نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت چگونه است؟

مهریه در عقد موقت

مَهریه عبارت است از مال معینی که دارای ارزش مالی بوده و در ضمن عقد نکاح به زوجه تعلق می‌گیرد (مستنبط از ماده 1078 قانون مدنی). مطابق با موازین قانونی موجود در قانون مدنی و همچنین قانون حمایت خانواده، وجود مهریه در عقد ازدواج اعم از دائم یا موقت، از حقوق مسلم و متعلق به زوجه می‌باشد و پس از جاری شدن خطبه عقد، علی‌الاصول بدون هیچگونه شرطی از سوی زوجه قابل مطالبه بوده و زوج موظف به پرداخت آن می‌باشد (مستنبط از ماده 1082 قانون مدنی). یکی از نکات بسیار مهم در عقد موقت لزوم تعیین مهریه می‌باشد چراکه برخلاف عقد دائم، عدم تعیین مهریه در عقد موقت، موجب بطلان عقد خواهد شد. فلذا آنچه که شرط صحت نکاح موقت است، لزوم تعیین مهریه است نه پرداخت آن (علاوه بر آنکه وفق ماده 1076 قانون مدنی، در نکاح منقطع، مدت نیز می‌بایست معلوم و معین باشد.). به بیانی دیگر لزوم پرداخت مهریه از آثار نکاح صحیح است نه از شرایط صحت آن. بنابراین همین که در عقد موقت، مهریه تعیین شود، نکاح صحیح بوده و زوجه حق مطالبه آن را خواهد داشت. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت پرداخته شود.

لزوم تعیین مهریه در عقد موقت (نکاح منقطع)

مستفاد از ماده 1095 قانونی مدنی، شرط صحت عقد موقت، تعیین مهریه می‌باشد. فلذا چنانچه زوج و زوجه در ضمن عقد موقت، اقدام به تعیین مهریه ننمایند، عدم ذکر مهر، باعث بطلان عقد خواهد بود. بنابراین چنانچه مهریه در عقد موقت تعیین شده باشد، عقد صحیح خواهد بود و به محض انعقاد عقد، وفق ماده 1082 قانون مدنی، زوجه مالک مهر شده و حق مطالبه آن را خواهد داشت. ناگفته نماند که زوجه در عقد موقت، این امکان را دارد که حق مطالبه مهریه خود را بعد از تعیین آن اسقاط نماید چراکه مهریه حق مالی است.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که در صورت فوت زوجه در عقد موقت، مهریه وی ساقط نخواهد شد و امکان مطالبه آن از سوی ورثه وی وجود دارد هم‌چنان که اگر زوج تا انتهای مدت عقد با زوجه، رابطه زناشویی نداشته باشد نیز مهریه ساقط نخواهد شد (مستنبط از ماده 1096 قانون مدنی) چراکه به محض انعقاد نکاح، زوجه مالک مهریه خواهد شد و می‌تواند آن را مطالبه نماید.

بیشتر بخوانید: نمونه رای الزام به بذل مدت نکاح موقت

اثر بذل مدت در عقد موقت

چنانچه در عقد موقت، زوج پیش از نزدیکی، تمام مدت را ببخشد مکلف است که نصف مهریه را پرداخت نماید (وفق ماده 1097 قانون مدنی). نکته مهم و قابل توجه آن است که منظور مقنن از عبارت «تمام مدت» که در ماده فوق‌الاشاره بدان پرداخته است، تمام مدت باقیمانده از عقد موقت است فلذا مدت زمان باقیمانده هیچ تاثیری در این مورد ندارد. شایان ذکر است که نصف شدن مهریه در این فرض منوط به عدم وقوع نزدیکی میان زوجین و همچنین بذل مدت پیش از تمام شدن آن می‌باشد.

بیشتر بخوانید: نمونه عقدنامه موقت

نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت

همانگونه که مستحضرید عقدنامه‌های ازدواج موقت (دفترچه‌ای) سند عادی محسوب می‌شوند لذا زوجه می‌بایست جهت مطالبه مهریه خویش به دادگاه خانواده محل اقامت خود یا محل اقامت زوج (وفق بند ۶ ماده ۴ قانون حمایت خانواده و ماده 12 قانون حمایت خانواده) مراجعه نماید و نمی‌تواند جهت مطالبه مهریه از طریق ادارات اجرای اسناد رسمی (اداره ثبت) اقدام نماید چراکه سند عادی، قابلیت صدور اجرائیه را ندارد، حتی اگر مدت عقد نکاح موقت 99 ساله باشد.

