هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (‌اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا‌ متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود.

تفسیر ماده 714 قانون مجازات اسلامی:

1- قانونگذار شرایطی را مقرر نموده است که بموجب آن، تحقق جرائم ذکر شده در مواد 714 الی 719 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، مستلزم حرکت وسیله نقلیه موتوری می‌باشد فلذا در شرایطی که وسایل نقلیه بدون حرکت و متوقف باشند، شامل مواد فوق‌الاشاره نخواهند شد.

2- منظور از متصدی وسیله موتوری، کسی است که هدایت وسایل موتوری غیر نقلیه مانند جرثقیل را بر عهده دارد. فلذا اگر بدلیل تقصیر متصدی وسیله موتوری، جنایتی حادث گردد، مورد مشمول مجازات‌های مندرج در مواد 714 الی 719 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، خواهد شد.

3- وسایل موتوری اعم از نقلیه و غیرنقلیه می‌باشند. وسایل نقلیه موتوری مانند جت اسکی، قایق موتوری و ... است اما وسایل نقلیه غیر موتوری مانند دوچرخه و ... است. شایان ذکر است که تفاوتی میان وسایل نقلیه زمینی، هوایی یا آبی وجود ندارد.

4- جهت مسئول شناختن اشخاص موضوع ماده 714 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و تحمیل مجازات بر آنان لازم است که در درجه اول تقصیر مرتکب احراز گردد در صورتی که راننده یا متصدی، تقصیری نداشته باشد، مسئولیتی متوجه او نمی‌باشد.

5- دادگاه صادرکننده حکم در خصوص جرائم رانندگی این اختیار را دارد که علاوه بر مجازات اصلی، مرتکب را به یک یا چند مورد از مجازات‌های مندرج در ماده 23 قانون مجازات اسلامی مانند منع رانندگی و ... محکوم نماید.

6- مسئولیت کیفری مندرج در مواد 714 الی 719 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، متوجه راننده یا متصدی می‌باشد نه مالک آن.

7- مطابق با بند 9 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 به جرائم ناشی از تخلفات رانندگی موضوع ماده 714 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در دادگاه صلح رسیدگی خواهد شد.

8- جرم موضوع ماده 714 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات یک جرم مقید است چراکه برای تحقق آن، نیاز به احراز تحقق نتیجه خاص دارد (تعریف جرم مقید).

مطلب مرتبط: جرائم ناشی از تخلفات رانندگی چیست؟ مجازات آن کدام است؟

هرگاه یکی از جهات مذکور در ماده (714) موجب مرض جسمی یا دماغی که غیرقابل علاج باشد و یا از بین رفتن یکی از حواس یا از کار افتادن عضوی از اعضاء بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد یا تغییر شکل دائمی عضو یا صورت شخص یا سقط جنین شود مرتکب به حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم می‌شود.

تفسیر ماده 715 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- جرم مندرج در ماده 715 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، یک جرم غیرقابل گذشت می‌باشد که میزان صدمات وارده در آن، دارای موضوعیت می‌باشد.

2- جرم درج شده در ماده 715 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در ارتباط با تصادف رانندگی منجر به مرض جسمی یا دماغی غیرقابل علاج، از کار افتادن عضوی از اعضای بدن که وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهند، تغییر دائمی شکل صورت یا دیگر اعضای بدن، سقط جنین و یا از بین رفتن یکی از حواس می‌باشد که مجازات آن دو ماه تا یک سال حبس و هم‌چنین پرداخت دیه می‌باشد.

3- مطابق با بند 9 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 به جرائم ناشی از تخلفات رانندگی موضوع ماده 715 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در دادگاه صلح رسیدگی خواهد شد.

4- جرم موضوع ماده 715 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات یک جرم مقید است چراکه برای تحقق آن، نیاز به احراز تحقق نتیجه خاص دارد (تعریف جرم مقید).

مطلب مرتبط: جرائم ناشی از تخلفات رانندگی چیست؟ مجازات آن کدام است؟

(اصلاحی 23-02-1399)- هرگاه یکی از جهات مذکور در ماده (714) موجب صدمه بدنی شود که باعث نقصان یا ضعف دائم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود و ‌یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدو‌م گردد، بدو‌ن آنکه عضو از کار بیافتد یا باعث و‌ضعِ حمل زن قبل از موعد طبیعی شود مرتکب به حبس از یک ماه تا سه ‌ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدو‌م محکوم خواهد شد.

تفسیر ماده 716 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- جرم مندرج در ماده 716 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، وفق ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، در زمره جرائم قابل گذشت می‌باشد. (حداکثر مجازات آن سه ماه حبس می‌باشد)

2- مقنن در ماده 716 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در خصوص تصادف رانندگی منجر به نقصان یا ضعف دائم یکی از اعضای بدن یا منافع آن، از بین رفتن قسمتی از عضو بدن و یا وضع حمل زن پیش از موعد طبیعی، صحبت نموده است که مجازات آن پرداخت دیه و حبس از 1 تا 3 ماه خواهد بود.

