آیا امکان مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر وجود دارد؟

مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر

مطابق با قانون اگر زن در طول زندگی مشترک و در منزل همسر خود، به انجام کارهایی بجز مواردی که قانون بر عهده او گذاشته است، بپردازد، مستحق دریافت پاداشی است که به آن «اجرت المثل ایام زوجیت» می گویند. در این مقاله به بررسی امکان مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر مطابق با تبصره ماده 336 قانون مدنی می پردازیم.

مستند به تبصره ماده 336 قانون مدنی و به زبانی ساده تر می توان اینگونه بیان داشت که برای انحام کارهایی که قانوناً بر عهده زن می باشد مانند تمکین، زن نمی تواند درخواست اجرت المثل نماید حتی اگر شوهر انجام آن کارها را درخواست نموده باشد.

مطلب مرتبط: نحله چیست و در چه صورتی به زن تعلق می گیرد؟

مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر

در مورد اینکه آیا زن میتواند بعد از فوت همسر خود، بطرفیت وراث او، دعوای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت را بنماید، باید اینگونه بیان نمود که با استناد به تبصره ذیل ماده ٣٣٦ قانون مدنی، هیچگونه منعی برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت بعد از فوت مرد وجود ندارد و این امر مختص زمان حیات زوج نمی باشد.

بنابراین میتوان اینگونه بیان نمود که در صورتی که ثابت شود، زوجه، امور مربوط به منزل را، بصورت مجانی انجام نداده و انجام آن کارها نیز شرعا بعهده وی نبوده باشد و هم چنین، ثابت شود که این امور را به دستور زوج انجام داده است، در هر زمان می تواند اجرت المثل ایام زوجیت را مطالبه نماید چه زوج در قید حیات باشد چه فوت نموده باشد.

لازم به ذکر است که در مورد مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، زوجه می بایست با آوردن ادله مناسب ثابت نماید که به دستور زوج، امور منزل را انجام داده است. اما در مورد اینکه انجام امور مربوط به منزل توسط زوجه بصورت رایگان بوده است، با توجه به نظرات مختلفی که وجود دارد میتوان اینگونه عنوان نمود که اغلب محاکم، اصل را بر این می گذارند زوجه امور را رایگان انجام نداده و زوج باید ثابت کند که انجام آن امور، رایگان بوده است اما در صورت فوت زوج، اثبات تمامی این امور با زن می باشد که بسیار دشوار است.

در مورد اینکه اگر زوجه فوت نماید آیا امکان مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت توسط وراث زوجه وجود دارد یا خیر باید گفت که در اغلب موارد این دادخواست رد می شود چراکه اینگونه اثبات می شود که در صورتی که زوجه در طول حیات خود اجرت المثل را مطالبه نکند، اینگونه استنباط می شود که به رایگان آن امور را انجام داده است.

مطلب مرتبط: نمونه دادخواست اجرت المثل ایام زوجیت

مستندات قانونی مطالبه اجرت المثل بعد از فوت شوهر

نشست قضایی استان مازندران/ شهر قائم شهر مورخ ۱۳۸۸/۱۰/۱۳

چنان چه زوجه فوت کند آیا ورثه زوجه می توانند از زوج تقاضای مَهر و اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک به عنوان ارث نمایند؟

نظر هیئت عالی

در مورد مَهر که دین مسلم است و بر ذمّه زوج بوده، قهراً مطالبات زوجه به وراث قانونی وی انتقال می یابد و موضوع محل تردید نمی باشد. در مورد اجرت المثل ایام زندگی مشترک، به نظر می‌رسد نظر اکثریت با مفاد و روح قانون سازگارتر باشد زیرا مطالبه اجرت المثل در زمان حیات زوجین و به لحاظ وجود رابطه زوجیت و با شرایط مصرح در قانون امکان پذیر است.

به عبارت دیگر الزام زوج به پرداخت اجرت المثل ایام زندگی مشترک به ورثه زوجه، با قواعد عمومی مسئولیت مدنی نیز سازگار نمی‌باشد زیرا در تعیین اجرت‌المثل مذکور ملاک‌های متعددی علاوه بر احراز شرایط آن لازم است که من‌الجمله اراده شخصی زوجه در مطالبه است و این شرایط و معیارها با مفهوم معاضدت بین زوجین در حقوق ما سازگارتر است.

نشست قضائی استان مازندران/ شهر قائم شهر مورخ ۱۳۸۹/۱۰/۱۰

پس از فوت زوج، آیا ادعای زوجه مبنی بر مطالبه اجرت المثل ایام مشترک دوران زناشویی مسموع است؟ در صورت مطالبه نحوه محاسبه آن چگونه است؟

نظر هیئت عالی

چنان‌چه ضمن‌عقد نکاح یا به ‌موجب عقد خارج ‌لازم، در خصوص امور مالی شرطی منعقد شده باشد که موجب اشتغال‌ذمّه زوج باشد، زوجه بعد از فوت می‌تواند بر اساس آثار قائم‌مقامی و نیز بر مبنای آثار تعهدات متوفی، حق حاصله از شرط را مطالبه کند در غیر موارد مذکور آنچه که با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده با توجه به وسع مالی زوج توسط دادگاه از باب بخشش (و نحله) برای زوجه تعیین می‌شود ناظر به زمان طلاق بین زوجین بوده و قابل انتقال به ذمّه ورثه زوج متوفی نیست.

نشست قضایی (5) مدنی: با توجه به تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی و این‌که موضوع مطروح راجع به اجرت المثل زوجه نسبت به خدماتی که در منزل زوج داشته تحت عنوان استیفا از عمل دیگری به وسیله قانون و شرع محترم شمرده شده و دارای مابه‌ازاء است با اثبات شرایط مندرج در قانون، یعنی این‌که کارهای انجام شده جزء وظایف شرعی زوجیت نبوده و قصد تبرع نداشته و با دستور زوج انجام شده باشد در زمان حیات زوج و یا پس از آن قابلیت مطالبه دارد.