در فرضی که میان زوجین صیغه عقد موقت جاری شده باشد اما بنابه هر دلیلی اقدام به اخذ دفترچه صیغه‌ نامه ننموده باشند، زوجه جهت مطالبه مهریه خود بدواً یا همزمان با خواسته مطالبه مهریه، می‌بایست با تمسک به شهادت شهود و دلایل اثباتی دیگر نظیر پیامک‌های ارسالی، دست نوشته و ... دعوای اثبات زوجیت را مطرح نماید.

مطلب مرتبط: نحوه مطالبه اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک در عقد موقت

نکات مهم در خصوص مطالبه مهریه در عقد موقت

1- با تکیه بر قانون مدنی و قانون حمایت خانواده بیان می‌دارد که با اتمام مدت در عقد موقت، به هیچ عنوان حق مطالبه مهریه از بین نمی‌رود و در واقع مهریه شامل مرور زمان نشده و هر زمان که زوجه بخواهد قابل وصول خواهد بود. در خصوص میزان مهریه در عقد نکاح موقت شایان ذکر است که در عقد موقت نیز همانند ازدواج دائم هیچگونه محدودیتی در تعیین میزان مهریه وجود ندارد و میتوان بیش از 110 عدد سکه نیز تعیین نمود و تمامی قواعد مطالبه مهریه در عقد ازدواج اعم از دائم یا موقت مشابه می‌باشد. فلذا تعیین مقدار مهریه منوط به تراضی زوجین در زمان جاری شدن صیغه نکاح می‌باشد. (مستنبط از ماده 1080 قانون مدنی)

2- چنانچه بعد از جاری شدن عقد نکاح، مشخص شود که عقد (اعم از دائم یا موقت) باطل بوده است، اگر میان زوجین نزدیکی واقع نشده باشد، زوجه حق مطالبه مهریه نخواهد داشت و چنانچه مهریه را پیش‌تر اخذ نموده باشد، زوج حق استرداد آن را خواهد داشت در صورتی که زوجه نسبت به فساد ازدواج اطلاعی نداشته باشد و میان آنان نزدیکی صورت گرفته باشد، او مستحق مهرالمثل خواهد بود. (وفق مواد 1098 و 1099 قانون مدنی)

ناگفته نماند مهرالمثل به مهریه‌ای گفته می‌شود که به موجب عقد نکاح تعیین نشده است و بر طبق عرف و عادت و همچنین با توجه به ویژگی‌های زوجه اعم از سن، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و ... تعیین می‌گردد (مستنبط از ماده 1087 قانون مدنی).

3- مالی که با تراضی زوجین در زمان عقد نکاح موقت (منقطع) بعنوان مهریه زوجه تعیین می‌شود می‌بایست اولاً مالیت داشته و قابل تملک به زوجه باشد (مستنبط از ماده 1078 قانون مدنی). ثانیاً مالی که بعنوان مهریه تعیین می‌شود باید ملک زوج (متعلق به زوج) باشد (ناگفته نماند ملک غیر را بنا به اجازه مالک آن می‌توان بعنوان مهریه زوجه تعیین نمود.). ثالثاً مهریه باید معین بوده و مردد بین دو یا چند چیز نباشد بطور مثال نمی‌توان در عقدنامه نوشت که مهریه زوجه یکی از دو زمین A و B باشد (مستنبط از ماده 190 قانون مدنی). رابعاً مهریه می‌بایست تا حدی باشد که میان طرفین رفع جهالت صورت بگیرد بطور مثال نمی‌توان مهریه را مقداری سکه طلا تعیین نمود بلکه می‌بایست تعداد دقیق سکه‌ها در عقدنامه ذکر شود (مستنبط از ماده 1079 قانون مدنی). خامساً مهریه می‌بایست دارای منفعت عقلایی مشروع بوده (مستنبط از مواد 215 و 348 قانون مدنی) و هم‌چنین مرد می‌بایست قدرت بر تسلیم آن را داشته باشد.