خیانت در امانت چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

04 تیر 1398 0 417
خیانت در امانت چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

خیانت در امانت چیست؟

خیانت در امانت ، یکی از مهم ترین جرائمی است که بسیار اتفاق می افتد و به معنای عهد شکنی و خُلف وعده می باشد.

جرم خیانت در امانت زمانی اتفاق می افتد که کسی که قانوناً حق تصاحب و استفاده از مالی را دارد، اعم از مالک آن و یا منتفع قانونی آن، مالی را به منظور امانت به فردی که به او امین گفته می شود، می سپارد و قرار بر این بوده است که آن مال در زمان مشخصی عودت داده شود و یا به مصرف معینی برسد.

اما آن فرد (امین) بدون اجازه مالک، آن مال را استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود می نماید فلذا مستحق مجازات مندرج در قانون مجازات اسلامی می باشد.

نتیجه اینکه خیانت در امانت مطابق با قانون مجازات اسلامی ایران جرم بوده و مرتکب آن مستوجب مجازات می باشد.

جهت شکایت خیانت در امانت، شاکی یعنی کسی که از امانت او سوء استفاده شده است، می بایست با تنظیم شکواییه ای، موضوع شکایت خود را بطور مشروح، علیه متهم یعنی کسی که از امانت سوء استفاده نموده (امین)، در دادسرای محل وقوع جرم، طرح و پیگیری نماید.

مرجع صالح جهت رسیدگی به جرم خیانت در امانت، دادسرایی است که جرم در حوزه آن به وقوع پیوسته است.

مطلب مرتبط: بررسی جرم سرقت و مجازات آن بر اساس قانون مجازات اسلامی

نکات کلیدی در ارتباط با تحقق جرم خیانت در امانت (به همراه چکیده آراء قضائی)

  • مال مورد امانت می بایست توسط امین استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود گردد.

استعمال: استعمال یعنی استفاده کردن مال مورد امانت بطور مثال شخصی، خودروی خود را به فردی می سپارد تا در نبود او از آن نگهداری نماید اما بعد از آن مالک مال متوجه می گردد که آن فرد (امین) بدون اجازه او از آن ماشین استفاده نموده است.

تصاحب: تصاحب یعنی اینکه آن فرد خائن طوری رفتار نماید که آن مال متعلق به اوست و مال را به صاحب واقعی اش برنگرداند.

تلف: تلف یعنی از بین بردن مال بطوری که دیگر نتوان از آن استفاده نمود.

مفقود: مفقود نمودن یعنی اینکه امین بدون آنکه مال را تلف نماید، کاری کند که باعث گم شدن و عدم دسترسی به مال شود.

  • موضوع جرم خیانت در امانت بایستی مال یا وسیله تحصیل مال باشد. نتیجه اینکه می بایست مالیت داشته باشد.
  • یکی از شروط اساسی در تحقق جرم خیانت در امانت، اثبات عنصر "سپردن" است. این امر بدین معناست که مالک مال باید ثابت نماید که به رسم امانت مال مورد امانت را به شخص امین سپرده است و او بدون اجازه مالک آن مال را استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود نموده است.
  • مال مورد امانت می بایست توسط مالک یا متصرف قانونی آن به امین سپرده شده باشد.
  • مالک یا متصرف قانونی مال، بایستی ثابت نماید که امین در تحقق این جرم دارای سوء نیت عام و خاص بوده است. مطابق با سوء نیت عام، تعمداً مال مورد امانت را استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود نموده است و مطابق با سوء نیت خاص، قصد و اراده ورود ضرر به مالک را داشته است. بنابراین تعدی یا تفریط مال مورد امانت همراه با سوء نیت موجب مسئولیت کیفری است.
  • جهت تحقق کامل جرم خیانت در امانت می بایستی، نتیجه وقوع جرم یعنی ورود ضرر به مالک، تحقق یابد. بنابراین ورود ضرر لازمه تحقق جرم خیانت در امانت است.
  • اگر امین (کسی که مال به امانت به او سپرده شده است) بتواند ثابت نماید که برای منفعت و یا جلوگیری از ضرر مالکین و یا متصرفین مال، آن مال را استعمال، تلف، تصاحب و یا مفقود نموده است، جرم خیانت در امانت رخ نداده است.
  • مالک یا متصرف قانونی مال باید ثابت نماید که مالی را که به امین سپرده، قرار بر این بوده مسترد شود و یا به مصرف معینی برسد اما توسط امین مسترد نشده و یا به مصرف معین نرسیده است.
  • هرگاه مالی از سوی سارق، غاصب یا امثال آن به امین سپرده شود و آن مال در نزد امین استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود گردد، جرم خیانت در امانت رخ نداده است.
  • جهت تحقق جرم خیانت در امانت، می بایستی مال از سوی کسی به امین سپرده شود، که حق مشروع و قانونی نسبت به آن مال داشته باشد.
  • در جرم خیانت در امانت، موضوع جرم، مال و نوشته می‌باشد. مال می‌تواند منقول (مانند خودرو) یا غیرمنقول (‌مانند زمین) بوده و منظور از نوشته نیز هر نوع سندی اعم از چک و سفته و … می‌باشد.
  • سهل‌انگاری در انجام وظیفه نگهبانی منتهی به سرقت، مصداق بزه خیانت در امانت محسوب نمی‌شود.
  • رسیدگی به بزه خیانت در امانت، در صلاحیت مرجعی است که مال امانی در حوزه قضایی آن، سپرده شده یا بنا بر استرداد آن بوده است.
  • در بزه خیانت در امانت نمی‌توان حکم به مجازات‌های جایگزین حبس صادر کرد.
  • تصاحب مال امانی به عوض طلب، مصداق بزه خیانت در امانت است.

