوزاد بنام خود را دریافت نماید. نکته مهم این است که در این شرایط حتما می بایست پدر ایرانی باشد و امکان دسترسی به او وجود نداشته باشد و مادر می بایست جهت اثبات ادعای خود، شهود و مدارک لازم را به دادگاه معرفی نماید. بنابراین با صدور این حکم، شناسنامه توسط اداره ثبت احوال بنام خانوادگی مادر صادر می گردد و تنها نام کوچک پدر در شناسنامه درج می شود.

مضاف بر اینکه مطابق با قانون، ادارات ثبت احوال مکلف می باشند که در ابتدا حکم امین موقت را رویت و بعد اقدام به صدور شناسنامه بنام مادر نمایند. ناگفته نماند که در شرایط فوق الذکر، اگر پدر به تنهایی جهت اخذ شناسنامه مراجعت نماید، شناسنامه یکطرفه بنام خانوادگی او صادر می گردد. نکته قابل توجه این است که اگر با روال فوق الذکر، شناسنامه بنام خانوادگی مادر صادر گردید، اما بعد از گذشت مدتی، پدر بازگردد، با مراجعه به دادگاه و صدور حکم اثبات نسب، مشخصات پدر نیز در شناسنامه قید و نام خانوادگی طفل به نام خانوادگی پدر تغییر می نماید.