عدم امکان ازدواج با زن شوهردار بعنوان یکی از موانع نکاح

ازدواج با زن شوهردار بعنوان یکی از موانع نکاح

ازدواج یا همان نکاح در قانون مدنی ایران تعریف نشده است اما در اصطلاح حقوقی میتوان آن را چنین تعریف نمود: «نکاح قراردادی است که بموجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک و متحد شده و خانواده ای را تشکیل می دهند.» در فقه اسلامی نیز نکاح چنین تعریف شده است: «نکاح عقدی است که به هر یک از زوجین حق استمتاع از دیگری را به وجه مشروع می دهد.»

با استناد به تعاریف فوق‌ میتوان اینگونه بیان نمود که زمانی که دختر و پسر تصمیم به ازدواج و‌ تشکیل خانواده می گیرند در صورتی که جمیع شرایط اعم از شرایطی که مربوط به هر دوی آنهاست از قبیل سن، تحصیلات، شغل و … و هم چنین شرایطی که قوانین و‌ عرف کشور نیز آنان را پذیرفته است، محقق شده باشد، نکاح میان آنان برقرار می گردد. گاهی اوقات ممکن است مواردی وجود داشته باشد که عدم آنها در نکاح شرط باشد و‌ وجود آن موارد مانع صحت نکاح میشود، این موارد معروف اند به موانع نکاح! قانونگذار موارد ذیل را بعنوان موانع نکاح برشمرده است (مستفاد از مواد 1045 الی 1061 قانون مدنی): شوهر داشتن، داشتن چهار زن دائم، عده زن، مطلقه بودن به سه طلاق و نه طلاق، کفر، لعان، احرام و قرابت در حدود معین.

در این مقاله در ارتباط با شوهر داشتن بعنوان یکی از موانع ازدواج به تفصیل پرداخته می شود.

بیشتر بخوانید: شرایط ازدواج دختر بدون اذن پدر

عدم امکان ازدواج با زن شوهردار

همانگونه که عرض گردید شوهر داشتن یکی از موانع ازدواج می باشد و اگر کسی به این مورد توجهی ننماید و با زن شوهردار ازدواج کند، هم از لحاظ مدنی و هم از لحاظ کیفری مسئول خواهد بود. ناگفته نماند که برقراری رابطه جنسی با زن شوهردار (زنا) نیز دارای مجازات کیفری و مدنی خواهد بود. قانونگذار ازدواج زن شوهردار را ممنوع اعلام نموده و بدان تاکید فراوان داشته است هر چند که داشتن چند زن در قانون و فقه ما پذیرفته شده است اما داشتن چند شوهر بدلیل آنکه مخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه و‌ موجب اختلاط نسل است، بشدت نکوهش شده است و قانون هیچ کشوری آن را به رسمیت نمی شناسد.

با استناد به قانون مدنی باید عنوان نمود که ازدواج با زن شوهردار باطل است و حتی میتواند منجر به حرمت ابدی ازدواج میان آن زن و مرد شود. فی الواقع اگر مردی از روی علم و آگاهی کامل، با زن شوهردار عقد نماید، این ازدواج باطل بوده و حرمت ابدی نیز میان آنان ایجاد می شود. حرمت ابدی بمعنای این است که حتی پس از انحلال ازدواج، آن زن و مرد نمی توانند با یکدیگر ازدواج نمایند. حرمت ابدی در صورتی که ازدواج بدون علم به وجود رابطه زوجیت و ممنوعیت ازدواج یا یکی از این دو مورد واقع شده و رابطه جنسی برقرار شده باشد نیز ایجاد می شود اما اگر ازدواج از روی عدم آگاهی به دو مورد فوق یا یکی از آنها، محقق شده باشد و رابطه جنسی برقرار نشده باشد، نکاح باطل است اما حرمت ابدی بین آنان ایجاد نمی شود یعنی بعد از انحلال ازدواج اول زن، آنان می توانند با یکدیگر ازدواج نمایند. در این ارتباط ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی بیان داشته است:

"هر کس زن شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده طلاق و یا در عده وفات است با علم به عده ‌و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد باطل و آن زن مطلقا بر آن شخص حرام موبد می شود.»

همچنین ماده ۱۰۵۱ قانون مدنی در این ارتباط بیان داشته است:

"حکم مذکور در ماده فوق در موردی نیز جاری است که عقد از روی جهل ‌به تمام یا یکی از امور مذکوره فوق بوده و نزدیکی هم واقع ‌شده باشد. در صورت جهل و عدم وقوع نزدیکی عقد باطل ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود."

بیشتر بخوانید: شروطی برای ازدواج

مجازات کیفری ازدواج با زن شوهردار

ازدواج هر مردی با زن شوهردار و هم چنین ازدواج زن شوهردار با دیگری با وجود آگاهی به شوهردار بودن زن، جرم است و اگر منجر به نزدیکی نشود، عقد باطل و زن و مرد به ۶ ماه تا ۲ سال حبس و یا جزای نقدی از ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال محکوم می شوند. در این ارتباط ماده ۶۴۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ مقرر نموده است:

"[جزای نقدی اصلاحی ۱۳۹۹/۱۱/۰۸]- کسانی که عالما مرتکب یکی از اعمال زیر شوند به حبس از شش ماه تا دو سال و یا از ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم می شوند:

۱ - هر زنی که در قید زوجیت یا عده دیگری است خود را به عقد دیگری درآورد در صورتی که منجر به مواقعه نگردد.

۲ - هر کسی که زن شوهردار یا زنی را که در عده دیگری است برای خود تزویج نماید در صورتی که منتهی به مواقعه نگردد."

در صورتی که ازدواج مورد بحث منجر به نزدیکی شود، مرتکب به مجازات زنا محکوم می شود. ماده ۶۴۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ در ارتباط با مجازات عاقد این نوع ازدواج چنین مقرر نموده است:

"[جزای نقدی اصلاحی ۱۳۹۹/۱۱/۰۸]- هرگاه کسی عالما زن شوهردار یا زنی را که در عده دیگری است برای مردی عقد نماید به حبس از شش ماه تا سه سال یا از ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ تا ۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می شود و اگر دارای دفتر ازدواج و طلاق یا اسناد رسمی باشد برای همیشه از تصدی دفتر ممنوع خواهد گردید."

بیشتر بخوانید: عدم امکان ازدواج با محارم به عنوان یکی از موانع ازدواج

زنا با زن شوهردار

اگر کسی با زن شوهردار، زنا کند، حرمت ابدی میانشان ایجاد می شود و بعد از انحلال ازدواج به هیچ وجه زن نمیتواند با آن مرد (زانی) ازدواج کند. نکته دیگر آنکه اگر مردی در اثر اکراه با زن شوهردار رابطه جنسی برقرار کند، این عمل بدلیل آنکه با اکراه انجام شده زنا نخواهد بود و بر فرض آنکه زنا هم محسوب شود، مشمول ماده ۱۰۵۴ قانون مدنی نخواهد شد چراکه منظور مقنن از این ماده، معطوف به عملی است که با اختیار شخص انجام شود و قابل مجازات است و در صورت اکراه عمل مرد جرم نیست. ماده ۱۰۵۴ قانون مدنی: «زنای با زن شوهردار یا زنی که در عده رجعیه است موجب حرمت ابدی است.» نکته آخر آنکه مجازات زنای مرد متاهل و زن متاهل با یکدیگر (زنای محصن و محصنه) با تحقق شرایط قانونی، سنگسار (رجم) خواهد بود.