وکالت در عقد نکاح چگونه است؟
وکالت در نکاح
همانگونه که مطلعید عقد نکاح یا ازدواج یک موضوع کاملا شخصی تلقی شده است و اراده و رضایت بر ازدواج حتما باید توسط طرفین اعلام گردد. گاهی اوقات در مواردی همچون مسافرت، جنگ و یا مسائلی از این قبیل ممکن است که زن و مرد امکان حضور فیزیکی در مجلس عقد و ابراز اراده در نکاح را نداشته باشد. به همین جهت لازم است تا شرایطی پیش بینی شود تا اینگونه اشخاص نیز فرصت لازم برای انعقاد عقد نکاح را داشته باشند و شخصی به نمایندگی و یا وکالت از آنها بتواند برای آنها عقد نکاح منعقد نماید. عقد نکاح یکی از مواردی است که قابلیت وکیل گرفتن دارد و طبق قانون مدنی هر یک از زن و مرد می توانند برای عقد نکاح وکالت به غیر دهند. همچنین وکالت در نکاح در شریعت اسلام اعم از سنی و شیعه مورد پذیرش قرار گرفته است. به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع وکالت در عقد نکاح یا ازدواج بپردازیم.
ماده ۶۵۶ قانون مدنی مقرر نموده است:
«عقد وکالت، عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌نماید.»
مطابق با ماده فوق الذکر در تعریف عقد وکالت میتوان اینگونه بیان نمود که اصولا در انجام هر کاری که قانونگذار حضور خود شخص را لازم ندانسته باشد، میتوان در انجام آن کار وکیل یا به اصطلاح نماینده انتخاب نمود. عقد نکاح یا عقد ازدواج نیز در زمره همین موارد میتواند باشد و منع قانونی در این مورد وجود ندارد.
وکالت در نکاح به اینصورت می باشد که هر یک از طرفین میتواند به فردی وکالت دهد که او را برای شخص معینی مزدوج نماید. در این شرایط زوجه میتواند به زوج وکالت دهد که صیغه ایجاب را به وکالت از او جاری نماید و یا اینکه هر یک از طرفین (زوج یا زوجه) میتوانند به یک شخص واحد و یا متفاوت وکالت دهند که صیغه نکاح را بجای آنان جاری نمایند. به بیانی ساده تر میتوان اینگونه عنوان نمود که وکالت در نکاح عبارت است از اینکه یکی از زن و شوهر و یا هر دوی آنان، برای عقد نکاح به شخص ثالثی وکالت دهند تا وکیل او با در نظر گرفتن صلاح و مصلحت شخص موکل و همچنین با رعایت کردن شرایطی که موکل به او اعلام کرده است، برای او عقد نکاح منعقد نماید. در این ارتباط ماده ۱۰۷۱ قانون مدنی مقرر نموده است:
«هر یک از مرد و زن میتواند برای عقد نکاح وکالت به غیر دهد.»
زوجه میتواند به وکیل به طرق مختلفی جهت اجرای عقد نکاح وکالت دهد. اعم از اینکه او را به عقد شخص مشخصی درآورد و یا اینکه به عقد هر مردی که صلاح میداند و ... . اما اگر وکالت بصورت مطلق داده شود، وکیل نمیتواند زوجه را به عقد خود درآورد مگر اینکه صراحتا دارای اجازه باشد. در این ارتباط ماده ۱۰۷۲ قانون مدنی بیان نموده است:
«در صورتی که وکالت به طور اطلاق داده شود وکیل به نمیتواند موکله را برای خود تزویج کند مگر اینکه این اذن صریحا به او داده شده باشد.»
مطابق با قانون مدنی، هر فردی که به نمایندگی از دیگری وکالت در نکاح دارد، می بایست همواره مطابق با اختیارات و حدودی که موکل برای او پیش بینی نموده است اقدام نماید و از حدود اختیارات مذکور در وکالت در ازدواج تخطی ننماید. بطور مثال اگر مردی به کسی وکالت دهد که خانمی سی ساله را به عقد ازدواج وی در آورد، اگر وکیل، خانمی سی و پنج ساله را به نکاح موکلش درآورد، این اقدام او غیر نافذ است و منوط به تنفیذ یا رد موکل می باشد.
نکته مهم این است که اگر کسی جهت انجام نکاح، وکالت نداشته باشد و بدون داشتن حق قانونی مرتکب این عمل گردد، نکاح فضولی تلقی میگردد و با تنفیذ فرد، صحیح والا باطل خواهد بود. نکاح فضولی ممکن است به طرف مختلفی حادث گردد اعم از اینکه در اصل ازدواج فضولی باشد و یا در شرایط شخص و ... . در این خصوص ماده ۱۰۷۳ قانون مدنی بیان نموده است:
«اگر وکیل از آنچه که موکل راجع به شخص یا مهر یا خصوصیات دیگر معین کرده تخلف کند صحت عقد متوقف بر تنفیذ موکل خواهد بود.»
بیشتر بخوانید: مقررات مربوط به ازدواج مرد خارجی با خانم ایرانی
اجرای وکالت در نکاح توسط قیم
گاهی اوقات ممکن است با تجویز پزشک و یا دلایلی از این دست، قیم مجبور شود محجور را به عقد ازدواج فردی درآورد. در این صورت او می تواند با کسب اجازه از دادستان اقدام به این امر نماید. در این ارتباط ماده ۸۸ قانون امور حسبی بیان نموده است:
«در صورتی که پزشک ازدواج مجنون را لازم بداند قیم با اجازه دادستان میتواند برای مجنون ازدواج نماید و ...»
فی الواقع با رعایت سلسله مراتب فوق، قیم میتواند برای فرد محجور وکالت در ازدواج انجام دهد.
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران