هر آنچه که باید در مورد تنظیم قرارداد بدانیم

بایدها و نبایدهای تنظیم قرارداد

قرارداد سندی است که پس از گفتگو و چانه زنی، غالباً در حضور شهود و تبادل پول، به امضای طرفین رسیده و حاوی مسائل مهمی است. بسیاری از اختلافات کلانی که در روابط بین اشخاص ایجاد می گردد، ناشی از نگارش مبهم یک قرارداد یا عدم رعایت تضمین های مناسب برای عدم انجام تعهدات طرفین است و شاید یک اشتباه کوچک در انعقاد قرارداد، می تواند موجبات بطلان آن یا تغییر ماهیتش را فراهم کند. به همین علت انسان های مدیر و مدبر قبل از انعقاد و تنظیم قرارداد به حقوقدان متخصص مراجعه نموده و به این ترتیب از هزینه های گزاف انعقاد یک قرارداد نامطلوب پیشگیری به عمل می آورند.

مطلب مرتبط: تایید انفساخ قرارداد به چه صورت امکان پذیر است؟

تعریف قرارداد

قرارداد عملی است که مطابق با آن دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر تعهد به انجام عملی می نمایند که مورد قبول آنها باشد (مستفاد از ماده 183 قانون مدنی). عنصر اصلی قرارداد، توافق دو یا چند نفر می باشد بطور مثال وقتی یک نفر بعنوان فروشنده ماشین خود را در ازای گرفتن پول به فرد دیگری بنام خریدار می فروشد به این عمل توافق طرفین می گویند. در حقوق ما گاهی به جای قرارداد یا عقد از «معامله» استفاده می شود. معامله در معنای عام، داد و ستد و تبادل است که از تعامل دو اراده حاصل می شود و از این جهت به قرارداد یا عقد نیز معامله گفته می شود. اما معامله در معنای خاص به قراردادی اطلاق می شود که متضمن مبادله مال یا تعهدات متقابل از سوی طرفین باشد (مواد 184 و 185 قانون مدنی). بطور مثال عقد بیع یک معامله است زیرا فروشنده مبیع را به خریدار منتقل و خریدار ثمن را به فروشنده منتقل می کند. معامله گاهی به فعالیت یا کسب و کاری اطلاق می شود که متضمن انعقاد قرارداد و تبادل مال است (ماده 2 قانون تجارت).

در انعقاد قرارداد و تشکیل عقد یکی از نکاتی که بسیار اهمیت دارد تحقق قصد و رضایت و اهلیت طرفین قرارداد می باشد که باید احراز گردد. قصد و رضای طرفین به هر وسیله ای که اعلام گردد برای صحت قرارداد کفایت می کند و نیاز به تشریفات خاصی ندارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت میان دعوای اعلام بطلان معامله و دعوای ابطال قرارداد

در معامله، اهلیت به چه معناست؟

برای انعقاد قرارداد نیاز به قصد انشاست ولی کسی می تواند قرارداد را قصد و به ایجاب و قبول مبادرت نماید که از جهت قانونی برای این امر اهلیت و صلاحیت داشته باشد. اهلیت به معنای شایستگی و توانایی داشتن حق و تکلیف و استفاده از آن می باشد.

اهلیت بر دو نوع می باشد:

1. اهلیت تمتع
2. اهلیت استیفا

اهلیت تمتع: اهلیت تمتع یعنی اینکه شخص بتواند دارای حق و تکلیف باشد این اهلیت با تولد انسان آغاز می شود و با مرگ او نیز پایان می یابد. در این ارتباط ماده 956 قانون مدنی بیان داشته است: «اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می شود.»

اهلیت استیفا: اهلیت استیفا به معنای توانایی و قدرتی است که فرد می تواند حق و حقوق خود را اعمال نماید یعنی از آن استفاده نماید. معمولا کسانی که قرارداد منعقد می نمایند برای انعقاد قرارداد اهلیت استیفا نیز دارند، ولی گاهی پیش می آید که قرارداد با کسانی منعقد می گردد که فاقد اهلیت اند. اشخاصی که به دلیل عدم اهلیت نمی توانند خود راساً قرارداد منعقد کنند، «محجور» نامیده می شوند، این اشخاص برای تصرفات خود دچار محدودیت و ممنوعیت اند.

یکی از مواردی که برای دارا بودن اهلیت استیفا لازم است این است که فرد باید بالغ، عاقل و رشید باشد تا اهلیت استیفا را نیز دارا باشد. این مورد در مواد 190، 210 و 1207 قانون مدنی بدان تاکید شده است. منظور از صغیر، اشخاص غیربالغ است، کسانی که کمتر از 18 سال تمام دارند، صغیر محسوب می گردند.

مدت قرارداد

یکی از نکاتی که در تنظیم قرارداد باید مورد توجه قرار گیرد، مدت قرارداد می باشد. در قراردادهای اجاره املاک و یا انجام کار یا خدمات، مدت قرارداد حتماً باید درج گردد در صورتی که مدت در قرارداد اجاره مشخص نباشد قرارداد باطل تلقی می گردد (ماده 468 قانون مدنی). در درج مدت قرارداد باید کاملاً دقت نمود. برای اطمینان در صحت درج آن، مدت مذکور هم بصورت عدد و هم بصورت حروف نوشته می شود.

مبلغ قرارداد

مبلغ یا ثمن قرارداد در واقع پولی است که بابت موضوع قرارداد میان طرفین رد و بدل می گردد. نوشتن مبلغ قرارداد باید هم بصورت عدد و هم حروف باشد و باید دقت نمود که کاملاً با هم یکسان باشند. هم چنین نحوه پرداخت نیز باید بصورت کامل و دقیق در قرارداد نوشته شود بطور مثال شماره چک، مبلغ آن و تاریخ آن باید به وضوح درج گردد.

مطلب مرتبط: نمونه کامل قرارداد اجاره واحد تجاری

محل تنظیم قرارداد کجاست؟

معمولاً بین طرفین توافق می گردد که محل تنظیم قرارداد کجا تعیین گردد. اگر بین طرفین قرارداد اختلافی در مورد قرارداد مذکور حاصل گردد، دادگاه صالح، دادگاهی است که قرارداد در آنجا تنظیم گردیده است. محل اجرای تعهد نیز باید مطابق با قرارداد کاملاً مشخص گردد علی الخصوص در قراردادهایی که در مورد تحویل کالا می باشد این محل باید مشخص باشد.

مطلب مرتبط: موانع اجرای قرارداد چیست؟

موضوع قرارداد

موضوع قرارداد دارای شرایطی است:

موضوع قرارداد باید کاملاً معلوم و معین باشد (بند 3 ماده 190 قانون مدنی) و در زمان تنظیم قرارداد نیز موجود و مشخص باشد مانند خرید خانه که باید در زمان انتقال به رویت کامل خریدار برسد. موضوع قرارداد باید ارزش اقتصادی داشته باشد یعنی قابل داد و ستد باشد. فروشنده باید مالک مال باشد و در صورتی که فروشنده مال غیر را انتقال دهد و مالک راضی نباشد آن قرارداد باطل می گردد.