ایراد مشروع نبودن مورد دعوا چیست؟
ایراد مشروع نبودن مورد دعوا
مهسا باقری | وکیل پایه یک دادگستری
مفهوم حقوقی ایرادات
واژه ایراد از منظر لغوی به معنای بهانه‌جویی، خرده گرفتن و ... می‌باشد. در اصطلاح علم حقوق ایرادات که مقنن در ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی بدان پرداخته است، به مواردی گفته می‌شود که اغلب از سوی خوانده دعوا مطرح و باعث می‌گردد که مرجع رسیدگی تغییر نموده و یا آنکه مانع دائمی یا موقت در جریان رسیدگی ماهوی به پرونده ایجاد شود. چنانچه دادگاه، ایراد مطرح شده را بپذیرد، بسته به نوع ایراد مطرح شده، یا در رسیدگی ماهوی به دعوا، موقتاً مانعی ایجاد شده مانند ایراد عدم اهلیت خواهان و یا آنکه مانعی دائم در رسیدگی ایجاد می‌شود مانند ایراد اعتبار امر قضاوت شده. گاهی اوقات نیز ممکن است که نتیجه پذیرش ایراد، منجر به تغییر مرجع رسیدگی شود ایراد عدم صلاحیت ذاتی، ایراد رد دادرس و ... . ذکر این نکته حائز اهمیت است که قانونگذار جهت طرح ایرادات، مهلتی را تعیین نموده است که این مهلت تا پایان جلسه اول دادرسی می‌باشد مگر آنکه سبب ایراد بعداً حادث گردد (به دلالت ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی) فلذا چنانچه هر یک از اصحاب دعوا بخواهند به ایرادات استناد نمایند، می‌بایست تا پایان اولین جلسه دادرسی این موضوع را به اطلاع دادگاه برسانند. ایراد «مشروع نبودن مورد دعوا» که مقنن در بند 8 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی بدان پرداخته است زمانی مطرح می‌شود که موضوع دعوا، حسب مورد برخلاف قانون، نظم عمومی یا اخلاق حسنه بوده فلذا قابلیت رسیدگی قضایی نداشته باشد. در مقاله حاضر که توسط گروه وکلای عدالت سرا تحریر یافته است، سعی می‌گردد به تفصیل در خصوص ایراد مشروع نبودن مورد دعوا پرداخته شود.
مطلب مرتبط: ایراد عدم ذینفعی خواهان چیست؟ نحوه طرح آن چگونه است؟
ایراد مشروع نبودن مورد دعوا
مطابق با موازین مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی، ایراد مشروع نبودن مورد دعوا در زمره ایراداتی است که موجب ایجاد مانع دائم در جریان رسیدگی می‌شود که مقنن در ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی بدان اشاره نموده است. به موجب این ایراد، خوانده دعوا می‌تواند اعلام نماید که دعوای مطروحه منطبق با نفع یا حق مشروع و قانونی نبوده فلذا دارای شرایط استماع نمی‌باشد. علت اصلی پیش‌بینی ایراد مشروع نبودن مورد دعوا آن است که محاکم صرفاً جهت حل و فصل دعاوی و اختلافات ناشی از یک حق مشروع و قانونی تشکیل شده‌اند بنابراین رسیدگی به دعاوی نامشروع، باعث خروج محکمه از عدالت قضایی خواهد شد. بطور مثال چنانچه شخص «الف» دعوایی را به خواسته استرداد 50 لیتر مشروبات الکلی به طرفیت شخص «ب» مطرح نماید، در صورتی که خوانده، ایراد مشروع نبودن دعوا را تا پایان نخستین جلسه دادرسی مطرح نماید، دادگاه با استناد به بند 8 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی مبادرت به صدور قرار رد دعوا می‌نماید. لازم به توضیح است در صورتی که دادگاه وارد ماهیت دعوا شده باشد اقدام به صدور حکم می‌نماید اما چنانچه وارد ماهیت نشود و از ظاهر دعوا، ایراد مشروع نبودن مورد دعوا برای قاضی دادگاه محرز باشد، دادگاه رأساً مبادرت به صدور قرار رد دعوا خواهد نمود.
شایان ذکر است که ایراد مشروع نبودن مورد دعوا (موضوع دعوا) را نباید با ایراد نامشروع بودن جهت دعوی (سبب دعوی) اشتباه گرفت. اگر سبب دعوی (سبب دعوی عمل حقوقی یا واقعه حقوقی است که خواهان خود را بر مبنای آن مستحق می‌داند.) نامشروع باشد دادگاه اقدام به صدور قرار عدم استماع دعوی می‌نماید اما اگر موضوع دعوی نامشروع باشد، مورد از موارد صدور قرار رد دعوی می‌باشد.
مطلب مرتبط: طرح ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا از سوی خوانده
تفاوت میان دعوای مشروع و دعوای نامشروع
دعوا زمانی مشروع تلقی می‌گردد که هدف از طرح آن مطالبه حق قانونی یا حمایت از نفعی باشد که قانونگذار آن را شایسته حمایت دانسته است. فلذا مشروعیت دعوا متضمن وجود حق یا نفع قابل حمایت قانونی و همچنین سازگاری با نظم عمومی، قانون آمره و اخلاق حسنه می‌باشد اما دعوای نامشروع دعوایی است که نشأت گرفته از یک نفع یا قرارداد نامشروع و یا مخالف با نظم عمومی، اخلاق حسنه و قانون آمره می‌باشد.
امیدواریم مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا مطالب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و با امتیاز دادن به مطالب، ما را در جهت بهبود و تولید هر چه بیشتر مطالب یاری فرمایید. همچنین می توانید نظرات یا سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح نمایید در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
افزودن دیدگاه
دیدگاه کاربران