وکیل کیفری، وکالت امور کیفری و جزائی

برای رسیدگی به امور کیفری یعنی جرائم، دادسرای محل وقوع جرم، صالح به رسیدگی می باشد.

جرم عملی است مخالف با قانون و برای آن مجازات تعیین گردیده است.

جهت تنظیم شکایت کیفری، یکی از مسائل مهم، تنظیم شکواییه می باشد. شکواییه، برگه ای است که حاوی مشخصات شاکی و متهم، موضوع جرم، محل وقوع جرم و دلایل و مستندات ارتکاب جرم می باشد.

در گذشته، نوشتن شکوائیه فرم مخصوصی نداشت اما در حال حاضر، هر دادسرا فرم های مخصوصی دارد که شکوائیه باید مطابق با آن تنظیم گردد. به فردی که مدعی وقوع جرم است و شکایت را مطرح می نماید، شاکی گفته می شود و به فردی که شکایت بر علیه او مطرح شده است، مشتکی عنه یا متهم گفته می شود.

شکواییه باید خطاب به دادستان نوشته شده و هم چنین مشخصات و آدرس متهم و اسناد و دلایل ارتکاب جرم توسط متهم نیز، باید بطور دقیق نوشته شده و پیوست شکواییه گردد.

جهت آغاز شکایت کیفری، در ابتدا باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و پس از تنظیم شکواییه، باید تمبر هزینه دادرسی پرداخت گردد و در ادامه پرونده در روند رسیدگی قرار گرفته و متهم طی برگه ای بنام احضاریه، احضار می گردد و النهایه در خاتمه تحقیقات منجر به صدور رأی مقتضی می گردد.

شکایت کیفری شامل طیف وسیعی از جرائم را از قبیل قتل، کلاهبرداری، سرقت، جعل، توهین، خیانت در امانت، تصرف عدوانی، فروش مال غیر و ... شامل می شود.

در ذیل مختصراً در ارتباط با انواع جرائم و تعاریف آنها توضیح داده می شود:

قتل چیست؟

قتل یا آدم کشی یعنی کشتن یک انسان توسط فرد یا افراد دیگر. بطور کلی قتل عبارت است از سلب حیات از دیگری. وقتی که جرم قتل اتفاق می افتد در واقع قاتل، حق حیات و ادامه زندگی را از مقتول سلب نموده است بنابراین این جرم در دسته جرایم علیه اشخاص می باشد چرا که جان یک انسان توسط فردی دیگر سلب می گردد.

انواع جرم قتل

1. قتل عمد
2. قتل شبه عمد
3. خطای محض

قتل عمد چیست؟

قتل عمد یعنی اینکه فرد عمداً با سوء نیت و نقشه قبلی قصد کشتن فرد دیگری را داشته باشد. به بیانی دیگر قتل عمد عبارت است از خارج ساختن روح انسانی که مورد حمایت قانون است بطور عمدی و بدون مجوز قانونی و شرعی.

قتل شبه عمد چیست؟

قتل شبه عمد به سه صورت اتفاق می افتد:

1. زمانی که مرتکب (قاتل) قصد انجام کاری را نسبت به مقتول داشته باشد ولی قصد به قتل رساندن و کشتن مقتول را نداشته باشد و رفتار او نیز به لحاظ عرفی نوعاً کشنده نباشد مانند آنکه شخص الف به قصد شوخی شخص ب را هُل می دهد ولی شخص ب به زمین می افتد و فوت می کند.
2. زمانی که مرتکب نسبت به انجام موضوع جهل داشته باشد مانند آنکه او قصد انجام رفتاری را نسبت به یک شی یا حیوانی داشته باشد اما بعداً مشخص گردد که موضوع، یک انسان بوده نه شب یا حیوان. در اینصورت نیز قتل شبه عمد اتفاق افتاده است.
3. زمانی که قاتل، مرتکبِ تقصیر می شود یعنی عمل و رفتار او ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم مهارت بوده است.

قتل خطای محض چگونه است؟

جنایت در موارد زیر خطای محض محسوب می شود:

1. در حال خواب و بیهوشی و مانند آنها واقع شود.
2. به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد.
3. جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنیٌ علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید.

کلاهبرداری چیست؟

ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری در تعریف جرم کلاهبرداری بیان می کند: "هر کسی از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها، تجارتخانه‌ها، کار‌خانه‌ها، مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد و به امور غیر‌ واقع امید‌وار نماید یا از حوادث و پیش‌‌آمد‌های غیر‌ واقع بتر‌ساند و یا اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور یا وسایل تقلبی دیگر وجوه، اموال، اسناد، حواله‌جات، قبوض، مفاصا حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد، کلاهبر‌دار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پر‌داخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم می‌شود."

عناصر قانونی جرم کلاهبرداری

اولین عنصر قانونی لازم جهت تحقق جرم کلاهبرداری توسل به وسایل متقلبانه می باشد یعنی دروغ گفتن و استفاده از وسایل متقلبانه جهت فریب دادن اشخاص. بطور مثال فردی به دروغ خود را کارمند ذی سمت یکی از دستگاه های دولتی معرفی می کند و از کارت شناسایی جعلی نیز جهت فریب مردم استفاده می کند.

دومین عنصر قانونی لازم فریب خوردن و اغفال قربانی می باشد یعنی اینکه رفتار بزهکار در مردم موثر واقع شود و در واقع او را باور کنند و مال خود را در اختیار او قرار دهند.