3- مطابق با بند 9 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 به جرائم ناشی از تخلفات رانندگی موضوع ماده 716 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در دادگاه صلح رسیدگی خواهد شد.

4- جرم موضوع ماده 716 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات یک جرم مقید است چراکه برای تحقق آن، نیاز به احراز تحقق نتیجه خاص دارد (تعریف جرم مقید).

مطلب مرتبط: جرائم ناشی از تخلفات رانندگی چیست؟ مجازات آن کدام است؟

(اصلاحی 23-02-1399)- هرگاه یکی از جهات مذکور در ماده (714) موجب صدمه بدنی شود مرتکب به حبس از پانزده تا هفتاد و پنج روز و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدو‌م محکوم می‌شود.

تفسیر ماده 717 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- جرم مندرج در ماده 717 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، وفق ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، در زمره جرائم قابل گذشت می‌باشد. (حداکثر مجازات آن تا 75 روز حبس می‌باشد.)

2- جرم مندرج در ماده 717 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در خصوص تصادفات رانندگی است که منجر به
صدماتی می‌شوند که شامل هیچ یک از مواد فوق‌الذکر نمی‌شود و مجازات آن 15 تا 75 روز حبس و پرداخت دیه می‌باشد.

3- مطابق با بند 9 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 22-06-1402 به جرائم ناشی از تخلفات رانندگی موضوع ماده 717 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در دادگاه صلح رسیدگی خواهد شد.

4- جرم موضوع ماده 717 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات یک جرم مقید است چراکه برای تحقق آن، نیاز به احراز تحقق نتیجه خاص دارد (تعریف جرم مقید).

مطلب مرتبط: جرائم ناشی از تخلفات رانندگی چیست؟ مجازات آن کدام است؟

در مورد مواد فوق هرگاه راننده یا متصدی وسایل موتوری در موقع وقوع جرم مست بوده یا پروانه نداشته یا زیادتر از سرعت مقرر‌ حرکت می‌کرده است یا آن که دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی موثر در تصادف به کار انداخته یا در محل‌هایی که برای عبور پیاده رو‌ علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات لازم ننماید و یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع گردیده است رانندگی نموده به بیش از دو سوم حداکثر‌ مجازات مذکور در مواد فوق محکوم خواهد شد. دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات فوق مرتکب را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محروم نماید.

تبصره- اعمال مجازات موضوع مواد (714) و (718) این قانون از شمول بند (1) ماده (2) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در‌ موارد معین مصوب 1373/12/28 مجلس شورای اسلامی مستثنی می‌باشد.

تفسیر ماده 718 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

1- مستنبط از ماده 718 قانون‌ مجازات اسلامی بخش تعزیرات، اگر راننده یا متصدی وسایل موتوری که در زمان رانندگی مرتکب قتل غیرعمد شده است، در زمان وقوع جرم مست بوده و یا آنکه پروانه نداشته باشد، به بیش از دو سوم حداکثر مجازات محکوم می‌گردد.

2- مقنن طی مواد 718 و 719 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در خصوص کیفیات مشدده هر یک از مجازات‌های مندرج در مواد 714 الی 716 قانون فوق‌الذکر صحبت نموده است. مطابق با این مواد، دادگاه این تکلیف را بر عهده دارد که حکم به بیش از دو سوم حداکثر حبس مقرر در قانون را صادر نماید این موارد عبارتند از:

الف- مستی، نداشتن گواهینامه یا پروانه، سرعت غیرمجاز، عبور از محل‌های ممنوع، عدم رعایت حقوق عابران در خطوط عابر پیاده و استفاده از وسیله موتوری علی‌رغم داشتن ایراد فنی و مکانیکی.

ب- فرار راننده علی‌رغم نیاز فوری مصدوم به کمک و‌ توانایی راننده جهت انتقال او‌ به مراکز درمانی یا درخواست کمک از ماموران انتظامی.

بیشتر بخوانید: قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و رفع مخاطرات جانی

هرگاه مصدوم احتیاج به کمک فوری داشته و راننده با وجود امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی و یا استمداد از مامورین انتظامی از‌ این کار خودداری کند و یا به منظور فرار از تعقیب محل حادثه را ترک و مصدوم را رها کند حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در‌مواد (714) و (715) و (716) محکوم خواهد شد. دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده اعمال کیفیت مخففه نماید.

تبصره 1- راننده در صورتی می‌تواند برای انجام تکالیف مذکور در این ماده وسیله نقلیه را از صحنه حادثه حرکت دهد که برای کمک رسانیدن به مصدوم توسل به طریق دیگر ممکن نباشد.