مطلب مرتبط: نحوه اجرای مجازات حبس در قانون مجازات اسلامی

  • موضوع جرم در بزه خیانت در امانت از نظر شرعی و قانونی باید مالیت داشته باشد؛ لذا سگ نمی تواند موضوع بزه خیانت در امانت باشد.
  • اطلاعات مشتریان، قابلیت امانت‌گذاری ندارد و نمی‌تواند موضوع بزه خیانت در امانت باشد.
  • تحقق خیانت در امانت نسبت به چک هایی که بابت تضمین انجام معامله یا تعهدات صادر می شوند، مستلزم احراز خاتمه قرارداد، استحقاق صادرکننده در استرداد چک و اقدام متهم در جهت وصول وجه چک است.
  • عدم استرداد مال امانی به منظور الزام به تسویه حساب امانت‌گذار، مصداق بزه خیانت در امانت نیست.
  • عدم استرداد سند مالکیت مشاع توسط یکی از شرکا، مصداق خیانت در امانت نیست.
  • خیانت در امانت در اموال مشاع از جانب شریک محقق نمی‌شود.
  • مطالبه خسارت ناشی از خیانت در امانت منوط به رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی و تقدیم دادخواست است.
  • رد مال در بزه خیانت در امانت مستلزم تقدیم دادخواست است.
  • عدم استرداد چک در قبال تعهدات و عقود از مصادیق مجرمانه خیانت در امانت نبوده و فاقد وصف جزایی است.
  • فروشنده نمی‌تواند آنچه را که در قالب بیع فروخته است همزمان بصورت امانت نزد مشتری به امانت بسپارد، در نتیجه عدم استرداد مبیع خیانت در امانت نخواهد بود.
  • تحقق جرم خیانت در امانت منوط به مطالبه صاحب حق و اقدام قانونی از قبیل ارسال اظهارنامه و غیره در جهت استرداد می‌باشد.
  • چنانچه امین اموال مورد امانت را بدون اطلاع امانت‌گذار از یک مکان به مکان دیگری منتقل نماید، عمل ارتکابی مصداق خیانت در امانت است.
  • کارگزار بورس نسبت به وجوه حاصل از فروش سهام، ید امانی دارد و در صورتی که وجوه حاصل از فروش سهام را تصاحب نماید، مصداق خیانت در امانت است.
  • سوء استفاده مدیر عامل شرکت از اختیارات خود، جهت دریافت تسهیلات بانکی از طریق انتقال وام دریافتی به حساب خود پس از واریز آن به حساب شرکت، مصداق خیانت در امانت نیست.
  • چنانچه در رسید شاکی قید شده باشد «بپردازد» و نوشته نشده باشد «مسترد نماید»، خیانت در امانت احراز نمی‌شود؛ زیرا پرداخت حکایت از خرید و فروش دارد.
  • در خیانت در امانت از طریق فروش مال غیر، اعمال دو مجازات دارای توجیه قانونی نیست و باید مجازات اشد تعیین شود.
  • چنانچه امین مال مورد امانت را در شهر دیگری (غیر از شهری که مال را تحویل گرفته) به فروش برساند دادگاهی صالح به رسیدگی است که مال امانی در آنجا به فروش رفته و خیانت در امانت احتمالی در آن حوزه قضائی تکمیل گردید.
  • چنانچه متهم اتومبیل شاکی را در پارکینگ خوابانده تا شاکی هزینه دستمزد نقاشی اتومبیل را بپردازد (اعمال حق حبس)، خیانت در امانت محقق نمی‌شود و در صورتی که شاکی تصفیه حساب نماید و متهم از تحویل مال استنکاف کند خیانت در امانت است.
  • خرج کردن اسناد تجاری در صورتی مصداق خیانت در امانت است که به‌ عنوان ضمانت (و نه دین) نزد شخص بوده باشد.
مجازات جرم خيانت در امانت مطابق با قانون مجازات اسلامی

ماده ٦٧٣ قانون مجازات اسلامی:

"هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه‌ سال حبس محکوم خواهد شد."

 

ماده ٦٧٤ قانون مجازات اسلامی:

"هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل ‌سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی‌ برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس ‌از ۶ ماه تا سه سال محکوم خواهد شد."


امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.

جهت اخذ مشاوره، می توانید به بخش مشاوره حقوقی مراجعه نمایید.

درخواست مشاوره

افزودن دیدگاه

امتیاز شما :

دیدگاه کاربران

دیدگاهی ثبت نشده است.
تماس با وکیل