سومین عنصر قانونی لازم جهت تحقق جرم کلاهبرداری بردن مال توسط کلاهبردار است یعنی اینکه بعد از اینکه شخصی فریب کلاهبردار را خورد مال خود را در اختیار او قرار دهد.

نکته مهم: تا زمانی که هر سه شرط فوق محقق نشود نمی توان اتهام کلاهبرداری را به کسی نسبت داد.

سرقت چیست؟

مطابق با ماده ٢٦٧ قانون مجازات اسلامی سرقت عبارت است از ربودن مال متعلق به غیر.

انواع سرقت

مطابق با قانون مجازات اسلامی سرقت دو نوع است:

1. سرقت حدی
2. سرقت تعزیری

سرقت حدی

سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است (حد به مجازاتی گفته می شود که نوع، میزان و کیفیت آن در شرع تعیین شده است):

• شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
• مال مسروق در حرز باشد.
• سارق هتک حرز کند.
• سارق مال را از حرز خارج کند.
• هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
• سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
• ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
• مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
• سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
• صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند.
• صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
• مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
• مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
• مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.

مجازات سرقت حدی

حد سرقت به شرح زیر است:

در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.

در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

در مرتبه سوم، حبس ابد است.

در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.

سرقت تعزیری

در صورتی که سرقت فاقد حتی یکی از شروط ذکر شده در سرقت حدی باشد، سرقت تعزیری است.

مجازات سرقت تعزیری

هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق‌محکوم می‌گردد:

1. سرقت در شب واقع شده باشد.
2. سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
3. یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
4. از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود ‌را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند.
5. در ضمن سرقت، کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

توهین چیست؟

با توجه به مشکلات عدیده ای که این روزها در جامعه رخ می دهد، توهین و فحاشی افراد به یکدیگر یکی از عواقب این هنجار اجتماعی تلقی می گردد.

در قانون مجازات اسلامی نیز این عمل نکوهش گردیده است و قانونگذار آنرا جرم تلقی و برای آن حبس یا شلاق یا جزای نقدی را وضع نموده است.

دامنه توهین محدود به فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نیست.

بنابراین توهین میتواند به وسیله اعمال و رفتار هم محقق شود. همچنین ممکن است به وسیله تصویر باشد و یا کتبی باشد یا شفاهی. توهین ممکن است غیابی هم باشد و حضور کسی که به او توهین شده حتماً لازم نیست.

توهین باید نسبت به افراد باشد و توهین به اشخاص مثل ادارات قابل تحقق نیست.

در جرم توهین صِرف توهین نمودن به افراد کافی است حتی اگر نتیجه مورد نظر مجرم نیز محقق نگردد.

خیانت در امانت چیست؟

خیانت در امانت یکی از مهم ترین جرائمی است که بسیار اتفاق می افتد و به معنای عهد شکنی و خُلف وعده می باشد. خیانت در امانت طبق قانون مجازات اسلامی، جرم است و برای آن مجازات تعیین گردیده است.

لب تابی که از دوستی‌ به امانت گرفته می‌شود، آچاری که جهت انجام تعمیرات منزل از همسایه دیوار به دیوار خود قرض می‌گیریم یا وسیله‌ کاری که از طرف کارفرما برای انجام وظایف معمول مربوط به شغل، به کارگر سپرده می‌‌شود؛ همه و همه از مصادیق مال امانی هستند.

حال فردی که مالی به وی سپرده شده است، اگر از بازگرداندن آن در هنگام مطالبه از سوی مالک یا نماینده‌ قانونی وی خودداری نماید یا مال را غیر از آنچه که مالک تعیین کرده است، صرف منظوری کند، خیانت در امانت به وقوع می‌پیوندد.

مالک قانونی در اینجا بدین معناست که مالک باید مال را به طور صحیح و نه از طریق سرقت یا هر شیوه‌ غیرقانونی و غیرمشروع مشابه دیگری کسب کرده باشد لذا اگر سارقی مالی را به شما سپرد که آن را برای وی نگه دارید و شما مال را به پلیس یا دولت تحویل دهید، جرمی مرتکب نشده‌اید.

ماده ٦٧٣ قانون مجازات اسلامی:

"هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه‌ سال حبس محکوم خواهد شد."

ماده ٦٧٤ قانون مجازات اسلامی:

"هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل ‌سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی‌ برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس ‌از ۶ ماه تا سه سال محکوم خواهد شد."

جعل چیست؟

جعل یعنی نوشتن متقلبانه سند یا نوشته به ضرر فرد دیگری. به فردی که این عمل را انجام می دهد، جاعل می گویند.

جعل در زمره جرائم می باشد و برای آن مجازات تعیین گردیده است.

مجازات جعل با توجه به نوع عمل ارتکابی متفاوت است. بطور مثال: مجازات جعل مهر یا علامت شرکت‌ها یا ادارت دولتی، اسکناس یا چک بانکی ١ تا ١٠ سال حبس، مجازات جرم جعل مدارک تحصیلی ١ تا ٣ سال حبس، مجازات جعل مهر یا علامت شرکت‌ های غیردولتی ٣ ماه تا ٢ سال حبس است.

و در صورتی که مرتکب جرم از کارمندان یا مسئولان دولتی یا قضایی مرتکب جرم جعل باشد، مجازات او بیشتر از افراد عادی خواهد بود.