تبصره 2- در تمام موارد مذکور هرگاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه کند و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد نمود.

هر کس در ارقام و مشخصات پلاک وسایل نقلیه موتوری زمینی، آبی یا کشاورزی تغییر دهد و یا پلاک وسیله نقلیه موتوری دیگری را به آن الصاق نماید یا برای آن پلاک تقلبی بکار برد یا چنین وسایلی را با علم به تغییر و یا تعویض پلاک تقلبی مورد استفاده قرار دهد و همچنین هر کس به نحوی از انحاء در شماره شاسی، موتور یا پلاک وسیله نقلیه موتوری و یا پلاک های موتور و شاسی که از طرف کارخانه سازنده حک یا نصب شده بدون تحصیل مجوز از راهنمایی و رانندگی تغییر دهد و آن را از صورت اصلی کارخانه خارج کند به حبس از شش ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

هر کس بخواهد وسیله نقلیه موتوری را اوراق کند مکلف است مراتب را با تعیین محل توقف وسیله نقلیه به راهنمایی و رانندگی محل ‌اطلاع دهد، راهنمایی و رانندگی محل باید ظرف مدت یک هفته اجازه اوراق کردن وسیله نقلیه را بدهد و اگر به دلایلی با اوراق کردن موافقت ندارد‌ تصمیم قطعی خود را ظرف همان مدت با ذکر دلیل به متقاضی ابلاغ نماید، هرگاه راهنمایی و رانندگی هیچگونه اقدامی در آن مدت نکرد اوراق کردن وسیله نقلیه پس از انقضای مدت مجاز است. تخلف از این ماده برای اوراق کننده موجب محکومیت از دو ماه تا یک سال حبس خواهد بود.

(جزای نقدی اصلاحی 30-03-1403)- چنانچه وسیله موتوری یا پلاک آن سرقت یا مفقود شود، شخصی که وسیله در اختیار و تصرف او بوده است اعم از آن که مالک بوده یا‌ نبوده پس از اطلاع مکلف است بلافاصله مراتب را به نزدیکترین مرکز نیروی انتظامی اعلام نماید، متخلف از این ماده به جزای نقدی از 16,500,000 تا 33,000,000 ریال محکوم خواهد شد.

(جزای نقدی اصلاحی 30-03-1403)- هر کس بدون گواهینامه رسمی اقدام به رانندگی و یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است، بنماید و ‌همچنین هر کس به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه موتوری ممنوع باشد به رانندگی وسائل مزبور مبادرت ورزد برای بار اول به حبس‌ تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا 33,000,000 ریال و یا هر دو مجازات و در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

(جزای نقدی اصلاحی 30-03-1403)- هر راننده وسیله نقلیه‌‌ای که در دستگاه ثبت سرعت وسیله نقلیه عمداً تغییری دهد که دستگاه سرعتی کمتر از سرعت واقعی نشان دهد‌ و یا با علم به اینکه چنین تغییری در دستگاه مزبور داده شده با آن وسیله نقلیه رانندگی کند برای بار اول به حبس از ده روز تا دو ماه و یا جزای نقدی از‌ 6,600,000 تا 33,000,000 ریال و یا هر دو مجازات و در صورت تکرار به دو تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

هر یک از مامورین دولت که متصدی تشخیص مهارت و دادن گواهینامه رانندگی هستند اگر به کسی که واجد شرایط رانندگی نبوده پروانه بدهند به حبس تعزیری از شش ماه تا یک سال و به پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم خواهند شد و پروانه صادره نیز ابطال می‌گردد.

(منسوخ 01-02-1392)- هر کس در جرائم تعزیری معاونت نماید حسب مورد به حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان جرم محکوم می‌شود.

(منسوخ 01-02-1392)- جرائم مندرج در مواد 558، 559، 560، 561، 562، 563، 564، 565، 566، قسمت اخیر ماده 596، 608، 622، 632، 633، 642، 648، 668، 669، 676، 677، 679، 682، 684، 685، 690، 692، 694، 697، 698، 699 و 700 جز با شکایت شاکی خصوصی تعقیب نمی شود و در صورتی‌ که شاکی خصوصی گذشت نماید دادگاه می ‌تواند در مجازات مرتکب تخفیف دهد و یا با رعایت موازین شرعی از تعقیب مجرم صرفنظر نماید.

(منسوخ 01-02-1392)- قاضی دادگاه می ‌تواند با ملاحظه خصوصیات جرم و مجرم و دفعات ارتکاب جرم در موقع صدور حکم و در صورت لزوم از مقررات ‌مربوط به تخفیف، تعلیق و مجازات های تکمیلی و تبدیلی از قبیل قطع موقت خدمات عمومی حسب مورد استفاده نماید.