نحوه ابطال وصیت نامه در دادگاه

برای ابطال وصیت نامه انجام چه اقداماتی ضرورت دارد؟

گاهی اوقات ممکن است که وصیت نامه ای که توسط متوفی در زمان حیات وی تنظیم شده است، دارای ایراداتی باشد که آن ایرادات در نهایت به ضرر ذینفع منتهی می گردد بنابراین در این شرایط تنها راه جلوگیری از ورود ضرر، تنظیم دادخواستی تحت عنوان "ابطال وصیت نامه" می باشد.

در مورد وصیت نامه اصل بر این است که وصیت نامه صحیح و نافذ تنظیم شده است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. بنابراین بر طبق اصل صحت، قاعده کلی بر این است که وصیت نامه بصورت صحیح تنظیم شده است و کسی که مدعی است که وصیت نامه بطور صحیح تنظیم نشده است باید خلاف آن را با ارائه دلیل و مدرک ثابت نماید.

مطلب مرتبط: نمونه وصیت نامه شرعی و قانونی

ابطال وصیت نامه شامل چه مواردی می شود؟

• وصیت نامه ای که متوفی آن در نتیجه خودکشی فوت کرده است، باطل می باشد.
• کسی که در وصیت نامه خود، در مورد اموال دولتی یا متعلق به غیر وصیت کرده باشد، آن وصیت نامه باطل است.
• وصیت نامه ای که متوفی در زمان نگارش آن، فاقد اهلیت بوده است، باطل می باشد. نوشتن وصیت نامه یک عمل حقوقی است که می بایست اهلیت و قصد و رضای طرفین در آن لحاظ گردد بنابراین در صورت احراز محجوریت متوفی در زمان تنظیم وصیت نامه، آن وصیت نامه باطل است.
• اگر متوفی در وصیت نامه خود یک یا چند تن از وراث خود را از ارث محروم کرده باشد، آن وصیت نامه باطل است چرا که بموجب قانون هیچ کس نمیتواند ورثه خود را از ارث محروم نماید.
• زمانی که ثابت شود متوفی با قصد و هدف انجام امر نامشروعی، وصیت نامه ای را تنظیم نموده است، آن وصیت باطل می باشد.
• اگر متوفی دو وصیت نامه نوشته باشد و مشخص شود که این دو با یکدیگر مغایرت دارند، هر دو وصیت نامه باطل است.
• اگر با تکیه بر ادله ای ثابت شود که متوفی از وصیت خود رجوع نموده است آن وصیت نامه باطل تلقی می گردد.
• اگر وصیت نامه تنظیمی دارای ایرادات شکلی باشد مانند اینکه وصیتی بصورت سری نوشته شده باشد و بعد مشخص شود که متوفی سواد نداشته، آن وصیت نامه باطل است و یا اینکه مهر و امضاء متوفی در وصیت نامه با اصل مهر و امضای او مطابقت نداشته باشد و جعلی باشد، آن وصیت نامه نیز باطل است.

مطلب مرتبط: تایید بطلان معامله بدلیل صدور حکم حجر

چگونگی طرح دعوای ابطال وصیت نامه

فردی که بنا به دلایل محکمه پسند، خواهان ابطال وصیت نامه است، می بایست دادخواست خود را به پیوست دلایل، به طرفیت تمامی کسانی که نامشان در گواهی انحصار وراثت آمده است، از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت نماید.

دادخواست به دادگاه حقوقی صالح ارجاع می گردد و بعد از آن توسط مدیر دفتر شعبه، وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می گردد. در وقت رسیدگی تعیین شده، قاضی پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی اسناد و مدارک تقدیمی، در صورت احراز ابطال وصیت نامه حکم به بطلان آن می دهد.

تنفیذ یا رد وصیت نامه

ماده ٨٤٣ قانون مدنی مقرر میدارد:

"وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست؛ مگر به اجازه وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه کند، فقط نسبت به سهم او نافذ است."

مطابق با ماده فوق، قانونگذار بیان نموده است که هر کسی در ضمن وصیت نامه خود فقط میتواند تا ثلث (یک سوم) اموال خود را وصیت نماید و اگر بیش از این مقدار وصیت کند آن وصیت باطل است مگر اینکه وراث آن را تنفیذ (تایید) کنند ولی در صورت رد وراث آن وصیت باطل تلقی می گردد.

هر شخصی می تواند تا زمانی که در قید حیات است آزادانه و با اختیار کامل، اموال خود را به هر کسی که صلاح میداند، منتقل کند اما اگر بخواهد که این کار را در قالب وصیت نامه انجام دهد، می بایست مطابق قانون فقط تا یک سوم اموالش را وصیت نماید.

نکته: وصیت نامه هایی که بصورت رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده اند، بدلیل اینکه در زمان تنظیم آنان کلیه موارد حتی المقدور رعایت گردیده اند، بدون نیاز به حکم دادگاه نیز قابل اجرا می باشند و براحتی قابل ابطال نیستند یعنی اینکه انکار و تردید نسبت به آنان قابل قبول نیست مگر اینکه نسبت به آن ادعای جعل شود.