پرداخت نفقه فرزند مشترک بر عهده چه کسی است؟

نفقه فرزند مشترک

سوالی که بسیار متداول می باشد این است که پرداخت نفقه فرزند مشترک با چه کسی می باشد؟ پدر یا مادر یا جد پدری و ...؟ در پاسخ به این سوال در ابتدا لازم است که عنوان شود نفقه شامل چه مواردی می شود. مطابق با ماده ١٢٠٤ قانون مدنی:

"نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌ البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق."

با استنباط از ماده فوق الذکر میتوان اینگونه بیان نمود که نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و معمول یک فرد در جهت گذراندن امور زندگی می باشد که مساله استطاعت و توانایی مالی فرد نفقه دهنده نیز امری بسیار مهم می باشد که می بایست حتما مدنظر مرجع قضایی قرار گیرد. نفقه فرزند شامل تمامی موارد اعم از مسکن، خوراک، پوشاک، هزینه تحصیل و ... است که می بایست در درجه اول توسط پدر پرداخت گردد اما در صورتی که پدر فوت نماید یا توانایی مالی لازم را نداشته باشد، این وظیفه بر عهده جد پدری خواهد بود و در صورت نبود جد پدری و یا عدم توانایی مالی ایشان، مادر عهده دار پرداخت نفقه فرزند خواهد بود. مطابق با توضیحات فوق الذکر، ماده ١١٩٩ قانون مدنی بیان داشته است:

"نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است. هرگاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب ‌النفقه است و اگر چند نفر از ‌اجداد و جدات مزبور، از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند."

مطلب مرتبط: نفقه چیست و در چه صورتی به زن تعلق می گیرد؟

نحوه مطالبه نفقه فرزند مشترک

با استناد به ماده ٦ قانون حمایت خانواده باید بیان داشت که فردی که حضانت طفل با اوست مانند مادر، مکلف است که نفقه فرزند خود (دختر کمتر از ٩ سال و پسر کمتر از ١٥ سال) را بطرفیت پدر یا جد پدری در دادگاه صالح مطالبه نماید. دختر از فاصله سن ٩ تا ١٨ سالگی و پسر از فاصله سن ١٥ تا ١٨ سالگی اگر از دادگاه، حکم رشد گرفته باشد، میتواند به تنهایی نفقه خود را مطالبه نماید در غیر اینصورت نمی تواند به تنهایی این کار را انجام دهد.

مطلب مرتبط: نمونه رای مطالبه نفقه زوجه و فرزند مشترک

تعیین میزان نفقه فرزند مشترک

پس از تقدیم دادخواست مبنی بر پرداخت نفقه فرزند مشترک، دادگاه جهت تعیین میزان دقیق آن، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد. کارشناس طی یک جلسه در حضور والدین فرزند و پرسیدن سوالاتی مرتبط با وضع مالی و شرایط خانواده و فرزند آنان، میزان نفقه را تعیین می نماید که البته این میزان بسته به شرایط خانواده ها و محل زندگی آنان و عوامل دیگر، متفاوت خواهد بود. قاضی نیز مطابق با نظر اعلامی کارشناس، رای مبتنی بر پرداخت نفقه فرزند مشترک را صادر می نماید.

مطلب مرتبط: چگونه می توان به شکل قانونی از شوهر نفقه گرفت؟!

نکات کلیدی در پرداخت نفقه فرزند مشترک

1. فرزندان پسر بعد از رسیدن به سن ١٨ سالگی و رفتن به خدمت مقدس سربازی، اگر توانایی کار کردن و اشتغال داشته باشند، نفقه ای دریافت نمی کنند و فرزندان دختر نیز اگر شاغل نباشند، تا زمانیکه ازدواج نکرده اند، پرداخت نفقه آنان به ترتیب بر عهده پدر یا جد پدری و یا مادر خواهد بود. شعبه 24 دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی دادنامه شماره 9409970222402113 مورخ 19-11-1394 در ارتباط با شرط تعلق نفقه به فرزند بیان داشته است که: "اگر فرزند فاقد تمکن مالی بوده اما در سنی باشد که قادر به اشتغال است؛ پدر محکوم به پرداخت نفقه وی نخواهد شد." همچنین ماده ١١٩٧ قانون مدنی در این ارتباط بیان نموده است:

"کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم سازد."

2. نفقه گذشته فرزند قابل مطالبه نیست و فقط میتوان نفقه آینده او را مطالبه نمود.

3. مطابق با ماده ٥٣ قانون حمایت خانواده:

"هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می شود.

تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است."

در این ارتباط شعبه 37 دیوان عالی کشور طی دادنامه شماره 9309970925202051 مورخ 02-06-1393 مقرر داشته است که: "تحقق بزه ترک انفاق مشروط به احراز تمکن مالی زوج و امتناع وی از پرداخت نفقه است."

4. در صورت جدایی پدر و مادر نیز می بایست در دادگاه طلاق، مساله پرداخت نفقه فرزند مشترک مشخص شود و تعیین گردد که میزان آن چقدر بوده و مسئول پرداخت نفقه چه کسی است حتی در طلاق توافقی نیز زوجین بر سر این مساله می بایست توافقات لازم را انجام دهند.

نکته مهم این است که هر میزان نفقه ای که تعیین می گردد، بر حسب تغییر شرایط اقتصادی میتوان درخواست تعدیل آن را از دادگاه نمود.