نحوه مطالبه ارش‌البکاره یا مهرالمثل در زنا چگونه است؟

زنا چیست؟

مطابق با قوانین و مقررات قانونی موجود، بالاخص قانون مجازات اسلامی، آیین دادرسی و نحوه رسیدگی به جرائم منافی عفت اعم از زنا، لواط و ... با سایر جرائم متفاوت می‌باشد. علت این امر، بر مبنای سیاست بزه‌پوشی کیفر به جهت حساسیت این جرائم است. لازم به توضیح است که دین مبین اسلام در خصوص جرائم جنسی حساسیت ویژه‌ای دارد و هرگونه تحقیق و تفحص در امور پنهانی و جرائم منافی عفت را ممنوع می‌داند و اصل ممنوعیت تعقیب و تفحص در جرائم منافی عفت موضوع ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری بدین جهت وضع شده است. یکی از اقسام جرائم‌ منافی عفت، جرم زنا موضوع ماده 221 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 می‌باشد. به دلالت ماده فوق‌الاشاره در صورتی که دو نفر بدون وجود علقه زوجیت، اقدام به برقراری رابطه نامشروع و نزدیکی با یکدیگر نمایند، به شرطی که مورد از موارد وطی به شبهه نباشد (=وجود شبهه حکمیه یا موضوعیه مانند آنکه مردی با زنی که در بستر خوابیده است به تصور آنکه همسر اوست، نزدیکی نماید.) مرتکب زنا شده‌اند. قانونگذار در مواد 221 الی 232 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بدین مبحث و اعمال مجازات مرتکبین آن پرداخته است. زمانی که مردی مرتکب جرم زنا می‌شود تحت شرایطی مکلف به پرداخت مهرالمثل یا ارش‌البکاره یا هر دو، به بزه‌دیده خواهد بود. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص نحوه مطالبه ارش‌البکاره یا مهرالمثل در زنا پرداخته شود.

مطلب مرتبط: رابطه نامشروع و عمل منافی عفت مادون زنا چیست؟ ارکان تشکیل‌دهنده آن کدام است؟

مفهوم حقوقی ارش‌البکاره و مهرالمثل

همانگونه که در صدر مقاله عرض گردید زمانی که میان زن و مردی بدون وجود علقه زوجیت، رابطه جنسی و نزدیکی برقرار شود، جرم زنا ارتکاب یافته است. در صورتی که مردی اقدام به برقراری رابطه نامشروع و نزدیکی با دختری نماید که باکره است علاوه بر مجازات مقرر قانونی، حسب مورد به پرداخت مهرالمثل و ارش‌البکاره نیز محکوم خواهد شد. مهرالمثل به مهریه‌ای گفته می‌شود که در سند نکاحیه تعیین نگردیده است و بموجب مقررات مندرج در ماده 1091 قانون مدنی تعیین می‌شود که در تعیین آن، ویژگی‌هایی اعم از میزان تحصیلات زوجه، موقعیت خانوادگی وی و‌ ... در نظر گرفته می‌شود. اما منظور از ارش‌البکاره، دیه غیر مقدری است که در صورت ازاله بکارت از سوی زانی به دختر باکره پرداخت می‌شود (مطابق با ماده 14 قانون مجازات اسلامی، دیه نوعی مجازات است و حکم به مجازات، به تقدیم دادخواست نیاز ندارد، لذا حکم به ارش‌البکاره نیز به تقدیم دادخواست نیاز ندارد و دادگاه ضمن محکومیت زانی وی را به پرداخت ارش‌البکاره محکوم می‌نماید.).

مطلب مرتبط: برقراری رابطه نامشروع با دختر باکره و مجازات آن

نحوه مطالبه ارش‌البکاره یا مهرالمثل در زنا

مطابق با موازین و مقررات قانونی موجود، برقراری رابطه نامشروع و نزدیکی میان زن و‌ مرد بدون وجود علقه زوجیت، جرم بوده و مرتکب یا مرتکبین حسب مقررات به مجازات مندرج قانونی محکوم می‌شوند. در فرضی که مردی با توسل به زور و با عنف یا اکراه اقدام به برقراری رابطه جنسی با زنی می‌نماید، وفق بند ت ماده 224 قانون مجازات اسلامی محکوم به اعدام می‌گردد. لازم به توضیح است در این شرایط در صورتی که زن، باکره باشد علاوه بر مجازات فوق‌الاشاره، مرتکب جرم به پرداخت مهرالمثل و ارش‌البکاره نیز محکوم خواهد شد. بدیهی است در صورتی که زن، باکره نباشد مرتکب جرم فقط به مجازات و پرداخت مهرالمثل محکوم می‌شود (به دلالت ماده 231 قانون مجازات اسلامی). شایان ذکر است در شرایطی که فردی با زنی که راضی به زنای با او نیست در حال خواب، مستی یا بیهوشی زنا کند، اقدام وی در حکم زنای به عنف خواهد بود. (وفق تبصره 2 ماده 224 قانون مجازات اسلامی)

حال در فرضی که دختر با رضایت خویش و بدون تهدید و یا عنف، اقدام به برقراری رابطه جنسی با مرد نموده باشد و پرده بکارت دختر نیز توسط مرد زائل شده باشد، چنان‌چه ثابت شود دختر با رضایت خویش رابطه جنسی را برقرار نموده است و هیچگونه زور یا تهدیدی از سوی مرد، وجود نداشته است در این‌صورت دختر مستحق مهر‌المثل نخواهد بود اما ارش‌البکاره به وی تعلق می‌گیرد و مجازات مرتکبین حسب ماده 230 قانون مجازات اسلامی صد ضربه شلاق خواهد بود. قابل توضیح است در صورتی که زنا با رضایت زانیه غیر باکره صورت گرفته باشد، او نه مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود نه ارش‌البکاره مضاف بر آنکه حسب ماده 230 قانون مجازات اسلامی، وی و زانی، هر کدام محکوم به تحمل صد ضربه شلاق خواهند شد.

نکته مهم و قابل ذکر آن است که در شرایطی که دختری در اثر اعمال حیله یا تهدید و یا سوء استفاده از زیر دست بودن، حاضر به برقراری رابطه جنسی شده و به اصطلاح مورد تجاوز قرار گرفته باشد، مطابق با ماده 9 قانون مسئولیت مدنی، علاوه بر مطالبه زیان مادی، امکان مطالبه زیان معنوی نیز برای وی متصور می‌باشد.

امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.