تفاوت میان ختم دادرسی و ختم مذاکرات مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی
تفاوت میان ختم دادرسی و ختم مذاکرات
تفاوت میان ختم دادرسی و ختم مذاکرات
ختم دادرسی از اصطلاحاتی است که در بعضی از مواد قانون جدید آیین دادرسی مدنی و همچنین در عرف قضایی بکار می‌رود. بموجب ماده 295 قانون آیین دادرسی مدنی، ختم دادرسی در صورتی محقق می‌شود که دادگاه بتواند اقدام به صدور رای قاطع نماید. فی‌الواقع ختم دادرسی مقطعی است که هیچ اقدام قضایی دیگری نیاز نیست و پرونده مُعَدِ (آماده) صدور رای می‌باشد. مطابق با ماده 295 قانون آیین دادرسی مدنی: «پس از اعلام ختم دادرسی در صورت امکان دادگاه در همان جلسه انشای رای نموده و به اصحاب دعوا اعلام می‌نماید در غیر این‌صورت حداکثر ظرف یک هفته انشاء و اعلام رای می‌کند.» مقنن در بند ب ماده 107 قانون فوق‌الذکر، اصطلاح تمام شدن دادرسی در همین مفهوم را بکار برده است.
به بیانی دیگر ختم دادرسی در صورتی محقق می‌شود که صدور رای قاطع نه تنها مستلزم هیچگونه رسیدگی و یا اقدام دیگری نباشد بلکه نتایج اقدامات و رسیدگی‌های پیشین دادگاه نیز مشخص شده و در پرونده موجود باشد (مانند آنکه کارشناس نظر خود را اعلام نموده باشد و اعتراضی از سوی طرفین دعوا واصل نشده باشد). فی‌الواقع دادگاه بعد از اقامه دعوا برای صدور رای قاطع تا آنجایی که لازم بداند مذاکرات طرفین را ادامه می‌دهد و در این راستا جلسه دادرسی را هر چند بار که لازم بداند با تصریح علت، تجدید می‌نماید تا به تمامی ادله و ادعاهای طرفین، جهت کشف واقعیت و فصل خصومت توجه و رسیدگی شود. دادگاه در این راستا اگر لازم بداند قرارهایی اعم از کارشناسی، معاینه محل و … صادر می‌نماید. همچنین اقداماتی از قبیل استماع شهادت شهود، مطالبه پرونده استنادی و هرگونه تحقیق دیگری را جهت کشف واقع انجام می‌دهد. نتایج تحقیقات مزبور زمانی که به اطلاع دادگاه برسد، اگر تشکیل جلسه دیگری ضروری باشد، با تصریح علت جلسه تشکیل می‌شود و بالاخره دادگاه پرونده را در وضعیتی می‌بیند که تمامی رسیدگی‌ها انجام شده و آماده صدور رای قاطع است در این‌صورت دادگاه ختم دادرسی را اعلام و حداکثر ظرف یک هفته اقدام به انشاء رای می‌نماید. تجدید جلسه و انجام هر یک از اقدامات مزبور در صورتی است که پرونده اقتضاء داشته باشد بنابراین ختم دادرسی ممکن است در پایان اولین و تنها جلسه دادرسی اعلام شود.
بیشتر بخوانید: مبانی و قواعد رسیدگی به ماهیت دعوا
اما ختم مذاکرات طرفین، مقطعی از دادرسی است که دادگاه اظهارات طرفین پرونده را شنیده و تشکیل جلسه دادرسی دیگری را لازم نداند، اگرچه ممکن است که دادگاه آماده نمودن پرونده برای صدور رای قاطع را مستلزم اقداماتی از قبیل صدور قرار کارشناسی، استماع شهادت شهود و ... بداند. بنابراین ختم مذاکرات طرفین می‌تواند با مقطع ختم دادرسی منطبق نباشد. در حقیقت پس از ختم مذاکرات طرفین، چنانچه هیچگونه تحقیق و اقدام دیگری از قبیل صدور قرار کارشناسی و … لازم نباشد و بنابراین پرونده آماده صدور رای قاطع باشد مقطع ختم مذاکرات با مقطع ختم دادرسی منطبق می‌شود اما اگر بعد از ختم مذاکرات طرفین هر یک از اقدامات مزبور لازم باشد که مستلزم تشکیل جلسه نباشد، مقطع ختم مذاکرات محقق اما دادرسی خاتمه یافته شده قلمداد نمی‌گردد. قانونگذار در بند ج ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی اصطلاح ختم مذاکرات اصحاب دعوا را به کار برده است. براساس ماده مذکور: «استرداد دعوا و دادخواست به ترتیب زیر صورت می‌گیرد:
الف - ...
ب- ...
ج- استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا در موردی ممکن است که یا خوانده راضی باشد و یا خواهان از دعوای خود به کلی صرف‌نظر کند. در این‌صورت دادگاه قرار سقوط دعوا صادر خواهد کرد.»
بیشتر بخوانید: طرح ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا از سوی خوانده
ختم رسیدگی چیست؟
اصطلاح ختم رسیدگی در مواردی بکار برده شده است که دادرسی به مفهوم دقیق واژه منتفی است. بطور مثال بموجب ماده 184 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه بعد از ایجاد سازش بین طرفین ختم رسیدگی را اعلام نموده و گزارش اصلاحی صادر می‌نماید، در حقیقیت اگر سازش در دادگاه واقع شود و یا طرفین نسبت به سازش واقع شده در خارج از دادگاه اقرار نمایند، دادگاه تنها براساس ماده 184 قانون مزبور، با احراز سازش رسیدگی را ختم و گزارش اصلاحی صادر می‌نماید، بنابراین در این شرایط دادرسی به مفهوم دقیق واژه انجام نمی‌شود. البته در عرف قضایی اصطلاح ختم رسیدگی در مفهوم ختم دادرسی نیز بکار می‌رود. در امور حسبی بدلیل آنکه علی‌القاعده دادرسی به مفهوم دقیق واژه انجام نمی‌شود، دادگاه به هرگونه بازجویی و اقدامی که جهت کشف حقیقت لازم است، مبادرت و سپس در طرف دو روز تصمیم خود را اعلام می‌نماید. در این ارتباط ماده 22 قانون امور حسبی مقرر داشته است: «دادرس پس از تمام شدن بازجویی و رسیدگی، منتهی در ظرف دو روز تصمیم خود را اعلام می‌نماید.»
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران
وکیل
حمیدنوروزی
حمزه
امیر محمدی
امیر محمدی